ميزگرد «بررسي ظرفيت‌هاي برنامه چهارم در توسعه پارك ها و مراكز رشد » از سوي ميزگرد مركز رشد فناوري اطلاعات وارتباطات جهاد دانشگاهي (رويش)برگزار شد.
به گزارش روابط عمومي مركز رشد فناوري اطلاعات وارتباطات جهاد دانشگاهي،اين نشست با حضور دكتر علي عباس‌پور تهراني فرد رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي، دكتر جعفر توفيقي وزير سابق علوم تحقيقات و فناوري وسردبير نشريه رشد فناوري، دكتر علي‌رضا جهانگيريان قائم مقام معاونت فناوري وزارت علوم ، دكتر سيد منصور خليلي عراقي رييس موسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنامه‌ريزي دكتر امير علي سيف الدين مدير كل دفتر امور توسعه علوم و فناوري سازمان مديريت وبرنامه ريزي كشور،دكتر محمد جعفر صديق عضو هيئت علمي دانشگاه صنعتي اصفهان و دكتر كريميان اقبال توسط مركز رشد فناوري اطلاعات وارتباطات جهاددانشگاهي (رويش) برگزار شد.
دكتر جعفر توفيقي وزير سابق علوم در اين ميزگرد طي سخناني حركت كشور در راستاي علم محوري را مثبت ارزيابي كرد و گفت: كشور طي سالهاي اخير از نظر علمي پيشرفت داشته است و زيرساخت‌هاي دانش كشور از نظر نهادي، نيروي انساني، مفاهيم و... رو به توسعه است.
وي با اشاره به اينكه وضعيت علمي كنوني كشور قابل مقايسه با گذشته نيست، افزود: ساختارهاي علمي و نهادهاي عرضه‌كننده دانش در حال پيشرفت است. در برنامه سوم توسعه بخش آموزش و پژوهش مورد توجه بود اما در برنامه چهارم هم تحقيقات وهم فناوري به صورت جدي مورد توجه است.
وي افزود: در حال حاضر بيش از 800 شركت با ظرفيت بيش از 4 هزار نفر در مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري مستقر هستندكه نسبت به گذشته دستاورد خوبي است ، اما نبايد به آن قانع بود .
استاد دانشگاه تربيت مدرس با اشاره به لزوم گسترش مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري گفت: يكي از محورهاي اصلي برنامه‌چهارم توسعه، گسترش مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري است و در ادبيات اين برنامه مفاهيم دانش بنيان مانند كارآفريني، مراكز رشد، بنگاه‌هاي دانش محور و... بسيار به كار رفته است.
وي افزود: براي اولين‌بار در برنامه چهارم توسعه مهارت در كنار دانش به كار رفته است و قرار گرفتن مهارت در كنار دانش اصلي‌ترين ارزش افزوده‌را در اقتصاد نوين به همراه دارد. در اين برنامه ساز و كار عبور از اقتصاد سنتي به نوين ديده شده است.
وزير سابق علوم در پايان به برخي موارد و مفاهيم برنامه چهارم توسعه در رابطه با توسعه اقتصاد و اشتغال دانش بنيان اشاره كرد و گفت: حمايت از محصولات نوين، ارتقا و جذب فناوري جديد، توسعه نهادهاي مالي خطرپذير، لايحه جامع تسهيل رقابت، نوسازي و بازسازي سياست ها و راهبردهاي پژوهش و فناوري، تجاري‌سازي دستاوردهاي پژوهش و... برخي از مواد و مفاهيم برنامه چهارم توسعه در ارتباط با گسترش اقتصاد و اشتغال دانش محور است كه مصداق آن مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري هستند.
دكتر علي عباسپور تهراني فرد رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي نيز در اين ميزگرد به وضعيت مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري در كشور اشاره كرد و انتظار مجلس را از دولت در زمينه گسترش اين مراكز تشريح كرد.
عباسپور در ابتدا به نقش مجلس در حمايت از مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري اشاره كرد و گفت: يكي از سياست‌هاي اصلي مجلس هفتم توجه به مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري است. در اين راستا سعي شد حمايت‌هاي لازم و قوانين تسهيل شود تا اين مراكز راحت‌تر بتوانند فعاليت كنند.
