يافته‌هاي يك پژوهش دانشجويي در بررسي فراواني عوامل خطر (ريسك فاكتور) بيماري هاي قلبي ـ عروقي در اعضاي هيات علمي يك دانشكده پزشكي حاكي از شيوع 95 درصد اين ريسك فاكتورها از قبيل فشار خون بالا، چاقي، كم تحركي و استعمال دخانيات در بين آن‌ها است.
الناز عمران - دانشجوي پزشكي و مجري اين طرح - با بيان اين مطلب به خبرنگار «پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) گفت: در اين طرح كه به منظور بررسي وضعيت سلامت هيات علمي دانشگاه‌ها اجرا مي‌شود، اعضاي هيات علمي دانشگاههاي مختلف از طريق پرسشنامه‌اي كه حاوي سوالاتي شامل وضعيت قلبي عروقي، فشار خون، قند خون، كلسترول خون، مقدار تحرك، ورزش و چاقي و ... است به صورت اتفاقي مورد بررسي قرار گرفتند.
وي خاطرنشان كرد: در اين راستا، ابتدا 200 نفر از اعضاي هيات علمي دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي مورد بررسي قرار گرفتند كه از ميان آن‌ها، 5/13 درصد فشار خون بالا دارند، شش درصد اين افراد بيشتر از يك بسته در روز سيگار مي‌كشند، 59 درصد اين افراد كمتر از سه بار در هفته و هر بار دست كم نيم ساعت ورزش مي‌كنند، 66 درصد داراي شغل كم تحرك مي‌باشند، 5/22 درصد رضايت شغلي ندارند، 5/33 درصد افراد وزنشان بيشتر از حد نرمال است كه 5/92 درصد آنها اين اضافه وزن را در زمان بزرگسالي كسب كرده‌اند و در مجموع تنها پنج درصد از اين 200 نفر هيچ يك از ريسك فاكتور‌هاي قلبي عروقي مورد بررسي را نداشتند.
عمران تصريح كرد: با توجه به اين آمارها، احتمال مي‌رود كه علت عمده افزايش درصد ريسك فاكتورها، كار بيش از حد و كمي تحرك اعضاي هيات علمي پزشكي باشد.
وي با بيان اين كه اين طرح تحت نظارت بخش اپيدميولوژي دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي و با راهنمايي دكتر حيدرنيا انجام مي‌شود، خاطرنشان كرد: با توجه به ابراز علاقه ساير دانشكده‌هاي دانشگاه‌هاي تهران اجراي اين پروژه در ساير دانشكده‌ها در حال بررسي و امكان سنجي مي‌باشد و در پايان مقايسه‌اي بين دانشكده‌هاي مختلف صورت خواهد گرفت.
اين دانشجوي پزشكي در تبيين اهميت اجراي اين طرح گفت: عفونت‌هاي حاد تنفسي، كم خوني، فقر آهن، بيماريهاي قلبي عروقي به خصوص افزايش فشار خون (HTN) و بيماري ايسكمي قلبي - كه در بين بيماري‌هاي قلبي به لحاظ ايجاد مرگ و مير داراي رتبه «يك» مي‌باشد - از بيماري‌هايي هستند كه بايد به خوبي تحت كنترل قرار گيرند.
HTN (افزايش فشار خون)، تعريفي به اسم «نيم ها» دارد به اين صورت كه مثلا در جمعيت ايران در افراد بين 35 تا 69 سال، 50 درصد آنها اصلا نمي‌دانند كه HTN دارند، 50 درصد مي‌دانند و به پزشك مراجعه مي‌كنند و تنها 50 درصد از آنهايي كه به پزشك مراجعه مي‌كنند داروي خود را مصرف مي‌كنند. در نتيجه تنها 5/12 درصد افراد با HTN در جامعه‌اي مانند ايران از علم دنيا براي درمان HTN استفاده مي‌كنند يعني 5/87 درصد اصلا استفاده نمي‌كنند!
وي با بيان اين كه افزايش فشار خون خود يك بيماري است و البته ريسك فاكتور بيماري‌هاي ديگر از قبيل بيماري‌هاي قلبي و مغزي، كليوي و ... نيز هست، اظهار داشت: براي كنترل فشار خون بايد چهار عمل صورت گيرد كه شامل كنترل رژيم غذايي و سبك زندگي، درمان دارويي و دوري از عوامل استرسزاست.
در واقع، كساني كه آرامتر هستند كمتر به بيماري قلبي عروقي دچار مي‌شوند. در جهان امروز، با بيش از 6 ميليارد جمعيت، مرگ و مير ناشي از بيماريهاي قلبي و عروقي بيش از 16 ميليون نفر در سال است.
