دستاوردهاي جديد پژوهشكده رويان جهاددانشگاهي در آستانه سالروز پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي صبح امروز در نشستي با حضور خبرنگاران و اصحاب رسانه معرفي شد.
به گزارش روابط عمومي جهاددانشگاهي، با تلاش محققان پژوهشكده رويان جهاددانشگاهي، كشور ايران در توليد پروتئين فاكتور رشد فيبروبلاستي انساني به خودكفايي رسيد كه اين پروتئين در بسياري از فرآيندهاي سلولي نظير تقسيم سلولي، تكوين جنين ، رگ‌زايي و ... نقش مهمي دارد.
دكتر حسين بهاروند مدير گروه سلول‌هاي بنيادي پژوهشكده رويان در اين باره اظهار داشت: پروتئين مذكور به عنوان يك فاكتور مهم به محيط كشت سلول‌هاي بنيادي جنيني انساني اضافه مي‌شود تا بتوان سلول‌ها را در حالت بنيادينگي و بدون تمايز حفظ و تكثير كرد.
دكتر بهاروند درادامه افزود: هزينه خريد اين ماده كه توسط شركت‌هاي بزرگ تجاري خارجي توليد مي‌شود، بسيار زياد بوده و هر ويال يا آمپول آن كه حاوي 25 ميكروگرم فاكتور رشد فيبروبلاستي انساني است ارزشي به مبلغ 391 يورو دارد.
وي تصريح كرد: با توجه به هزينه زياد خريد اين پروتئين از شركتهاي خارجي، محققان پژوهشكده رويان بر آن شدند تا پروتئين فاكتور رشد فيبروبلاستي انساني را با استفاده از روش "بيان ژن در محيط آزمايشگاهي" توليد نمايند.
دكتر بهاروند خاطرنشان ساخت: براي توليد فاكتور رشد فيبروبلاستي، كه يكي از پرمصرف ترين مواد در كشت سلول‌هاي بنيادي جنيني انساني است، ژن مورد نظر از سلول هاي فيبروبلاستي انساني جدا شده و در درون حامل بياني قرار داده شد. سپس حامل حاوي ژن به باكتري E.coli انتقال يافت و فاكتور رشد فيبروبلاستي در درون باكتري توليد و در مرحله بعد خالص گرديد.
مدير گروه سلول‌هاي بنيادي پژوهشكده رويان گفت: پس از مرحله فوق اين پروتئين با تيمارهاي خاص پايدار شده و درنهايت عملكرد آن در محيط كشت سلول‌هاي بنيادي جنيني انساني مورد بررسي قرار گرفت.
دكتر بهاروند يادآور شد: نتايج نشان مي‌دهد كه فاكتور رشد فيبروبلاستي انساني توليد شده در پژوهشكده رويان كيفيتي مشابه با بهترين فاكتور رشد فيبروبلاستي توليدي شركتهاي تجاري بين المللي دارد.
وي همچنين اظهار داشت: در حال حاضر پژوهشكده رويان جهاددانشگاهي اين توانايي را دارد كه فاكتور رشد فيبروبلاستي انساني موردنياز خود و كشور را توليد نموده و در صورت فراهم شدن امكانات اقدام به صادرات آن به ساير كشورها نمايد.
دكتر بهاروند درادامه از "توليد موش از سلولهاي بنيادي جنيني موشي" به عنوان ديگر دستاورد جديد اين پژوهشكده خبر داد و گفت: سلولهاي بنيادي جنيني، از جنين قبل از لانه گزيني شده در رحم به دست مي‌آيد و توانايي تمايز به انواع زيادي از سلولهاي ديگر را دارا هستند. از سلولهاي بنيادي جنيني موشي نه تنها مي‌توان انواع سلولها نظير سلولهاي عصبي، سلولهاي مولد انسولين، سلولهاي كبدي و غيره را در محيط آزمايشگاهي توليد نمود، بلكه با استفاده از سلولهاي بنيادي جنيني موشي مي‌توان يك موش كامل ساخت.
وي خاطرنشان كرد: اهميت اين موضوع در توليد موشهاي با صفات ويژه است كه توليد موشهايي كه مدل يك بيماري انساني هستند و بررسي عملكرد يك ژن در موجود زنده از آن جمله است.
دكتر بهاروند افزود: براي تحقق بخشيدن به اين امر در پژوهشكده رويان سلولهاي بنيادي جنيني موشي كه قبلاً از موش سياه (نژاد C57BL/6) توليد شده بودند به داخل بلاستوسيست هاي موش سفيد (نژاد NMRI)  تزريق شدند.
وي ادامه داد: در ادامه جنين‌هاي حاصل به داخل رحم موشي ديگر منتقل شده و سپس فرزندي متولد شد كه سياه و سفيد (كايمر) بود. فرض بر آن بود كه تعدادي از سلولهاي بنيادي جنيني موشي تزريق شده در تكوين گنادهاي (بيضه‌هاي) موش سياه و سفيد سهيم شده باشند. موش سياه و سفيد پس از بلوغ با موش سياه ديگري جفت گيري نمود كه تعدادي بچه موش بدنيا آمد . بعضي از بچه موشها سياه بودند كه بيانگر توليد اسپرم از سلولهاي بنيادي جنيني موشي تزريق شده (سياه) در موش گورخري ( سياه و سفيد) بود. در نتيجه بچه موشهاي سياه حاصل از سلولهاي بنيادي جنيني موشي بود.
