سرطان پستان از جمله شايع‌ترين بيماري‌هايي است كه زنان را در معرض خطر قرار مي‌دهد. از آنجا كه سرطان پستان با هورمون استروژن در ارتباط است، با بالا رفتن سن احتمال ابتلا به آن نيز افزايش مي‌يابد. اين در حالي است كه طبق گفته كارشناسان، سن ابتلا به سرطان پستان در ايران در حال كاهش است؛ بنابراين پيشگيري، اطلاع‌رساني در زمينه تشخيص زودرس، پژوهش و شناسايي روش‌هاي درماني مناسب و با عوارض كمتر در اين بيماري بيش از پيش ضروري است.
به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران،دكتر الفت‌بخش، مدير گروه پژوهشي بيماري‌هاي پستان این نهاد، اطلاع‌ رساني را مهم‌ترين اصل در زمينه پيشگيري از سرطان پستان دانست و با اشاره به روش‌هاي مختلف تشخيص اين بيماري گفت: امروزه ماموگرافي مهم‌ترين روش تشخيصي در سرطان پستان است. همچنين سونوگرافي، MRI و بيوپسي از توده‌هاي پستاني از ديگر روش‌هاي تشخيصي هستند. استفاده از روش‌هاي حفظ پستان در درمان سرطان سينه شانس عود سرطان در هر دو روش درماني راديكال ماسكتومي و حفظ پستان وجود دارد
وي با بيان اين كه درمان سرطان پستان در درجه اول جراحي بوده و سپس درمان‌هاي تكميلي شامل شيمي درماني، راديوتراپي و غيره به كار گرفته مي‌شود و با اشاره به طرح‌هايي در زمينه مقايسه روش‌هاي مختلف جراحي در مركز تحقيقات پستان گفت: در گذشته برداشتن كل سينه (راديكال ماسكتومي) تنها راه درمان سرطان پستان بود. در حال حاضر درمان‌ها به سمتي پيش مي‌رود كه توده با حاشيه سالم اطراف برداشته شده و بافت سينه حفظ شود.
دكتر الفت‌بخش با بيان اين كه شانس عود سرطان در هر دو روش درماني راديكال ماسكتومي و حفظ پستان وجود دارد، گفت: نتايج به دست آمده از مقايسه اين دو روش حاكي از آن است كه شانس عود مجدد بيماري در روش حفظ پستان به مقدار ناچيزي بيشتر از راديكال ماسكتومي است اما در قبال آن يك نقص عضو از بيمار حذف مي‌شود. در روش حفظ پستان در صورتي كه جراح بتواند توده را با حاشيه سالم اطراف برداشته طوري كه ديگر سلول‌هاي تومورال در بافت سينه وجود نداشته باشد، سپس درمان‌هاي كمكي مانند شيمي درماني و راديوتراپي به كار گرفته شوند، احتمال عود بيماري بسيار ناچيز است.
وي افزود: در مواردي كه سايز توده سرطاني نسبت به بافت سينه به اندازه‌اي است كه نمي‌توان توده را با حاشيه سالم خارج و بافت سينه را با ظاهر مناسب حفظ كرد و همچنين در مواردي كه فرد بيماري‌هاي زمينه‌اي داشته و يا سرطان به قسمت‌هاي ديگر تنه نيز انتشار يافته شايد نتوان از روش حفظ پستان استفاده كرد. اما به طور كل در مورد اغلب بيماران روش حفظ پستان به كار گرفته مي‌شود. سرطان پستان در ارتباط با هورمون استروژن است سن ابتلا به سرطان پستان در حال كاهش است
مدير گروه پژوهش بيماري‌هاي پستان جهاد دانشگاهي واحد علوم پزشکی تهران گفت: از آنجا كه سرطان پستان با هورمون استروژن در ارتباط است، با افزايش سن، زنان در معرض ابتلا به اين بيماري قرار مي‌گيرند. در كشور ما سن ابتلا به سرطان پستان در حال كاهش است؛ بنابراين نقش زمينه‌هاي ژنتيكي و موتاسيون‌هاي ژن‌ها در ابتلا به اين بيماري غيرقابل انكار است. آلوده‌كننده‌هاي محيط زيست و برخي رژيم‌هاي غذايي از عوامل موتاسيون‌هاي ژني وي افزود: موتاسيون‌هاي انجام شده در ژن‌ها مي‌توانند باعث ‌شوند كه يك فرد براي اولين بار در يك خانواده مبتلا به سرطان پستان شود. علت ايجاد موتاسيون‌ها صد درصد شناخته شده نيست؛ اما، مي‌توان گفت عوامل محيطي در بروز آنها موثرند. به طور كلي عوامل سرطان‌زا مانند آلوده كننده‌هاي محيط زيست يا برخي رژيم‌هاي غذايي مي‌توانند از عوامل موثر در ايجاد موتاسيون‌هاي ژني باشند. دكتر الفت بخش با اشاره به نقش ژن‌هاي BRCA1 و BRCA2 در بروز سرطان سينه گفت: در حال حاضر مشخص شده كه يك يا دو ژن (BRCA1 و BRCA2) در صورت وجود در ژنوم ، به احتمال 85 درصد باعث مي‌شوند كه فرد به سرطان سينه مبتلا شود. بارداري در سنين بالا و افزايش وزن بعد از يائسگي ازعوامل خطر بروز سرطان پستان فعاليت فيزيكي بعد از يائسگي در پيشگيري از سرطان پستان موثر است.
