محققان کشورمان در سال 86 دستاوردهای علمی قابل توجهی به جامعه معرفی کردند. گروه فناوریهای نوین خبرگزاری مهر در سلسله گزارشهایی مروری کوتاه بر این دستاوردها خواهد داشت. در این شماره دستاوردهای پژوهشکده رویان جهاددانشگاهی مورد بررسی قرار گرفته است.
به گزارش خبرنگار مهر، بهمن ماه سال 86 ماه پر خبری از پژوهشکده رویان جهاد دانشگاهی بود. محققان ایرانی موسسه رویان موفق به اجرای طرح پیوند اتولوگ سلولهای ملانوسیت، تولید پروتئین فاکتور رشد فیبرو بلاستی انسانی و تولید موش از سلولهای بنیادی جنینی موشی شدند.
دکتر حمیدرضا گورابی رئیس پژوهشکده رویان جهاد دانشگاهی از تولید موش از سلولهای بنیادی جنینی موش توسط محققان ایرانی پژوهشکده رویان خبر داد و گفت: این مدل های حیوانی آزمایشگاهی برای تحقیقات بسیار ضروری هستند و متاسفانه با قیمتهای گزافی باید آنها را از کشورهای خارجی تهیه کنیم اما توانستیم در پژوهشکده رویان این حیوانات را با دستکاری ژنتیکی تولید کنیم.
وی افزود : این حیوانات به عنوان مدل استفاده می شوند و در فاز اول به کمک سلولهای بنیادی تهیه شده اند.
رئیس پژوهشکده رویان جهاد دانشگاهی با اشاره به سایر کاربردهای سلولهای بنیادی در امور بالینی خاطرنشان کرد: تاکنون سلول های بنیادی به کمک سلول درمانی در چشم، کبد و قلب مورد استفاده قرار گرفته است و ما در رویان توانستیم با سلول درمانی در درمان بیماری پوستی لک و پیس موفقیت هایی به دست آوریم.
وی یاد آور شد: درمان این بیماری به کمک سلول درمانی با روش استفاده از سلول های ملانوسیت انجام گرفته است و در آینده به خدمات درمانی بیماران تبدیل می شود.
رئیس پژوهشکده رویان جهاد دانشگاهی از خودکفایی در تولید پروتئین فاکتور رشد فیبروبلاستی انسانی توسط محققان پژوهشکده رویان نیز خبر داد و گفت: پژوهشکده رویان توانسته است در سال جاری در سه جنبه مختلف خطوط جدیدی را در بخش تحقیقات ایجاد کند و به فناوری بومی تولید پروتئین فاکتور رشد فیبروبلاست انسانی دست یابد.
وی یاد آور شد: برای حفظ و نگهداری و تمایز سلول های بنیادی نیازمند کسب مواد خاصی از خارج از کشور بودیم که این مواد دارای هزینه زیادی در خارج از کشور هستند اما توانستیم با تولید این کار در داخل به خودکفایی برسیم و نیاز کشور را تامین کنیم.
به گزارش مهر، همچنین دکتر حسین بهاروند مدیر گروه سلولهای بنیادی پژوهشکده رویان از خود کفایی در تولید پروتئین فاکتور رشد فیبروبلاستی انسانی خبر داد و گفت: این پروتئین در بسیاری از فرایندهای سلولی مانند تقسیم سلولی، تکامل جنین، رگ زایی و بسیاری فرآیندهای دیگر نقش دارند.
بهاروند اضافه کرد: این پروتئین به عنوان یک فاکتور مهم محیط کشت سلولهای بنیادی جنینی انسانی اضافه می شود تا بتوانیم این سلولها را در حالت بنیادینگی و بدون تمایل حفظ و تکثیر کنیم.
وی افزود: هزینه خرید این ماده توسط شرکتهای بزرگ تجاری خارجی بسیار زیاد بوده و هر آمپول حاوی 25 میگرو گرم این فاکتور 390 یورو قیمت دارد و با توجه به این هزینه ما در رویان تصمیم گرفتیم با استفاده از روش بیان ژن در محیط آزمایشگاهی آن را تولید کنیم.
بهاروند خاطرنشان کرد: نتایج نشان داده است که فاکتور رشد فیبرو بلاستی انسانی تولید شده درپژوهشکده رویان کیفیتی مشابه با بهترین فاکتورهای رشد تولیدی شرکتهای تجاری بین المللی دارد و امکان صادر کردن آن را پس از برآورده شدن نیاز داخل کشور وجود دارد.
