خبرگزاري ايسناي خوزستان "ميزگرد بررسي ميزان پايبندي اساتيد و دانشجويان به معيارهاي مذهبي و اخلاقي در دانشگاه‌ها" را با محوريت لزوم تقويت فرهنگ ديني در دانشگاه‌ها برگزار كرد.
به گزارش روابط عمومی جهاد دانشگاهی واحد خوزستان، اين ميزگرد با حضور حجت‌الاسلام و
المسلمين رضا حسيني‌فر مسئول نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه علوم پزشكي جندي‌شاپور اهواز، دكتر منصور سلطان‌زاده عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي جندي‌شاپور اهواز و دكتر سيد علي مرعشي عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد چمران اهواز برگزار شد.
در اين ميزگرد حجت‌الاسلام و المسلمين رضا حسيني‌فر با بيان اينكه بايد ملاكي براي سنجش ميزان پايبندي يا عدم پايبندي تعريف كرد، اظهارداشت: آنچه در فرهنگ ديني و شيعي به عنوان ميزان سنجش جوامع مطرح شده، رشد عقلاني و فرهنگي جامعه آرمانی بشري در زمان ظهور و تثبيت حكومت حضرت حجت است.
وي افزود: از امتیازات و ویژگی‌های این جامعه آرمانی آن است که طبق وعده حتمی الهی، وقوع اين جامعه آرماني شدني بلکه حتمی است؛ اگرچه در حال حاضر از آن فاصله داريم.
شاید حتی تصور تحقق چنین جامعه ای برای برخی دشوار باشد، اما این دشواری به این دلیل است که سوي چشم ما گستردگي ديدن آن جامعه را ندارد؛ که در اين شرايط باید مرحله ای نزدیک تر را در نظر بگیریم و آن، جامعه زیبایی است که انقلاب اسلامي برای رسیدن به آن شكل گرفته است.
حسيني‌فر با بيان اينكه ابتداي انقلاب ارزش‌هاي متعالي بسياري مطرح شد كه همه برخاسته از ارزش‌هاي ديني و آرزوهایی بود که دست يافتني بودند، توضيح داد: آن زمان توانستيم چشم‌اندازهايي از اين ارزشها را ببينيم و دريافتي از جامعه‌اي به‌دست آوريم كه با تعاريف اسلامي شكل گرفت. اين ارزشها فقط اداي فرايض ديني مثل نماز و روزه نبود، بلكه شامل ارزش‌هاي متعالي مثل احترام به حقوق دیگران، محبت به خلق، عدلت، ساده زیستی، امر به معروف و نهي از منكر و دیگر ارزشهای انسانی و الهی مي‌شد.
مسئول نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه علوم پزشكي جندي‌شاپور اهواز ادامه دادند، اگر اين‌ها را ملاك‌هاي جامعه اسلامي بدانيم، باید بپذیریم که با آن ارزشها فاصله زيادي داريم و به تعبیر حضرت امام و مقام معظم رهبري در ابتداي راه هستيم. درست است كه پيشرفت‌هايي در سال‌هاي اخير به دست آورده‌ايم اما در جاهايي هم پیشرفتمان اندک و حتی گاهی عقب‌‌‌نشيني‌هايي هم داشته‌ايم. بايد دوباره روح پرانرژي و سرشار از نشاط را در درون خود تقويت كنيم.
وی ادامه‌داد: با این مقدمه و در تحلیل وضعیت فرهنگی و دینی دانشگاه، نبايد دانشگاه را جداي از جامعه دانست. دانشگاه را بايد در يك فرآيند عرضي و طولي در خانواده بزرگ جامعه تعريف كرد. بايد در کل جامعه يك پروسه رشد و تعالي را تا نگاه آرماني تعریف کنیم که در این فرایند، هریک از بخشها رسالتی را که برعهده دارد انجام می دهد و از آن پس حاصل تلاش خود را برای ادامه سیر انسانی و اجتماعی به بخش‌هاي ديگر اجتماع تحويل می دهد؛ با این حساب دانشگاه در جامعه جزئي از فرایند رشد و تعالی است و باید در ارتباط با کل جامعه تحلیل و بررسی شود.
