اولين کارگاه بين المللي کشت و تکثير سلولهاي بنيادي جنيني انساني با موفقيت برگزار شد.
در پي برگزاري موفق 3 کارگاه بين المللي سلولهاي بنيادي جنيني موشي و 2 سمينار بين المللي سلولهاي بنيادي ، در تاريخ 13 تا 15 آذر 1385 اولين کارگاه سلولهاي بنيادي جنيني انساني در پژوهشکده رويان جهاد دانشگاهي برگزار شد. اين کارگاه براي اولين بار بود که در خاورميانه برگزار مي شد و 11 شرکت کننده از ايران ، اردن ، ترکيه و پاکستان در آن شرکت کرده بودند.
شرکت کنندگان شامل متخصصان جنين شناسي ، باروري آزمايشگاهي ، سلولهاي بنيادي ، بيوشيمي ، ژنتيک انساني ، فناوري ، پريودونسي و پزشکي بود. به دليل بين المللي بودن و حضور شرکت کنندگان خارجي ، کليه برنامه ها اعم از تئوري و عملي به زبان انگليسي ارائه شد.
سلولهاي بنيادي جنيني ، سلولهاي پرتواني هستند که از جنين در مرحله بلاستوسيست (حدود 7 روزه) به دست مي آيد. تکنيک توليد ، تکثير و انجماد اين سلولها در سال 1382 در پژوهشکده رويان به دست آمد و ايران را به عنوان دهمين کشور صاحب فناوري سلولهاي بنيادي جنيني به دنيا معرفي کرد. اين سلولها توان تکثير و نگهداري نامحدود دارند ؛ به اين معني که مي توان اين سلولها را به مدت نامحدود نگهداري نمود و هر بار براي تحقيق تکثير استفاده کرد.
به اين دليل به اين سلولها ، سلولهاي ناميرا گفته مي شود ؛ نه اين که نمي ميرند ، بلکه چون مي توان از آنها براي مدت نامحدود نگهداري و استفاده کرد. ويژگي ديگر اين سلولها ، توان تمايز به سلولهاي ديگر بدن است. يعني مي توانند به سلولهايي نظير عصبي ، قلبي ، ماهيچه اي و غيره تبديل شوند. بنابراين ، دانشمندان جهان در پي استفاده از اين سلولها براي جايگزين کردن سلولهاي از ميان رفته در خلال بيماري ها و در نتيجه بهبود قطعي بيماري با اين سلولها هستند.
گفته مي شود روش درمان بيماري ها در آينده از دارودرماني به سلول درماني تبديل خواهد شد.نظرسنجي از شرکت کنندگان حاکي از مفيد بودن کارگاه و رضايتمندي ايشان بود. دکتر پلات ، شرکت کننده ترکيه اي درباره کارگاه مي گفت: من پيش از اين کارگاه در 2 کارگاه مشابه در 2 کشور ديگر شرکت کرده بودم ؛ ولي هيچ يک در اين سطح علمي و آموزشي قرار نداشتند و نيز آموزش عملي کاملي در آنها ارائه نمي شد.
شرکت کنندگان در 3 روز کارگاه با مباحثي همچون توليد سلولهاي بنيادي جنيني ، تکثير و نگهداري سلولها ، انواع کشت با سلول مغذي و بدون آن ، ارزيابي سلولها، روش انجماد و يخ زدايي و اصول تمايز اين سلولها آشنا شدند.
ايران هم اکنون به عنوان هسته و مرکز اين علم در خاورميانه شناسايي شده است و در تمامي برنامه هاي اين حيطه مشارکت فعال دارد. پژوهشکده رويان بنا دارد با برگزاري کارگاه ها، سمينارها و دوره هاي آموزشي ، سطح اين علم را در ايران و همچنين منطقه بالا ببرد. به اين وسيله با وارد شدن محققان بيشتر، سرعت پيشرفت اين علم بيشتر و حصول نتايج بهتر عملي مي شود.
طبق وصيت بنيانگذار پژوهشکده و نيز پيشکسوت اين گونه تحقيقات در کشور مرحوم دکتر کاظمي آشتياني ، يکي از وظايف مهم پژوهشکده رويان ، انتشار علم باروري و سلولهاي بنيادي در کشور و منطقه است که اميدواريم از عهده آن برآييم. تاکنون از سلولهاي بنيادي در ايران روي قلب ، چشم و کبد انسان و همچنين در استخوان ، نخاع و غضروف حيوانات کار شده است. اميد است در آينده نه چندان دور از طريق اين سلولها بتوان بيماري هاي لاعلاج را درمان کرد.

دکتر رضا ساماني
عضو هيات علمي پژوهشکده رويان