ششمین نشست تخصصی افکار عمومی ایسپا با سخنرانی دکتر فکوهی، رئیس انجمن انسان شناسی ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی برگزار شد.
به گزارش مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، در این نشست، دکتر فکوهی در سخناني اظهار داشت: با توجه به نظریات بوردیو، امکان دستکاری بر روی نتایج نظر سنجی ها  بالاست که این امر در قالب دستکاری های اجتماعی، تکنیکال و ایدئولوژیک صورت می گیرد.
وی گفت: ما برای فهم گرایش های عمومی یک جامعه به موضوعی خاص، نیازمند نظرسنجی و  روش های کمی هستیم اما امروز توجه به روش های کیفی به عنوان ابزار کنترل روش های کمی بسیار مهم است، زیرا روش های کیفی عموما نتایج قانع کننده تری ارایه می کنند.
فکوهی با اشاره به نظریات بوردیو درباره افکار عمومی يادآور شد: وی با نگرش نقادانه و طنزآمیز به افکار عمومی، معتقد است «افکار عمومی وجود ندارد"و عنصر قدرت دخالت بسیار گویایی در نظرسنجی ها دارد و اصولا نظرسنجی ها ابزاری هستند که به صورت مستقیم با حوزه قدرت در تماسند.
اين استاد دانشگاه تهران نظرسنجی ها را مصداق بارز تئوری بازتابندگی دانست و گفت: هر پژوهشگری بنابر موقعیت و شرایط موجود بر روش پژوهشی خود اثر می گذارد، متنی که پژوهشگر تولید می کند فقط نمونه ای از آنچه انجام داده، نیست بلکه نمونه ای از خود او نیز هست و ما خود پژوهشگر را هم در نظرسنجی ها می بینیم.
فکوهی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به منشا نظرسنجی ها تصریح کرد: در تجربیات جهانی، نظرسنجی ها از دو منشا بیرون آمده اند که یک منشا آن به حفظ قدرت سیاسی و منشا دیگر به افزایش قدرت های مادی بر می گردد.
وی افزود: دولت ها و گروه های سیاسی بیشترین سفارش دهندگان نظرسنجی ها و گران ترین نظرسنجی هستند و هدف اصلی این سفارش های نظرسنجی این است که چگونه قدرت حفظ شود.
وی گفت: گروهی دیگر نیز برای تنظیم استراتژی های اقتصادی اقدام به نظرسنجی می کنند و در حال حاضر نظرسنجی های اقتصادی رو به افزایش است تا بر اثر آن استراتژی های مختلفی تعیین شود. تولید و تبلیغ کالاهای قومی توسط شرکت های بزرگ یکی از تاثیرات نظرسنجی هابه شمار می رود.
فکوهی با مقایسه کاربرد نظرسنجی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه اظهار داشت: نظرسنجی در کشورهای توسعه یافته، یک مارکتینگ واقعی است که به سمت مارکتینگ سیاسی پیش رفته است. آنها تلاش می کنند تصویر خود را به افراد ارایه و حمایت آنها را جلب کنند. کشورهای توسعه یافته به دنبال این هستند که اطلاعات خودشان را درباره خود دقیق تر و بیشتر کنند. اما کشورهای جهان سوم تصویر صحیحی از خودشان ندارند. همچنین با توجه به نظریات بوردیو درباره تحریف و دستکاری در نظرسنجی ها، این میزان بویژه در کشورهای جهان سوم نسبت به جوامع توسعه یافته افزایش قابل ملاحظه ای دارد. به گفته فکوهی، رشد اقتصاد غیر رسمی و اقتصاد زیرزمینی و ضعف بخش خصوصی در اجرای نظرسنجی ها از دیگر کاستی های نظرسنجی در جهان سوم است.
وی راه حل ارتقای کیفیت نظرسنجی ها را دقیق و صادقانه بودن سیستم ها و موسسات نظرسنجی و بهره مندی از روش های کیفی عنوان کرد و گفت: موسسات نظرسنجی باید به سفارش دهندگان خود، تصویر واقعی نظرسنجی را منعکس کنند. تجربه فاشیسم هیتلری و حکومت های توتالیتری مانند شوروی نشان می دهد نتایج دستکاری افکار عمومی و نظرسنجی ها در دراز مدت زیر صفر بوده است.
گفتنی است، این نشست در ادامه سلسله نشست های تخصصی بررسی ماهیت و ابعاد افکار عمومی در ایران توسط ایسپا برگزار شد.ح/الف