وي گفت: در عین حال که استاد و دانشجو جزيي از كل جامعه هستند؛ اما از مهم ترین و اثرگذار ترین مجموعه های اجتماعی به حساب می آیند .
با نگاهی دقیق تر باید گفت دو قطب در جامعه وجود دارد كه به نوعي از آنها به عنوان مغز متفكر جامعه ياد مي‌شود. حضرت امام خميني(ره)، معمار انقلاب با جديت بر روي این دو قطب مهم یعنی حوزه و دانشگاه به عنوان خواص جامعه تاكيد و براي آينده آنها برنامه‌ريزيهای جدی داشته و آسيب‌ها و انحرافات احتمالی آنها را نیز گوشزد کرده اند.
مسئول نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه علوم پزشكي جندي‌شاپور اهواز در ادامه با بيان اينكه رويكرد به معنويت در حال حاضر واقعيت جهان امروز است، اظهار داشت: البته باید توجه داشت که معنويتي كه غرب به سمت آن مي‌رود همان معنویت مطلوب دين اسلام یا حتی معنویت مسيحيت پيش از رنسانس نيست؛ بلکه این معنویت با زیرساختهای اومانیسمی شکل گرفته است.
وي در پاسخ به کسانی که براین باورند که اساسا دانشگاه مقوله ای غربی است و توقع اسلامی شدن آن امکان پذیر نیست، با طرح پرسشی صریح که باید تکلیف خود را با دانشگاه روشن کنیم، "دانشگاه آري يا خير؟"، عنوان كرد: اگر ساختار دانشگاه به گونه‌اي است كه نمي‌تواند اسلام را در خود جاي دهد پس نبايد باشد؟ در حالي كه چنين نيست؛ ما مي‌دانيم دانشگاه به معناي واقعي مي‌تواند اسلامي باشد و همان گونه که غرب در مقطعی علم را از دنیای اسلام گرفت اما عقیده را خیر، ما نیز از این الگوی علمی می توانیم استفاده کنیم اما به باورهای خود نیز پایبند باشیم. وی افزود در اين‌باره حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری پيامهای روشن و شفافی دارند که می توان بر مبنای آنها حرکتی جدی را آغاز کرد.
حسيني‌فر با بيان اينكه بايد ديد چقدر در دانشگاه دين براي اساتيد معرفي و تشريح شده است، ادامه‌داد: براي رسيدن به پايبندي دانشگاهيان به اخلاق اسلامي بايد از خواص شروع كنيم. در كنار آن بايد وارد مباحث اطلاع‌رساني، انجام كار فرهنگي، توليد و عرضه پيام در مراكز دانشگاهي و حوزوي به عنوان 2 قطب مهم بشويم.
اين 2 قطب مهم بايد جريان حيات را در تمام بدنه اجتماع ساماندهي كنند و به دنبال توليد و عرضه مناسب علم باشند؛ ما هنوز كارهاي نكرده بسياري داريم كه بايد به دنبال انجام آن باشيم.
مسئول نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه علوم پزشكي جندي‌شاپور اهواز گفت: بايد پذیرفت که ما در زمینه تولید علم، به ویژه در زمینه علوم انسانی و توجه به مبانی معرفتی علوم تجربی و اختلاف فلسفی مابا جهان غرب، تلاش چشمگیری نداشته ایم. و این موضوع لزوم توجه به اتاق‌هاي فكر را بيشتر نمايان مي‌كند. ما در حوزه دين، عرفان و معنويت غني هستيم كه بايد آن را كاربردي و به زبان كودكان، نوجوانان، جوانان و عموم اقشار ترجمه كرد.
