متخصص اخلاق زيستي و پزشكي از كالج Queen Mary دانشگاه لندن گفت: رويكرد روشنفكرانه اسلام به اخلاق پزشكي بسيار جالب توجه است.
پروفسور Richard Ashcroft، در حاشيه برنامه هفته همكاريهاي پزشكي ايران و بريتانيا كه توسط دانشگاه علوم پزشكي تهران و جهاد دانشگاهي واحد علوم پزشكي تهران برگزار شد در گفت‌وگو با خبرگزاري دانشجويان ايران- واحد علوم پزشكي تهران - همچنين تصريح كرد: براي من جالب است كه در ايران با وجود ساختار مذهبي از تكنولوژيهاي كمك باروري تا حد امكان استفاده مي‌شود.
وي خاطرنشان كرد: در حال حاضر آنچه بيشتر به آن علاقمندي نشان داده مي‌شود پيدا كردن درمانهايي براي بيماريهاي عفوني و گرمسيري و چالشهايي است كه براي كشف داروهاي جديد وجود دارد. چرا كه بسياري از اين آزمونها مانند درمان بيماريهاي ايدز و سل بسيار گران هستند و بايد دنبال راه حلي باشيم تا اين درمانها ارزان تمام شود. ما حتي در مورد آزمون كردن داروهاي جديد مشكلاتي داريم. چرا كه استاندارد درمان در كشورهاي فقير با كشورهاي ديگر متفاوت است و بحث‌هايي در خصوص چگونگي انجام آزمونهاي باليني در كشورهاي فقير و عدم سوء استفاده از آنها وجود دارد. اين يك مشكل عمومي است كه تنها در اخلاق پزشكي وجود ندارد بلكه به طور كلي در مورد عدالت در جهان وجود دارد اما من به جنبه پزشكي آن علاقه مندم.
وي در پاسخ به اين سؤال كه اخلاق پزشكي را در كشورهاي در حال توسعه و ايران چگونه ارزيابي مي‌كنيد، بيان كرد: بايد تأكيد كنم كه ايران را به دليل تمدن كهن و صنعت پيشرفته جزء كشورهاي در حال توسعه
نمي دانم با وجود اينكه قطعاً امكانات شهرهاي بزرگش متفاوت از نواحي غيرشهري است اما باز هم متفاوت از كشورهاي توسعه نيافته اي مثل كشورهاي مركز آفريقاست.
در خصوص كشورهاي درحال توسعه بايد گفت كه احتمالاً اولويت‌هاي درماني آنها متفاوت از اولويت‌هاي ماست و آنها بايد برخي مسائل را فوري‌تر از ما بدانند و بنابراين بحثي كلي در خصوص حقوق بشر در كشورهاي درحال توسعه به وجود مي‌آيد. در اين كشورها ممكن است گفته شود كه رعايت حقوق بشر براي ما به صرفه نيست و ما در ابتدا بايد توسعه يابيم و بعد به بحث حقوق بشر بپردازيم. اين در حاليست كه من با مسافرت به كشورهاي مختلف دريافتم كه در زمينه اخلاق پزشكي، مباحث مشتركي بين ما وجود دارد. به عنوان مثال، سال گذشته كه در آفريقاي جنوبي بودم، ديدم كه آنها مشكلات زيادي در خصوص مراقبت‌هاي بهداشتي دارند اما چالش‌هاي اخلاقي و نحوه رويكرد آنها به اين مسئله بسيار مشابه بحث‌ها و رويكردهاي ما و يا حتي مباحثي است كه ما الان در ايران پي گرفتيم.
دكتر Ashcroft گفت: من در ايران فرصت آن را نداشتم كه با محققان در مورد اين كه آنها در خصوص اخلاق پزشكي در چه وضعيتي هستند صحبت كنم. اما با افراد ديگري كه علاقمند به اخلاق و قانون هستند صحبت كردم و برايم جالب بود كه آنها چگونه وارد بحث اخلاق و قانون پزشكي مي‌شوند و چگونه در سايه تعاليم اسلامي مشكلات اخلاق پزشكي را حل مي‌كنند و فكر مي‌كنم ما مي‌توانيم از آنها چيزهاي زيادي بياموزيم هم به دليل اين كه جالب و قابل توجه است و هم به دليل اين كه در انگلستان مسلمانان زيادي وجود دارند كه تعامل ميان ما و آنان در برخي شرايط بسيار مشكل شده است. بنابراين بايد اسلام را بهتر بشناسيم و البته در اين سطح گفتگوهاي بيشتري مورد نياز است.
وي افزود: نكته اصلي كه من به آن رسيدم اين بود كه رويكرد روشنفكرانه اسلام به اخلاق پزشكي بسيار جالب توجه است. در اخلاق سنتي اسلامي تأكيد زيادي بر عدالت مي شود در حالي كه در دنياي غرب با اينكه عدالت مهم است اما در30 سال اخير به سمت رعايت حقوق بشر فردي رفته ايم كه البته آن نيز از اهميت برخوردار است. به هرحال بايد عدالت و حقوق بشر در كنار يكديگر قرار گيرد.