همچنین بهاروند با تشریح دستاورد علمی پژوهشکده رویان در تولید موش از سلولهای بنیادی جنینی موشی توسط محققان ایرانی گفت: سلولهای بنیادی جنینی از جنین قبل از لانه گذاری شده در رحم به دست می آید و توانایی تمایل و انواع دیگر سلولها را دارد.
وی افزود: آینده پزشکی به سلول درمانی اختصاص دارد و تولید مدلهای حیوانی پرنس ژنیک می تواند ما را در گام های بعدی تحقیقات راهنمایی کند. ما در این تحقیق توانستیم با دست کاری ژنتیکی در این جنین موش مدل دلخواه خود را به دست آوریم.
بهاروند یاد آور شد: این کار در سال 1981 برای اولین بار در جهان انجام شده است و در سال 1989 اولین موش با صفات ژنتیکی مورد نظر به دست آمده است تولید این حیوانات به ایجاد مدل درمانی برای بیماری های انسانی کمک خواهد کرد.
به گزارش خبرنگار مهر، دکتر سعید شفیعیان متخصص پوست نیز از دستیابی ایران برای نخستین بار در دنیا به دانش بومی پیوند اتولوگ سلولهای ملانوسیت برای درمان بیماران مبتلا به بیماری لک و پیس (Vitiligo) خبر داد و گفت: بیماری لک و پیس ( ویتیلیگو) با از دست دادن موضعی و پیشرونده سلولهای رنگدانه و ایجاد لکه های سفید رنگ در پوست فرد ایجاد می شود و می تواند به صورت موضعی یا سیستمیک بروز کند. در واقع وجود ضایعات با رنگ غیر طبیعی به خصوص در نواحی صورت، دست و دیگر مناطق قابل رویت است مشکلات روحی و روانی برای فرد ایجاد کرده و در زندگی طبیعی او اختلال ایجاد می کند.
وی یاد آور شد: مشکل اصلی در این بیماران ناکارآمد بودن سلولهای ملانوسیت است بنابراین جایگزینی این سلولها می تواند به درمان آنها کمک کند. در حال حاضر نیز حدود یک دهم تا 2 درصد جمعیت دنیا به این بیماری مبتلا می شوند.
شفیعیان با اشاره به طرح تحقیقاتی که در پژوهشکده رویان برای درمان این بیماری استفاده شده است، گفت: طرح تحقیقاتی پیوند اتولوگ سلولهای ملانوسیت در این پژوهشکده با هدف جایگزینی این سلولها طراحی و اجرا شد.
وی خاطرنشان کرد: در این مطالعه سلولهای ملانوسیت از نواحی سالم پوست با استفاده از جداسازی آنزیمی جدا و برای 8 بیمار استفاده و به خودشان تزریق شد. نتایج به دست آمده در مراحل اولیه نشان داد که استفاده از این روش کاملا بی خطر بوده و عارضه ای برای بیماران نداشت.
همکار تحقیقاتی پروژه پیوند اتولوگ سلولهای ملانوسیت برای درمان بیماران مبتلا به بیماری لک و پیس با اشاره به درمانی معمول در جهان برای درمان این بیماری یادآور شد: در دنیا از روش ایجاد تاول و تراشیدن پوست برای انتقال سلولهای ملانوسیت استفاده می کند اما ما در ایران بدون این روش ها و با دوران نقاهت کمتر برای بیمار توانستیم این کار را به انجام برسانیم.
وی افزود: در روشی که در رویان استفاده کردیم سلولها به نوعی غنی سازی شدند و شروع به رنگدانه سازی کردند. در روشهای معمول در دنیا 50 تا 70 درصد بیماران توانستند بهبودی کسب کنند اما این مسئله در مورد بیماران ایرانی به طور کامل انجام شد.
شفیعیان با اشاره به فاز دوم این طرح گفت: در بخش دوم کشت، تکثیر و انتقال این سلولها انجام گرفته است که هنوز در مرحله تحقیقات اولیه قرار دارد.
وی تاکید کرد: این کار برای اولین بار در دنیا انجام گرفته است و پیش بینی می شود این روش از تابستان سال آینده به صورت پروژه درمانی برای بیماران مبتلا استفاده شود.ح/الف