حسيني‌فر گفت: در زمینه باورها و مبانی اعتقادی، براي اينكه انديشه اسلامي و ذوق عرفاني اسلامي را در ذهن كودك، نوجوان و جوان دانشگاهي رسوخ دهيم، نيازمند طراحي دقيق هستيم؛ نه اينكه وقتي اتفاق رخ داد به فكر دفاع یا دفع شبهه باشیم، یا اینکه با رندی بگوییم آنچه شما به آن رسیده اید هزار و اندی سال پیش در منابعمان آمده است. بايد به گونه‌اي طراحي و برنامه‌ريزي كرد كه از هر اتفاق، پيش از وقوع آن جلوگيري كرد. در مقابل جنگ نرم بايد برنامه‌اي دقيق و حساب شده‌اي براي دفاع و حتی حضور و اثر بخشی لطيف طراحي كرد.
وي در ادامه درپاسخ به کسانی که تمام مشکلات را در علوم انسانی غربی یا زیرساخت‌ها و بنایان‌های فلسفی علوم تجربی می دانند، با مطرح كردن اين پرسش كه دانشجوياني كه 30 سال پيش انقلاب كرده‌اند، مگر در كدام حوزه علميه‌اي اسلام را خوانده بودند كه به انقلاب اسلامي رسيدند، تاكيد كرد: مگر نه اينكه آنها نيز همين مباني غربي را در آن دوران خوانده بودند. نبايد ما فقط به يك جنبه انحراف توجه كنيم و از ساير جنبه‌هاي آن غافل شويم. در عین حال شکی نیست که ما بايد دوباره به نظريه‌‌هاي اسلامي برگرديم و آنها را در فضاي جديد كاربردي كنيم.
مسئول نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه علوم پزشكي جندي‌شاپور اهواز گفت: در سطوح ابتدايي نبايد رويارويي سنگين بين مباني ايجاد كنيم، اما در دانشگاه و براي يك جوان بايد تمرين رويارويي ايجاد كرد. يعني فضا را از همان ابتدای مباحث فکری و حتی دوران کودکی به گونه‌اي فراهم كنيم كه بر اساس آيات قرآن فرزندان خود را اولو‌الاباب تربيت كنيم. يعني كساني كه حرف‌ها را مي‌شنوند، تحليل می کنند و در نهايت انتخاب مي‌كنند.
حسيني‌فر اظهارداشت: معتقدم فضاي دانشگاه در حال پيشرفت به اين سو است اما نياز به ظرفيت‌سازي دارد؛ كرسي‌هاي آزادانديشي و نظریه پردازی عهده دار ايجاد چنين فضايي است؛ در مقابل باید توجه داشته باشیم که با حذف كردن و خفه كردن صداها به رشد و تعالی نخواهیم رسید.
مسئول نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه علوم پزشكي جندي‌شاپور اهواز با بيان اينكه شيعه در زمان ائمه معصومين با اين آزاد انديشي رشد كرد، گفت: ايجاد فضا در دانشگاه باعث مي‌شود دانشجويان به سمت مطالعه بروند؛ متوليان ايجاد اين فضا نيز ما هستيم؛ يعني هر كس در هر جا به هر ميزاني داراي مسئوليت است، حركت كند. با اين الگو حركت در مسير رشد آغاز مي‌شود. بايد ضماير ما در ارائه طرح و نظر از "باید انجام دهند" به "بايد انجام بدهم و بدهيم"، تبديل شود.
وي با تاكيد بر اينكه اسلام يك كل يكپارچه است و بايد كل آن را جدي گرفت و به آن توجه كرد، افزود: در مسير تكامل هم بايد حركت را از خودمان شروع كنيم؛ هركس براي خود طراحي دقيقي براي عمل كردن داشته باشد. حركت بايد از درون و هم در بعد نظری و هم عملی صورت گيرد. مشكل ما منحصر به نظريه نيست، نه اينكه نظريات تاثير‌گذار نيست؛ بلكه منحصر كردن مشكلات به نظريات غافل شدن از ساير موضوعات است.