دكتر عباس‌پور تهراني‌فرد رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي با تأكيد بر حمايت مجلس از تحقيقات و فناوري در كشور اظهار داشت: ما پارك‌ها و مراكز رشد علم و فناوري را براي كشور به عنوان يك ضرورت مي‌دانيم و اينكه در الگوبرداري از كشورهاي پيشرفته، بر الگوبرداري از پيشرفت‌هاي علمي كه مصداق آنها پارك‌ها و مراكز رشد هستند، پرداخته‌ايم، اقدام ارزنده و ارزشمندي است.
وي ايده تشكيل اولين مركز را مربوط به سال 73 عنوان كرد و افزود: در اين سال شهرك صنعتي اصفهان اين ايده را پيگيري مي‌كرد. بعد از آن در برنامه‌هاي توسعه اين مقوله ديده شد ، اما تا به حال آنگونه كه بايد به پيشرفت قابل توجهي در اين زمينه نرسيده‌ايم.
عباس‌پور نقش وزارت علوم را در توسعه مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري ناكافي عنوان كرد و گفت: در برنامه سوم تكاليفي در مورد توسعه اين مراكز ديده شده بود از جمله در ابتداي مجلس هفتم وزارت آموزش عالي به وزارت علوم، تحقيقات و فناوري تبديل شد اما هيچگاه به شرح وظايف آن توجه نشد.
رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي عدم تخصيص اعتبارات مناسب را يكي از چالش‌هاي اصلي مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري ذكر كرد و گفت: ما در بحث اعتبارات تحقيقاتي دچار مشكل فراوان هستيم و با وجود اينكه دو سال از برنامه چهارم مي‌گذرد به اهداف اعتباراتي نرسيده‌ايم.
وي افزود: حدود 6 روز قبل از ارايه بودجه 86 ضرورت تخصيص اعتبارات تحقيقاتي و رويكرد به اين سمت را خدمت مقام معظم رهبري عنوان كرديم و ايشان در اين مورد بر مجلس و دولت تاكيد و تكليف كردند. دولت نيز گرچه در اين زمينه اقداماتي انجام داده اما شاكله آن بسته نشده و ممكن است سال آينده دچار مشكل شويم.
عباسپور ادامه داد: مشكل ديگر كه در كشور وجود دارد اين است كه در تخصيص اعتبارات مشكل ايجاد مي‌شود و همواره اعتبارات تحقيقاتي را به كسري بودجه و اعتبار ربط مي‌دهند و متاسفانه با توجه به انحلال شوراي عالي پژوهش مرجعي وجود ندارد تا اعتبارات را پيگيري كند. شوراي علوم، تحقيقات و فناوري نيز فعال نيست وجلسات آن بسيار نامنظم تشكيل مي شود.
نماينده مردم تهران در پايان يكي از راه‌هاي اصلي اشتغال را در كشور گسترش مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري ذكر كرد و افزود: اين ايده الگوبرداري مناسبي از سطح بين‌الملل است اما ما نبايد به اين سطح قانع شويم و نتايج تحقيقات بايد در بدنه اجرايي كشور به كار گرفته ‌شود. تا محققان از اين طريق تشويق شوند و از ايده انها استفاده شود.
دكتر سيد منصور خليلي عراقي معاون رييس سازمان مديريت و برنامه ريزي و رييس موسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنامه ريزي نيز در پايان اين ميزگرد طي سخناني به مشكلات فعاليت مناسب مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري در كشور اشاره كرد و گفت: مهمترين مشكل آن در دولتي بودن آن‌هاست. به طور كلي دولتي بودن اقتصاد ايران باعث شده است كه بومي‌سازي ايده‌هاي بين‌المللي نيز با مشكل مواجه شود.