وي در پاسخ به اين سؤال كه آيا تضادي بين اين دو وجود دارد، گفت: گاهي اوقات بله اما نه هميشه. به طور مثال اگر منابع محدودي در اختيار داريد و بايد تصميم بگيريد كه اين منابع را چگونه تخصيص دهيد، طبيعتاً نمي‌توانيد همه را درمان كنيد و اين مشكل بزرگي است كه در زمينه عدالت وجود دارد. در واقع همه حق دسترسي به نوع خاصي از درمان را دارند اما با توجه به محدوديت منابع اين موضوع امكانپذير نيست. حال چگونه مي توانيم با اين معضل مواجه شويم؟ اما به نظر مي آيد كه پناسيل‌هاي خوبي در اين زمينه وجود دارد. در انگلستان نيز بحث‌هايي در مورد فقر در كشورهاي جهان سوم مي‌شود و همه مذاهب و فرهنگها نيز بر اين اذعان دارند كه عدالت مهم است. دولت ما نيز بايد بيشتر به اين مسئله توجه كند.
دكتر Ashcroft در خصوص پروژه IBMC گفت: از اين دعوت بسيار خوشحال شدم چراكه در مورد ايران بسيار كم مي دانستم و اعتقاد دارم گفت‌وگوهاي بين‌المللي در زمينه پرسشهايي كه در اخلاق پزشكي وجود دارد از اهميت ويژه‌اي برخوردار هستند.
وي در خصوص برنامه‌هايش در ايران گفت: گفت‌وگوهايي در مورد ژنتيك و حوزه‌هاي خاصي از پزشكي داشتيم. همچنين در خصوص روانپزشكي، سلولهاي بنيادي، معضلات خاص اخلاقي و آموزش اخلاق پزشكي و پزشكي قانوني به دانشجويان بحث‌هايي شد.
وي در توضيح نحوه تدريس اخلاق پزشكي در كشورشان گفت: در حدود 15 سال پيش GMC ( كميته پزشكي عمومي انگليس) تصميم گرفت كه اخلاق و قانون پزشكي را به همه دانشجويان پزشكي آموزش دهد. 10 سال پيش مدرسين اين درس تصميم گرفتند يك دوره درسي مشترك براي همه دانشجويان پزشكي تدوين كنند و در حال حاضر هر دانشكده به روش خاص خود اين دوره را اجرا مي‌كند اما همه آنها به طور مشترك در خصوص مقوله‌هاي رضايت بيمار، توليدمثل مصنوعي، روانپزشكي و مراقبت از كودكان را در برنامه‌هايشان دارند. ضمناً اينكه چه معضلات اخلاقي در دوران دانشجويي ممكن است بروز كند، مسئوليت نسبت به اساتيد و مسئوليت نسبت به بيمار در فضاي آموزشي و همچنين در خصوص اخلاق در پژوهش و حقوق بشر در پزشكي نيز مباحثي را مي گذرانند.
البته دانشجوياني كه اين دوره را طي كرده‌اند الان در حال فارغ التحصيلي هستند و هنوز زود است كه در مورد تأثيرات اين دوره درسي بر روند كاري پزشكان در آينده قضاوت كنيم.
وي در خصوص پيشرفتهاي اخير پزشكي در ايران گفت: در خصوص پيشرفتهاي اخير ايران چيزي نمي دانستم و الان مي بينم كه در تحقيقات سلولهاي بنيادين بسيار پيشرفت كرده‌ايد. به نظر مي رسد قوانين مربوطه در اينجا آسانتر گرفته مي‌شود و اميد آن مي رود كه پيشرفتهاي بيشتري نيز در اين زمينه ايجاد شود. براي من جالب است كه در ايران با وجود ساختار مذهبي، از تكنولوژيهاي كمك باروري تا حد امكان استفاده مي شود.
وي در پاسخ به اين سؤال كه ريشه اين بي اطلاعي از پيشرفت هاي پزشكي در ايران را چه مي‌داند، گفت: به نظر ميرسد كه دانشمندان ايراني، تحقيقات و پيشرفتهاي خود را خيلي كم در ژورنالهاي بين‌المللي مثل Science و Nature منتشر مي كنند. بنابراين جهانيان كمتر از آن اطلاع دارند. در سالهاي آينده احتمالاً پيشرفتهاي اصلي پزشكي در كشورهايي مثل ايران، چين و پاكستان صورت خواهد گرفت و كشور ايران نيز كشوري با پتانسيل بالاست بنابراين حيف است كه جهان از پيشرفتهاي آن بي خبر باشد.