در اين ميزگرد همچنین دكتر سيد علي مرعشي مدرس دانشگاه شهيد چمران، عنوان كرد: اگر به دانشگاه به مثابه یک مجموعه نگاه كنيم، متوجه مي‌شويم كه داراي وضعیت همگني نيست و همه دانشجويان و اساتيد در يك سطح يكسان پايبندي اخلاقي و ديني قرار ندارند و تنوع و تفاوت‌هاي بسياري بين آنها وجود دارد؛ در نتيجه دانشگاه اثر مخلوطي بر جامعه مي‌گذارد.
وي افزود: عده‌اي پايبند به مسائل اخلاقي و ديني هستند و به عنوان الگوي مناسبي در دانشگاه مطرح مي‌شوند و از سويي ديگر عده‌اي ممکن است به گونه‌ای دیگر اثر بگذارند.
بنابراين محاسبه برآيند تاثیر افراد دارای پایبندی دینی زیاد و کم و متوسط نيازمند مطالعه و پژوهش ميداني است. ممكن است برخي بر اين عقيده باشند كه دانشگاه اثر بدي بر جامعه مي‌گذارد در مقابل هم ممكن است عده‌اي از اثرگذاري مثبت دانشگاه بر جامعه حرف بزنند؛ هرکس بخشی از مسئله را دیده است.
مرعشي افزود: یکی از عواملی که گاه باعث ضعف پایبندی‌های دینی می شود اختلافاتی است که گاه در علوم غربی و مبانی دینی وجود دارد. افرادي هستند كه با وجود مطالعه متون غربي توانسته‌اند پيوندي بين آموخته‌هاي خود و مباني ديني ايجاد كنند. اين پيوند می تواند به شكل سالمی ايجاد شود. شکل سالم آن‌است که مسائل را به‌گونه‌اي مطرح كنند كه بتوانند به سوالات و شبهات دانشجويان پاسخ دهند يا حداقل شبهاي در ذهن دانشجو به وجود نياورند. اين امر مستلزم آن است كه استاد با مطرح كردن موضوعي که با مبانی دینی تباین دارد به نقد آن بپردازد نه اينكه مطالب را به صورت خام ارايه كند.
مدرس دانشگاه شهيد چمران اهواز تاكيد كرد: اما نکته مهم‌تر آن است که علوم انسانی غربی برخلاف ادعائی که دارند به وضوح مبنای ایدئولوژیک دارند و علم خالص نیستند. تعریفی که آنها از جهان و انسان می‌کنند مبنای فلسفی دارد و نه علمی و تقلید بی چون چرا از نظریات آنان جایز نیست. نه اینکه ما کاملا علوم غربی را نفی کنیم و نه باید دربست بپذیریم. در گذشته هم اندیشمندان مسلمان با اندیشه های غربی مواجه شدند. امثال فارابی، ابن سینا، ابن رشد، خواجه نصیر الدین طوسی و ملاصدرا با فلسفۀ یونان آزاد اندیشانه برخورد کردند، هر چه در آن بود مقلدانه نپذیرفتند، اجزائی را که غلط تشخیص دادند نقد و رد کردند، اجزاء درست را پذیرفتند، آن را با مبادی اسلامی سازگار کردند، چندین برابر بر آن افزوده و آن را تکمیل کردند، آن را دوباره نظام دادند و اکنون حجم فلسفه اسلامی و مسائل آن در حال حاضر بقدری گسترده است که بخش فلسفه يونان در آن تنها قسمت کوچکی از آن است. اما آیا ما با علوم انسانی غربی و وارداتی همین کار را کردیم یا عمدتاً مطالب آنان را تکرار کردیم؟ همین ممکن است سبب شود به پایبندی‌های دینی برخی دانشجویان لطمه وارد شود. زیرا تناقض‌هائی را در علوم انسانی غربی و آموخته های دینی خود مشاهده می کنند که البته این تناقض‌ها طبیعی است؛ زیرا مبانی فلسفی این علوم فرق دارد و نگاه آنها به هستی و انسان به‌گونه دیگری است؛ ما باید این تناقض‌ها را تبیین کنیم و پاسخ بگوییم.