اين دانشجوي پزشكي عوامل خطر (RISK FACTORS) را شرايطي عنوان كرد كه بيماري يا پيامد آن را افزايش مي‌دهد و اظهار داشت: در سال 1958، نتيجه مطالعه‌ گسترده‌اي كه در بخش وسيعي از دنيا انجام شد نشان داد كه كلسترول به ايجاد آترواسكلروز (تنگي عروق) منجر مي‌شود و به عنوان عامل بيماري قلبي عروقي است. در برخي از ريسك‌ فاكتورها مانند نژاد، سن، سابقه فاميلي و ... نمي‌توان و در برخي ديگر مثل كلسترول، رژيم غذايي، چاقي، شيوه زندگي مي‌توان دخالت كرد.
در مطالعه‌اي كه در سال 1372 در كل كشور مشخص شد، 27 درصد مردان و سه درصد زنان بالاي 15 سال سيگار مي‌كشند. مطالعاتي كه در ايران و ساير كشورها انجام گرفته نشان داد كه مصرف 10 عدد سيگار در روز خطر مرگ بيماران قلبي را در مردان 18 درصد و در زنان 31 درصد بالا مي‌برد.
وي تصريح كرد: ريسك فاكتورهاي حتمي بيماري قلبي عروقي، LDL بالا، رژيم غذايي پر چربي، كلسترول، پرفشاري خون، هايپرتروفي بطن چپ و عوامل مستعد كننده ايجاد لخته (فيبرينوژن بالا)، ريسك فاكتورهاي با احتمال زياد بيماري قلبي عروقي، ديابت، كم تحركي (بر اساس استانداردهاي WHO، اگر در هفته سه مرتبه و هر بار نيم ساعت راه برويد، با سرعتي كه با فرد كنار خود به راحتي نتوانيد حرف بزنيد، كم تحرك نيستيد)، HDL پايين، تري گليسريد بالا، چاقي و يائسگي در زنان، ريسك فاكتورهاي محتمل عوارض رواني ــ اجتماعي، ليپوپروتئين بالا، هموسيستئين بالا و ريسك فاكتورهاي غير قابل تعديل سن مردان (بالاتر از 45 سال )، سن زنان(بالاتر از 55 سال)، جنس مرد و سابقه خانوادگي است.
اين دانشجوي پزشكي خاطرنشان كرد: در مجموع، دوري از سيگار، كاهش چربي مصرفي به طوري كه بيشتر از 20 درصد كالري مصرفي روزانه چربي نباشد، كاهش نمك به طوري كه بيش از 5 گرم در روز نباشد، مصرف ميوه و سبزي، افزايش فعاليت بدني، اصلاح BMI ، اندازه گيري كلسترول ، تري گليسيريد و HDL,LDL در پيشگيري از اين بيماري‌ها موثرند.
وي در گفت‌و‌ گو با ايسنا تصريح كرد: در اين تحقيق با استفاده از روش تجزيه و تحليل SWOT و ماتريكس كمي برنامه‌ريزي استراتژيك (QSPM) راهكارهاي ارائه شده بررسي و به ترتيب اولويت طبقه بندي شده‌اند. استفاده از اين متد مديريتي در بهينه سازي وضعيت سلامت اساتيد نقشي پر رنگ ايفاء مي‌كند.
بر اساس روش SWOT نقاط قوت و ضعف (عوامل داخلي) و فرصت‌ها و تهديدها (عوامل خارجي) سيستم سلامت اساتيد مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و سپس استراتژي هاي مناسب با موقعيت كنوني بررسي و راهبردهاي اثر بخش جهت تقويت قوت ها و فرصت ها و كاهش ضعف‌ها و تهديدات رتبه بندي شده‌اند.
اين دانشجوي پزشكي، نظارت كارشناسان مسوول بر وضعيت سلامت اساتيد، فراهم ساختن زمينه‌هاي لازم به منظور افزايش فرصتها جهت فعاليت‌هاي ورزشي مناسب، اجراي طرح‌هاي جهت كنترل فشار خون و قند خون و كلسترول خون اساتيد، اجراي طرح‌هايي جهت كاهش استفاده از سيگار، اجراي برنامه‌هاي مديريتي جهت متعادل سازي ساعات كار پزشكان و فرصت شغلي مناسب براي پزشكان بيكار، ايجاد شرايط مناسب جهت بهبود وضعيت كيفي كار استادان، تعديل وضعيت روحي، عاطفي و ايجاد رضايت شغلي، اجراي طرح‌هايي جهت بهبود وضعيت خانواده و تمدد اعصاب اساتيد در منزل و ... را از اولويت‌هاي اين راهبردها عنوان كرد.
اين پژوهشگر پزشكي در پايان با اشاره به اهميت اجراي اين طرح در بهينه‌سازي وضعيت سلامت استادان ابراز اميدواري كرد با مساعدت مسئولان دانشگاه‌ها زمينه گسترش اين طرح به دانشگاه‌هاي مختلف كشور فراهم شود.