وي در پايان با تاكيد براهميت ويژه اين دستاورد علمي تصريح كرد: در گام بعدي تحقيقات دستكاري ژنتيكي سلولهاي بنيادي جنيني موشي و توليد موش‌هايي با صفات ژنتيكي در پژوهشكده دنبال خواهد شد.
در ادامه اين نشست دكتر شفيعيان پژوهشگر و عضو هيات علمي پژوهشكده رويان به معرفي دستاورد جديد اين پژوهشكده در زمينه پيوند اتولوگ سلول‌هاي ملانوسيت براي درمان بيماران مبتلا به بيماري پوستي ويتيليگو پرداخت.
وي در اين باره گفت: بيماري پوستي ويتيليگو (لك و پيس) ، بيماري است كه با از دست دادن موضعي و پيشرونده سلول هاي رنگدانه و ايجاد لكه‌هاي سفيد رنگ در پوست فرد، مشخص مي‌شود كه مي‌تواند به صورت موضعي و يا سيستميك بروز كند.
وي افزود: اين بيماري با فراواني 2/0- 1/0 % ، حدود 5 تا 100 ميليون نفر از جمعيت جهان را درگير كرده است و وجود ضايعات با رنگ غيرطبيعي بخصوص در نواحي معرض ديد مي‌تواند مشكلات روحي و رواني جدي در فرد ايجاد كرده و در زندگي طبيعي و كار او اختلال ايجاد كند، همچنين هزينه نسبتاً زيادي براي مداوا و در برخي موارد پوشاندن ضايعات مصرف مي‌شود.
دكتر شفيعيان يادآور شد: از آنجا كه مشكل اصلي دراين بيماران ناكارآمد بودن سلول‌هاي ملانوسيت است ، بنابراين جايگزيني اين سلول‌ها مي‌تواند درمان مناسبي براي برطرف كردن اين ضايعات باشد. از همين رو طرح تحقيقاتي پيوند اتولوگ (خودي) سلول‌هاي ملانوسيت در پژوهشكده رويان با هدف جايگزيني اين سلول‌ها طراحي شد.
وي توضيح داد: در اين مطالعه ابتدا سلول‌هاي ملانوسيت از بيوپسي‌هاي بدست آمده از نواحي سالم پوست با استفاده از جداسازي آنزيمي تحت شرايط كاملاً استريل جدا و براي درمان آن دسته از بيماران مبتلا به ويتيليگو كه پاسخ قابل قبولي براي درمان‌هاي متداول نداده‌اند به صورت داخل اپيدرمي به خودشان تزريق مي‌گردد.
اين پژوهشگر يادآور شد: نتايج بدست آمده در مراحل اوليه نشان مي‌دهند كه استفاده از اين روش كاملاً بي‌خطر بوده و هيچگونه عارضه‌اي براي بيمار ندارد و به سبب اينكه سلول‌ها منشاء خودي دارند مشكل رد پيوند نيز در اين بيماران مطرح نيست.
دكتر شفيعيان ادامه داد: مطالعه صورتگرفته براي اثربخشي روش، در گروه بيماران مبتلا به نوع موضعي بيماري نشان مي‌دهد كه تزريق متوسط تعداد 450 هزار سلول در ناحيه اي به وسعت متوسط 5/3 سانتي‌مترمربع بعد از 2 هفته باعث شروع پيگمانتاسيون و بعد از گذشت 4 هفته تكميل پيگمانتاسيون اوليه در كل سطح مي‌گردد.
 وي گفت: نتايج بارز باليني در بيماراني كه ضايعه موضعي داشتند باعث شد تا مطالعه ديگري براي بررسي استفاده از اين روش درماني در بيماران مبتلا به ضايعات سيستميك نيز طراحي و به اجرا درآيد كه نتايج اين مطالعه نيز نشان مي‌دهد تزريق متوسط 600 هزار سلول در مساحت متوسط 6 سانتي متر مربع مي‌تواند بعد از دو هفته موجب شروع پيگمانتاسيون شود.
دكتر شفيعيان يادآور شد: اميدواريم با توسعه روش‌هاي كشت و جداسازي براي سلول‌هاي ملانوسيت در آينده‌اي نزديك بتوانيم با انجام يك بيوپسي كوچك مشكل ضايعات بيماري ويتليگو را در اين بيماران براي هميشه درمان نمائيم.
عضو هيات علمي پژوهشكده رويان اظهار داشت: در مطالعات مشابه در ساير كشورها معمولاً به همراه تزريق سلول از اشعه ماوراي بنفش نيز استفاده مي‌گردد كه مي‌تواند براي بيمار عوارض ناگواري همانند سرطان‌هاي پوستي را به همراه داشته باشد، اين مطالعه كه براي اولين بار در سطح جهاني انجام مي‌شود نيازي به استفاده از اشعه ماوراي بنفش بعد از تزريق سلول ندارد.
وي درخاتمه افزود: پيش بيني مي‌شود اين روش از اوايل تابستان سال آينده در خدمت درمان بيماران كشورمان قرار گيرد.
گفتني است، در ابتداي اين نشست نيز دكترحميدرضا گورابي رييس پژوهشكده رويان گزارشي از فعاليتها و طرح‌هاي در دست اجراي اين پژوهشكده ارايه نمود.ح/الف