خليلي عراقي عدم استفاده از ظرفيت‌هاي نيروي انساني كشور را از جمله مسائل موثر در كاهش بهره‌وري مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري ذكر كرد و گفت: نكته كليدي و رمز توسعه در هر كشوري نيروي انساني است و نيروي انساني بزرگترين محور در اقتصاد دانش بنيان است. در برخورد با اين موضوع سوال اصلي اين است كه آيا برنامه‌ريزي‌ها و زيرساخت‌هاي استفاده از ظرفيت‌هاي نيروي انساني در اقتصاد علم محور ديده شده است؟
دكتر علي رضا جهانگيريان قائم مقام معاونت فناوري وزارت علوم، تحقيقات و فناوري نيز در اين ميزگرد به فعاليت‌هاي وزارت علوم در گسترش و تقويت مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري اشاره كرد و گفت: بحث مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري در سطح كلان مديريت در سال‌هاي 81 و 82 شكل گرفت. در آن زمان مراكز مستقر كمتر از 70 تا 80 شركت بود اما در حال حاضر حدود 800 موسسه مستقر شده است و بيش از 4 هزار فارغ‌التحصيل دانشگاهي نيز در آن‌ها مشغول به فعاليت هستند.
جهانگيريان تصريح كرد : در سه سال گذشته در مجموع حدود 40 تا 50 ميليارد تومان در اين زمينه سرمايه‌گذاري در كشور انجام شده است كه بيش از 50 درصد آن سهم عمراني بوده است.
جهانگيريان نقش مهم مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري را در توسعه منطقه‌اي عنوان كرد و افزود: اين مراكز در هر منطقه‌اي كه ايجاد شده‌اند منجر به توسعه آن منطقه از جهات مختلف از جمله اشتغالزايي گرديده‌اند. اين توسعه به حدي مشهود است كه در سفرهاي استاني هيات دولت يكي از درخواست‌هاي استان‌ها تاسيس اين‌گونه مراكز است كه نشان از الگوشدن آن‌ها در سطح كشور و توسعه استان براساس فناوري دارد.
قائم مقام معاونت فناوري وزارت علوم خبر از توسعه كمي و كيفي مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري به عنوان يكي از اولويت‌هاي كاري وزارت علوم دانست و گفت: قصد داريم اين مراكز را به صورت حساب شده تكثير كنيم و از نهاد‌ها و كساني كه متقاضي تاسيس باشند حمايت مي‌كنيم.
جهانگيريان در پايان سخنان خود به برنامه چهارم توسعه و ظرفيت‌هاي اين برنامه در توسعه مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري اشاره كرد و گفت: درمواد 45و 47 برنامه چهارم توسعه گسترش و حمايت مالي از اين مراكز به طور صريح ذكر شده است. در اين خصوص پارك‌هاي داراي مجوز قطعي داراي اولويت هستند. در دولت قبل مجوزها اصولي بود و مجوز قطعي نداشتيم. در اولين قدم در دولت نهم آيين‌نامه صدور مجوز قطعي را صادر كرديم كه در حال حاضر دو پارك درخواست مجوز قطعي دارند كه يكي از آن‌ها تا پايان سال مجوز قطعي مي‌گيرد.
وي با تاكيد براين نكته كه در بحث توسعه مراكز رشد خواهان تعامل با همه وزارت خانه ها ودستگاهها هستيم تصريح كرد ممكن است برخي دستگاهها براي ايجاد پارك ها و مراكز رشد اقدام كنند ولي اين مراكز فقط جنبه اشتغال خواهند داشت در حالي كه وزارت علوم متولي پاركها ومراكز رشد دانش بنيان است كه اهداف ديگر نيز تامين مي شود.
دكتر امير علي سيف‌الدين مديركل دفتر امور توسعه علوم و فناوري سازمان مديريت نيز در اين ميزگرد به وضعيت فعلي مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري در كشور و مشكلات پيش روي آنها اشاره كرد و گفت: در حال حاضر حدود يك دهم نياز كشور مراكز تحقيقاتي در كشور وجود دارد. امروز بايد در كشور حدود 10 هزار شركت در اينگونه مراكز مستقر باشند اما اين تعداد كمي بيش از 850 شركت است.
