رييس پژوهشكده «رويان» جهاد دانشگاهي با اشاره به دو دستاورد جديد محققان پژوهشكده اظهار كرد: با اين دستاوردها اتوبان بزرگي براي انجام تحقيقات پيش روي محققان كشور باز شده است.
دكتر حميد گورابي در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با بيان اين‌كه سلول‌هاي بنيادي داراي سه دسته هستند، گفت: سلول‌هاي بنيادي جنيني، سلول‌هاي بنيادي بالغ كه در مغز استخوان موجود هستند و گروه سوم سلول‌هاي بنيادي خون بند ناف است.
وي درباره سلول‌هاي بنيادي جنيني گفت: اين سلول‌ها چون از منشا جنين بوده امكان دارد به لحاظ انطباق بافتي با بيمار نيازمند به پيوند منطبق نباشند. به عنوان مثال زماني كه كليه را پيوند مي‌زنند، بايد ابتدا به لحاظ بافتي بررسي شود تا اين كه مطابق با بافت گيرنده هم باشد چون در صورت عدم وجود سازگاري بافتي، عضو دفع خواهد شد.
رييس پژوهشكده رويان با بيان اين‌كه سلول‌هاي بنيادي جنيني كه از قبل در دنيا موجود بودند، با بيماران نيازمند، انطباق ندارند، تصريح كرد: از اين رو بايد روشي كشف مي‌شد تا اين انطباق به وجود بيايد و تا پيش از اين شبيه‌سازي درماني بوده كه به لحاظ بازده كم و مشكلات اخلاقي چندان قابل استفاده نبوده است.
وي با اشاره به موفقيت اخير محققان رويان در استفاده از سلول‌هاي پوست براي دستيابي به سلولي شبيه به سلول‌هاي بنيادي جنين با استفاده از روش‌هاي مهندس ژنتيك توضيح داد: اين امر باعث مي‌شود تا بيمار يك رده سلولي بنيادي جنيني مربوط به خود را داشته باشد تا بتوان آن را به هر بافت مورد نياز تمايز داد؛ به عنوان مثال براي بيمار كبدي ابتدا فيبروپلاست پوست را كشت داده و به سلول بنيادي پرتوان تبديل مي‌كنيم و در نهايت به سلول كبدي تمايز داده و پيوند صورت مي‌گيرد.
رييس پژوهشكده رويان خاطرنشان كرد: به دليل اين كه اين سلول‌ها از بافت بدن بيمار است، دفع صورت نخواهد گرفت.
دكتر گورابي در عين حال با تاكيد بر اين كه اين روش در مرحله‌اي نيست كه بتوان آن را بر روي تمامي بيماران استفاده كرد به ايسنا گفت: اين فن‌آوري در دسترس ماست و به محققان پژوهشكده گفته‌ام كه امروز يك اتوبان بزرگي براي ما باز شده كه مي‌توان در آن تحقيقات و كارهاي جديد را شروع كرد و اين امر منوط به اين است كه افرادي كه بودجه و امكانات در اختيارشان است، پول بدهند تا اين كه ما خودروهاي خوب بخريم تا در اين اتوبان رانندگي كنيم در غير اين صورت بلا استفاده خواهد ماند.
وي با بيان اين‌كه ما از مهندسي ژنتيك با استفاده از ويروس‌ها استفاده مي‌كنيم، يادآورشد: بايد روش‌هايي را ابداع كنيم كه به روش غير ويروسي اين كار را انجام دهيم و محققان پژوهشكده اين كار را شروع كرده‌اند و در صورت تحقق اين امر خيلي زودتر به پيوند سلول‌هاي بنيادي جنيني دست مي‌يابيم.
رييس پژوهشكده رويان جهاد دانشگاهي با اشاره به اين‌كه محققان پژوهشكده در حال بررسي انتخاب يك بيماري صعب‌العلاج براي امكان توليد سلول‌هاي پرتوان القايي از بيماران صعب العلاج هستند، گفت: چنانچه بتوان از اين گونه بيماران، لاين‌هاي سلولي بنيادي جنيني توليد كرد، اولا مي‌توان درباره مكانيزم بيماري مطالعه و شناخت حاصل كرد و دوما در آينده براي ژن درماني از آن ها بهره برد و سپس همين سلول‌ها را به سلول‌هاي مورد نياز بيمار تبديل و پيوند زد.
دكتر گورابي با بيان اين‌كه ساختمان قبلي رويان به مركز سلول درماني تبديل شده است، عنوان كرد: اميدواريم با راه‌اندازي اين مركز بتوانيم از روش‌هايي كه به مرحله درمان بيماران رسيده، خدمات ارائه دهيم.
گفتني است، با تلاش محققان جهاد دانشگاهي تنها در مدت نه ماه پس از ارايه مقالات توليد سلول‌هاي پرتوان القايي (IPS) در مجلات معتبر دنيا، جمهوري اسلامي ايران بعد از كشورهاي آمريكا، ژاپن، آلمان و چين به اين فن‌آوري نوين دست يافت.
در اين فرآيند سلول‌هاي پوست موش و انسان با كمك انتقال ژن‌هاي موردنظر باز برنامه‌ريزي شده به سلول‌هاي بنيادي پرتوان القايي كه شبيه سلول‌هاي بنيادي جنيني هستند، تبديل شدند كه با توجه به تجربه پژوهشكده رويان در اين زمينه اين موضوع سبب توان مضاعف محققان در توليد سريعتر اين سلول‌ها شده است.
توليد سلول‌هاي پرتوان القايي، علاوه بر اينكه بسياري از مشكلات مربوط به كاربردي كردن سلول‌هاي بنيادي جنيني را مرتفع مي‌سازد، مي‌تواند در بحث ژن درماني، توسعه داروسازي، ناهنجاري شناسي جنين‌ها و مطالعه عملكرد ژن‌ها نيز موثر باشد. ضمن اينكه دانشمندان در حال بررسي امكان توليد سلول‌هاي پرتوان القايي از بيماران صعب العلاج و دچار نقص ژنتيكي هستند تا با تمايز اين سلول‌ها به سلول‌هاي موردنياز بيماران، براي درمان آنها اقدام كنند.
فرآيند توليد سلول ‌هاي بنيادي پرتوان القايي نوعي بازبرنامه‌ريزي سلول است كه بدون تخريب جنيني كه خود موضوعي بحث برانگيز در توليد سلول‌هاي بنيادي جنيني است، صورت مي‌گيرد و اين كشف علمي دانشمندان را به روياي ترميم اندام قطع شده و معيوب بدون تخريب جنيني نزديك مي‌كند.
به گزارش ايسنا، محققان پژوهشكده رويان جهاد دانشگاهي با توجه به اهميت بيماري‌هاي عصبي، خوني، ديابتي و كبد و همچنين توان توليد اين سلول‌ها از سلول‌هاي بنيادي جنيني ، در حال اجراي طرح‌هايي هستند كه در آنها بتوانند براي گروهي از بيماران مزبور سلول‌هاي بنيادي پرتوان القايي ايجاد كنند تا در آينده با كاربردي شدن اين سلول‌ها براي درمان اين بيماران اقدام كنند.

