دومين نشست از سلسله نشست‌های «سومين جشنواره ملی مطالعات قرآنی دانشجويان كشور» با عنوان «نقد تصوف تاريخی» در سالن اجتماعات دانشكده علوم و فنون قرآن كريم برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی ایکنا، دومين نشست از سلسله نشست‌های «سومين جشنواره ملی مطالعات قرآنی دانشجويان كشور» با عنوان «نقد تصوف تاريخی» امروز دوشنبه، 21 آذرماه، با حضور حسن يوسفيان، عضو هيئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی(ره) در سالن اجتماعات دانشكده علوم و فنون قرآن كريم برگزار شد. بنابر اين گزارش، يوسفيان در سخنان خود به بيان برخی از مواضع انحرافی در عرفان و تصوف اسلامی پرداخت و اظهار كرد: خود اهل عرفان بر بسياری از انحرافات راه‌يافته در تصوف تأكيد دارند و به نوعی می‌توان گفت كه زمينه انحراف در اين حوزه(به لحاظ عملی و نظری) از ديگر عرصه‌ها بسيار بيشتر بوده و حتی كسانی كه از شخصيت‌های معروف ادب و عرفان ما هستند نيز از برخی از اين انحرافات مصون نمانده‌اند. وی با بيان اين كه در اثر خود با عنوان «خرقه می‌آلود» انحرافات صوفيان را با توجه به منابع و مستندات خود آنان به تفصيل بيان كرده است، افزود: اصطلاحات «عرفان» و «تصوف» يا «عارف» و «صوفی» در متون متقدم و كهن ما مترادف هم دانسته شده‌اند؛ هرچند گاهی به‌ندرت بين آنان تفاوت‌هايی نيز قائل شده‌اند و برای مثال در برخی مواضع عرفان را مرحله بالای تصوف قلمداد كرده‌اند. يوسفيان تأكيد كرد: در چند قرن اخير به‌ويژه از زمان علامه مجلسی به بعد، ميان اين دو واژه تمايز قائل شده و سالكان تابع شريعت را عارف و كسانی را كه به شريعت چندان پای‌بند نبودند، صوفی گفتند. در دوران معاصر تفكيك بين اين دو بارزتر شده و بسياری از عرفای زمانه خود از فقهای بنام و كاملاً ملتزم و مقيد به آداب و اركان شريعت هستند و بدان‌ها عارف ـ و نه صوفی ـ گفته نمی‌شود. عضو هيئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی(ره) در ادامه سخنان خود به بيان پاره‌ای از انحرافات صوفيان با توجه به آثار سردمداران و شخصيت‌های برجسته اين مكتب پرداخت و تأكيد كرد: اين انحرافات در يك سطح نيستند و در رواج آن‌ها، علاوه بر صوفيان عوام، شخصيت‌های برجسته‌ای نيز نقش داشته‌اند كه با مبناسازی، برای انحراف از شريعت دليل جسته‌اند.

 وی سپس به بيان عناوين برخی از انحرافات صوفيان پرداخت و با اشاره به سه اصطلاح شريعت، طريقت و حقيقت، اظهار كرد: برخی از صوفيان معتقد به برافتادن طريقت پس از رسيدن به حقيقت هستند و اين از جمله انحرافات آنان بوده است. بزرگ‌ترين نقد وارد بر اين جماعت نقدی درون‌دينی است و آن اين‌كه آيا پيامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) به عنوان پيشوايان مسلمانان، كه به تكاليف شريعت ملتزم بودند، به حقيقت نرسيده بودند؟ يوسفيان «زوال عقل» پس از رسيدن به حقيقت و تعبير «مجانين عقلاء» را از ديگر انحرافات صوفيان دانست و افزود: نسبت دادن تعبير «دو قله بودن» به برخی از مشايخ از ديگر انحرافات صوفيان است كه بنابر آن برخی از مشايخ با وجود ارتكاب به گناه، آلوده نمی‌شوند و از همين روی ارتكاب گناهان و محارم برای آنان حلال است. عضو هيئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی(ره) قائل شدن برخی از مقامات ويژه برای «اقطاب» را ديگر انحراف صوفيه برشمرد و تشريح كرد: برخی از آنان معتقدند كه قطب از جانب خداوند منصوب می‌شود و حتی از عصمت برخوردار است. البته عصمتی كه آنان برای اقطاب خود قائلند متفاوت از عصمت مصطلح است؛ عصمت در عقايد ما به معنای گناه نكردن و عصمت در مكتب اينان حلال بودن گناه بر قطب است! وی تساهل و كثرت‌گرايی را از ديگر انحرافات مكتب صوفيه خواند و عنوان كرد: آنان به «صلح كل» بودن و پذيرش انواع آراء و انديشه‌ها مشهور شده‌اند. گرچه در معارف دينی(برای نمونه در خطبه امام علی(ع) به مالك اشتر) تأكيد شده است كه به لحاظ رفتاری مدارای عادلانه داشته و با ديگران(چه هم‌كيش و چه هم‌نوع) رفتاری كثرت‌گرايانه و توأم با مسالمت داشته باشيم، اما اين امر با پلوراليسم(كثرت‌گرايی) در حقانيت ـ حتی تا حد توجيه بت‌پرستی! ـ كه برخی از صوفيان بدان متمايلند، بسيار متفاوت است. يوسفيان جبرگرايی(نسبت دادن گناه انسان به قضا و قدر الهی)، ستايش ابليس(به عنوان سرور موحدان!)، بی اعتنايی به پيشوايان معصوم ـ از خضر(ع) گرفته تا پيامبر اسلام(ص)، پيرپرستی و مرشدپرستی(اغراق در بالا بردن مقام پيران مشايخ)، رياضت‌های شاق غير شرعی و ملامت‌ورزی(تا حد لطمه ديدن كرامت انسانی) را از ديگر انحرافات وارد شده در مكتب صوفيه برشمرد. عضو هيئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی(ره) همچنين تأويل آموزه‌های دينی را از ديگر انحرافات مكتب صوفيه برشمرد و اظهار كرد: مسئله «شاهدبازی» ديگر انحراف مكتب صوفيان بوده كه در بين خود اهل تصوف مناقشات بسياری را برانگيخته است؛ كسانی كه به ادعای خود جمال الهی را در چهره امردان می‌ديده‌اند و ارتكاب آن يا حسن ظن به پيری كه آن را انجام می‌داده، حتی مورد نكوهش بسياری از صوفيان قرار گرفته است. يوسفيان سؤال و تكدی‌گری ـ كه برخی از اهل تصوف آن‌ را امری موجه جلوه داده‌اند ـ را از ديگر انحرافات مكتب صوفيه برشمرد و در پايان سخنان خود به تشريح برخی از اين نكات انحرافی از جمله مجانين‌العقلاء، دوقله شدن، ستايش ابليس و تكدی‌گری پرداخت و سپس به سؤالات دانشجويان درباره مباحث مرتبط با اين موضوع پاسخ گفت. لازم به ذکر است سلسله نشست‌های «سومين جشنواره ملی مطالعات قرآنی دانشجويان كشور» به ‌همت سازمان فعاليت‌های قرآنی دانشجويان كشور برگزار می‌شود. يادآور می‌شود، در پايان اين نشست مسابقه‌ای كوتاه از محتوای بحث در اختيار حضار قرار گرفت و حسين رفيعی، سميه محمدی و فرشته صادقی به‌عنوان برگزيدگان مسابقه انتخاب شدند كه جوايزی به آن‌ها اهدا خواهد شد.