وي جزيره‌اي عمل كردن را آفت مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري ذكر كرد و گفت: در حال حاضر سازمان‌ها و نهادهاي مختلفي در اين زمينه عمل مي‌كنند و خود را متولي اين كار مي‌دانند. مثلاً وزارتخانه هاي كار، صنايع، نفت و... از جمله مراكزي هستند كه هر كدام با قوانين و انتظارات خود اقدام به تاسيس اين مراكز مي‌كنند و باعث شده‌اند بين دستگاه‌ها يك تشتت در تصميم‌گيريها بوجود آيد.
مديركل دفتر امور توسعه علوم و فناوري سازمان مديريت و برنامه‌ريزي به اقدامات سال آينده اين سازمان در بحث مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري اشاره كرد و گفت: بودجه اين مراكز در سال آينده بر اساس خدماتي كه ارايه مي‌دهند تخصيص داده مي‌شود و در كل بودجه آن‌ها با افزايش روبرو بوده است. در بحث اجرايي 8 درصد و در بحث عمراني 15 درصد در مورد مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري افزايش بودجه داشته‌ايم.
در ادامه اين ميزگرد دكتر محمد جعفر صديق عضو هيأت علمي دانشگاه صنعتي اصفهان به ظرفيت‌هاي اشتغالزايي مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري اشاره كرد و گفت: در طول برنامه چهارم حدود يك ميليون و 200 هزار فارغ‌التحصيل خواهيم داشت . و يكي از مكان‌هاي اصلي اشتغال اين تعداد فارغ‌التحصيل مراكز تحقيقاتي از جمله مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري است كه اشتغال علم محور را دنبال مي‌كنند.
صديق ايجاد فضاي فعاليت دراز مدت را براي شركت‌ها يكي از مسائل در موفقيت اين مراكز ذكر كرد و گفت: در همه جاي دنيا بالاي 90 درصد شركت‌ها در پارك‌ها باقي مي‌مانند و به فعاليت خود ادامه مي‌دهند اما در ايران اين آمار بسيار كمتر است.
عضو هيات علمي دانشگاه صنعتي اصفهان خاطر نشان كرد: براساس برنامه چهارم توسعه بايد يك بن‌بست شكني در توسعه فناوري بوجود آيد و هدف اين است كه حداقل كشور تركيه را در زمينه توسعه علم وفناوري پشت سر بگذاريم.
دكتر مصطفي كريميان اقبال معاون فناوري وزارت علوم ، تحقيقات و فناوري در اين نشست د به حمايت‌هاي قانوني از مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري اشاره كرد و گفت: هر برنامه توسعه‌داراي يك جسم ويك روح است. برنامه چهارم توسعه جسم و بهره‌گيري از دانش براي توسعه اقتصادي روح اين برنامه است.
وي افزود: براي اجرايي كردن اين روح پيش‌بيني قانوني، ديدگاه ساختاري ، حمايت مالي بايد انجام شود. و هر سه اين پيش‌بيني‌ها بايد با هم انجام شود.
كريميان سير تشكيل و پيشرفت مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري را به 3 دوره تقسيم كرد و گفت: دوره اول از سال 71 تا 76 است كه شروع و بازي با ايده است. دوره دوم از 76 تا 81 است كه تعريف مدل كاري براي ايران براساس مدل بين‌المللي است. دوره سوم از سال 81 تا حال حاضر است در اين دوره زيرساخت‌هاي قانوني و بودجه‌اي تشكيل شد.
دكتر كريميان اقبال معاون سابق فناوري وزارت علوم،‌تحقيقات و فناوري نيز بر پيش‌بيني‌هاي قانوني،‌ديدگاه ساختاري و حمايت‌هاي مالي از پارك‌ها و مراكز رشد علم و فناوري تأكيد كرد وخواستار حفظ جايگاه وزارت علوم در زمينه صدور مجوز براي توسعه پاركها ومراكز رشد و مديريت كلان اين بحث شد.
مهندس رامين نواب‌پور عضو هيئت تحريريه نشريه رشد فناوري نيز بر هماهنگي بيشتر همه دستگاه‌هاي دست‌اندركار در بحث توسعه پارك‌‌ها و مراكز رشد تأكيد كرد و گفت: اقتصاد مبتني بر دانش از طريق حمايت و تقويت پارك‌ها و مراكز رشد علم و فناوري محقق مي‌شود.ح/الف