توليد و انتقال جنين‌هاي حاوي ژن توليد داروي درمان سكته قلبي در كشور

انتقال ماهانه 10 جنين با هدف تولد گاوهاي حامل ژن توليد دارو

دكتر گورابي در ادامه در توضيح دستاورد ديگر محققان پژوهشكده رويان در توليد و انتقال جنين‌هاي حاوي ژن توليد داروي درمان سكته قلبي (tPA) نيز اظهار كرد: داروي tPA در حال حاضر بهترين داروي درمان و نيز پيشگيري سكته قلبي محسوب مي‌شود كه به علت قيمت فوق العاده بالا، استفاده عمومي آن امكان‌پذير نيست و تحقق اين فن‌آوري، كشور را يك گام ديگر به هدف نهايي توليد فراوان و ارزان قيمت داروهاي پروتئيني خاص از طريق فرآورده شير دام‌هاي تراريخته نزديك مي‌كند.
دكر گورابي تصريح كرد: در حال حاضر محققان پژوهشكده رويان جهاد دانشگاهي توانسته‌اند با تلفيق فن‌آوري‌هاي ياد شده، مراحل توليد و انتقال اولين جنين‌هاي تراريخته حاوي ژن توليد داروي tPA را با موفقيت پشت سر بگذارند كه اميد است با اجراي اين پروژه در ابعاد وسيع به زودي شاهد تولد نخستين گاو تراريخته با توان توليد داروي tPA در شير اين گاو باشيم.
رييس پژوهشكده رويان در گفت‌و‌گو با ايسنا خاطرنشان كرد: در اين طرح جنين‌هايي كه ترانس ژن بودند به گاو انتقال داده‌ايم و منتظر جواب حاملگي حيوان هستيم، زيرا جواب حاملگي در حيوانات سخت حاصل مي شود. همچنين با مذاكراتي كه با دامپروري تامين اجتماعي (فوكا) شده در ماه براي 10 گاو ماده جنين انتقال مي دهيم.
دكتر گورابي در پايان تاكيد كرد: هرچه بودجه بيشتري در اختيار مراكزي كه توانايي خود را نشان داده‌اند، قرار گيرد، پيشرفت‌هاي علمي بيشتري حاصل خواهد شد.ح/الف