مرعشي با بيان اينكه امروزه حوزه علوم انساني نيازمند آسيب‌شناسي دقيقی است، تصريح كرد: بايد ديد چگونه مي‌توان به آنچه امروز تحت عنوان علوم انساني اسلامي از آن ياد مي‌شود، رسيد. علوم انساني غربي مجموعه‌اي از يافته‌هاي پژوهشي و گاه آراء فاقد پشتوانه پژوهشی هستند كه مبتني بر يك سري فرضيات است و فرضيات خود مبتني بر فلسفه‌اي است كه نوعي جهان‌بيني را ارايه مي‌كند.
وي گفت: براي داشتن علوم انساني اسلامي ابتدا بايد جهان‌بيني اسلامی را تثبیت كنيم بعد بر اساس آن فرضيه بسازيم؛ فرضيه‌ها را به پژوهش بگذاريم و بر اساس آن يافته های علمی به‌دست آوريم.
مدرس دانشگاه شهيد چمران اهواز با اشاره به شرط ابطال‌پذيري علم از ديدگاه غربي، ادامه‌داد: حتی اگر این شرط را بپذیریم مشکلی ایجاد نمی‌شود؛ به اين معني كه یافته های ناشی از آزمون فرضیه ها می توانند ابطال پذیر باشند زیرا فرد پژوهشگر يا داده‌ها و آمارها خطا پذيرند و اگر یافته ها نقض شدند خللی به مبانی اسلامي وارد نمی شود. ضروری است که متوليان به سمت فراهم كردن زمينه ايجاد علوم انساني اسلامي و پاسخ به شبهات موجود باشند.
اين مدرس دانشگاه شهيد چمران اهواز يادآور شد: یکی از دست آوردهای طرح ضيافت انديشه هم كه با استقبال بي‌نظير دانشجويان مواجه شد پاسخ به شبهات دینی دانشجويان بود. به هر حال می توان نشان داد که احكام اسلام با واقعيات علمي تناقضي ندارد.
مرعشي در ادامه با بيان اينكه چگونه دانشجويان قبل از انقلاب با همان ديدگاه‌هاي حاكم بر داشگاه‌ها تربيت شدند و به انقلاب اسلامي رسيده‌اند، عنوان كرد: نبايد از ياد برد كه در آن زمان بزرگاني همچون مطهري و مفتح در دانشگاه‌ها حضور داشته و با سخنان خود، ذهن دانشجويان را روشن کردند. اين انسان‌هاي والا ويژگي‌هايي داشتند و مفاهيم علوم سكولار را به خوبي فهميدند؛ بعد به خوبي به آن پاسخ و نقاط آسيب و نفوذپذير را هم تشخيص داده بودند. حالا هم همان الگو را می توان تکرار کرد.
مدرس دانشگاه شهيد چمران اهواز با بيان اينكه بايد همه جوانب را مد نظر گرفت، تاكيد كرد: آنچه در حال حاضر در دانشگاه‌ها وجود دارد اين است كه بعضاً نظریات غربی که گاه با اصول یا فروع دینی مباینت دارند بيان مي‌شود، از آن دفاع مي‌شود و نقدي بر آن ارايه نمي‌شود و یک حالت تک صدائی به وجود می آید.
مرعشي افزود: قطعا متولي مناسب سازي فضاي دانشگاه اساتيد گرامی هستند اما در كنار آن مشكلاتي وجود دارد كه نیاز به تلاش سیستمی دارند؛ به عنوان نمونه لازم است پايان‌نامه‌هائی که بر اساس موضوعات دینی ارايه مي‌شود در مقایسه با يك پايان نامه با مباني غربي پيش پا افتاده بیشتر مورد توجه قرار گیرد و راحت تر تصویب شود.
وي ادامه‌داد: اگرچه هركس بايد به وظيفه خود عمل كند اما متوليان نيز بايد زمينه‌هاي مناسب سازي فضا را فراهم كنند.
مدرس دانشگاه شهيد چمران اهواز اظهارداشت: بر اساس پژوهشي كه بر روي مشخصات انسان‌هاي متدين صورت گرفت، مشخص شد، اين افراد به سه دسته تقسيم مي‌شوند؛ دسته اول متدين بيروني هستند كه از دين استفاده ابزاري مي‌كنند و در زندگي فردي و شخصي پايبند آن نيستند؛ اين افراد نسبت به دسته دوم كه متدين دروني هستند و نزديكي به خدا مد نظر آن‌هاست، سطح سلامت رواني و طول عمر كمتري دارند.
وي افزود: دسته سومي هم هست كه متدين رشد نيافته ناميده مي‌شود؛ يعني دين به تمام زواياي زندگي او رسوخ نكرده است. دين را مي‌توان به يك درخت تشبيه كرد كه داراي يك اصول به عنوان ريشه، فروعي به عنوان تنه و احكام به عنوان شاخه‌هاي آن است؛ ميوه اين درخت "اخلاق" است. این میوه در گروه متدین درونی یعنی گروه دوم به دست می آید. گروه سوم به درختي تشبيه مي‌شود كه به دليل وجود مشكل در يكي از سه جزء ثمره و ميوه‌اي نمي‌دهد. بنابراین عجیب نیست که ما برخی افراد دارای پایبندی های دینی را ببینیم که عملکرد خوب و اخلاقی هم ندارند و این به خاطر اشکال در خود دین نیست.
اين مدرس دانشگاه شهيد چمران اهواز در پايان با تاكيد بر لزوم تقويت حضور اساتيدي كه مايل به فعاليت در حوزۀ مسائل دینی هستند، بيان كرد: به هر حال هر تغيير با مشکلاتی مواجه مي‌شود و ما بايد به دنبال كم كردن این مشکلات باشيم و اين مستلزم حمايت و همت متوليان است.
دكتر منصور سلطان‌زاده، عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي جندي‌شاپور اهواز نیز اظهارداشت: به راحتي نمي‌توان به اين سوال كه آيا در حال حاضر فرايند اسلامي شدن در دانشگاه رخ داده يا خير پاسخ داد؛ اگر به پيشينه نحوه تشكيل دانشگاه‌ها در غرب و جريان رنسانس نگاه كنيم متوجه مي‌شويم كه اين پيدايش از ابتدا با جدايي مذهب از علم همراه بوده و باعث شده بنيان دانشگاه بر سكولاریسم بنا نهاده شود.
وي ادامه داد: تحت تاثیر این فرهنگ غرب در سال1313 هجری شمسی شاهد تاسیس دانشگاه تهران، به‌عنوان نخستين دانشگاه در ایران هستیم. به‌دنبال آن سایر دانشگاه‌های کشور با همان سبک و سیاق راه‌اندازی شدند. طبیعتا روح حاکم بر دانشگاه‌های کشور فرهنگ سکولاریسم بود. و در آن شرايط نمي‌توان انتظار داشت دانشگاه به شكل ديگري رشد كند.
سلطان‌زاده گفت: با توجه به پيشينه 300 ساله رشد دانشگاه‌های دنیا در فضاي سكولاريستي حاكم، نمي‌توان انتظار داشت به راحتي اين فضا را در زمان محدود و با وجود اين سطح از تهاجم فرهنگي موجود، متحول كرد.
عضو هيات‌علمي دانشگاه علوم پزشكي جندي‌شاپور اهواز افزود: مهمترين پديده‌اي كه باعث تغيير فضاي دانشگاه‌ها شد، انقلاب اسلامي بود. در نيمه دوم قرن بيستم و هم‌زمان با بحران غرب، يك انقلاب ديني عظيم در ايران رخ داد كه نه تنها در ايران بلكه در تمام جهان، حوزه انديشه و شناخت بشر تحت تاثير دين قرار گرفت. زیرا بزرگترین ویژگی انقلاب اسلامی ایران در حوزه اندیشه، ارایه الگویی عینی در تایید هماهنگی میان وحی الهی و عقل بشری بود؛ که می‌تواند حتی بعنوان راه حلی برای خروج دنیای غرب از بحران فکری و معنوی باشد.
سلطان‌زاده اظهار داشت: انقلاب اسلامی مهمترين فاكتوري بود كه بيشترين اثرگذاري را بر دانشگاه‌هاي كشور داشت به گونه‌اي كه يك جو مذهبي را بر فضاي دانشگاه حاكم كرد.
البته در اين بين مشكلاتي وجود داشته و دارد اما معتقدم فضاي دانشگاه به سوي مذهبي شدن و رشد انديشه‌ي مذهبي پيش مي‌رود.
عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي جندي‌شاپور اهواز با بيان اينكه ديد مثبتي نسبت به فضاي دانشگاه دارد، ادامه داد: نمونه بارز اين گرایش‌ها را می‌توان از شركت پرشور دانشجويان در مراسم‌هاي مختلف اعتكاف، شبهاي احيا، ایام عزاداری ماه محرم و حضور در اردوهاي راهيان نور و ثبت‌نام براي اعزام به حج عمره دریافت.
سلطان‌زاده در ادامه با تاكيد بر اينكه مهمترين مانع اسلامي شدن دانشگاه‌ها، خلاء نظريات اسلامي است، گفت: در حال حاضر در متون درسي دانشگاهي نظریات سکولاریستی غالب است و خلائ نظريات بر مبنای اندیشه دینی احساس می‌شود. البته اين خلاء در حوزه علوم انساني چشم‌گيرتر است. وابستگی شدید متون درسی دانشگاهی به نظریات متفکرین غربی خواه ناخواه منجر به تاثیر و خود باختگی دانشجویان در برابر آن افکار مي‌شود و این مسئله به‌خصوص در مورد دوره تکمیلی دانشکاهی بیشتر مشهود است.
وي گفت: بايد توجه داشت برخي از اساتيدي كه امروز در دانشگاه‌هاي كشور به دانشجويان تدريس مي‌كنند در خارج از كشور تحصيل كرده و تحت تاثير نظريه پردازان سكولار و انديشمندان غربي قرار دارند. این اساتید بهتر است با دیدی آزاد و مستقل به بازنگری این نظریات پرداخته و در کنار انتقال این نظریات به دانشجویان، به نقد آنها پرداخته و ایده‌هایی نو را پایه‌گذاری كنند. شهيد مطهري هم در مطالب خود عنوان مي‌كند كه در يك جامعه اسلامي مهم اين نيست كه از ماركسيم صحبت نشود بلكه در كنار مطرح كردن آن بايد نقد را نيز بيان كرد. نکته دیگری که باید توجه داشت این است که امروزه بعضی از اندیشمندان غربی معتقد شده‌اند که علوم تجربی فارغ از مفروضات فلسفی نیست و این اندیشه که علوم تجربی دانش بشری را بیطرفانه به پیش خواهد برد مورد تردید قرار گرفته است.
عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي جندي‌شاپور اهواز با اشاره به اثرات ديگر اسلامي‌نشدن دانشگاه‌ها، اظهارداشت: معتقدم عوامل ديگري غير از نظريه‌پردازي‌ها وجود دارد كه مهمترين آن خلاء نظريه‌پردازي در حوزه اسلامي است که نتيجه آن خودباختگي در مقابل نظرات غربي سكولار است. خلاء نظريه‌پردازي اسلامي، خلائي است كه بايد توجه ويژه‌اي به آن داشت.
سلطان‌زاده گفت: نكته‌اي كه بايد درباره دانشجويان شهید، مد نظر قرار داد اين است كه يك: اکثرا در سال‌های نخست و دوم دوران تحصیلی خود در دانشگاه بودند. دو: دارای زمینه‌های خانوادگی اعتقادات مذهبی بودند. سه: تحت تاثیر شرایط و فضای خاص انقلاب و جنگ قرار گرفتند. چهار: اکثرا مطالعاتی عمیق در زمینه مسایل دینی داشتند و پنج: بعضی از آنها در ارتباط با علما بودند.الف/ر