به گفته وي، عوامل ژنتيكي، بارداري در سنين بالا، بارداري اول در سنين بالاي 35 سال، عدم بارداري و سابقه‌ فاميلي سرطان پستان مي‌توانند در بروز سرطان پستان موثر باشند. افزايش وزن بعد از يائسگي نيز احتمال بروز سرطان پستان را به دنبال دارد. همچنين فعاليت فيزيكي به ويژه بعد از سن يائسگي تا حدود زيادي در پيشگيري از بروز سرطان سينه موثر است. احتمال بروز سرطان سينه به دنبال هورمون درماني‌هاي بعد از يائسگي دكتر الفت‌بخش با بيان اين كه استفاده از هورمون درماني بعد از سن يائسگي احتمال بروز سرطان سينه را افزايش مي‌دهد، تصريح كرد: در گذشته بعد از يائسگي به منظور جلوگيري ازعوارض ناشي از يائسگي مانند "گر گرفتگي"، "پوكي استخوان زودرس" يا "بيماري‌هاي قلبي" هورمون‌ درماني‌هايي به كار گرفته مي‌شد كه بعدها ثابت شد اين روش درماني احتمال بروز سرطان سينه را افزايش مي‌دهد. بنابراين امروزه اين روش تقريبا منسوخ شده و يا موارد معدودي به كار گرفته مي‌شود. احساس توده بدون درد، شايع‌ترين علامت سرطان سينه تغييرات پوستي در سينه از علايم ديگر سرطان پستان وي احساس توده بدون درد را شايع‌ترين علامت سرطان پستان دانست و گفت: اين توده در اغلب موارد متحرك نيست و ممكن است به پوست و بافت‌هاي عمقي چسبندگي داشته باشد. اين در حالي است كه در موارد نادر ممكن است اين خصوصيات وجود نداشته باشد.
به گفته دكتر الفت‌بخش، تغييرات پوستي در سينه شامل تو كشيدن نوك سينه، تو كشيدن پوست سينه در محل قرارگيري توده سرطاني، زخم شدن نوك سينه و خارج شدن ترشحات خوني از آن از ديگر علايم سرطان سينه است. شايع‌ترين نوع سرطان‌هاي پستان به مجاري شيري وابسته است.
مدير گروه پژوهشي بيماري‌هاي پستان جهاد دانشگاهي علوم پزشکی تهران سرطان‌هاي پستان را متفاوت از يكديگر دانست و به ايسنا گفت: شايع‌ترين نوع سرطان‌ پستان وابسته به مجاري شيري است. موارد ديگر اين بيماري‌ها از لوبول‌هاي پستان منشا مي‌گيرند. در مواردي كه از داخل مجرا نشات گرفته و به خارج از آن منتشر نشده پاسخ به درمان بهتر از ديگر موارد است.
وي شيمي درماني را يكي از مراحل درماني پس از جراحي دانست و با اشاره به عوارض آن، از مقايسه روش‌هاي مختلف شيمي درماني به منظور دستيابي به روش‌هايي با عوارض كمتر در مركز تحقيقات پستان جهاد دانشگاهي خبر داد و گفت: گروهي از داروهاي شيمي درماني منجر به بروز عوارضي مانند عوارض قلبي مي‌شوند. در اين راستا تحقيقاتي به منظور شناسايي روش‌هايي با عوارض كمتر و تاثير بهتر در دست اقدام است. 
دكتر الفت‌بخش، لنف ادم را از عوارض پس از جراحي و راديوتراپي دانست و گفت: در اغلب موارد پس از جراحي سينه چه به روش حفظ پستان و چه روش‌هاي راديكال، غدد لنفاوي زيربغل نيز خارج مي‌شود. اين اقدام هم جنبه درماني دارد هم جنبه تشخيصي؛ چرا كه مشخص شدن تعداد غدد لنفاوي مبتلا در تعيين پروتكل شيمي درماني بسيار مهم است. وي افزود: به دنبال خارج شدن غدد لنفاوي، دراناژ لنفاوي دست در سمتي كه سينه جراحي شده، مقداري مختل شده و ممكن است دست دچار تورم شود؛ اين تورم در اصطلاح لنفادم ناميده مي‌شود.
دكتر الفت بخش ادامه داد: تقريبا تا سال‌هاي اخير درمان مناسبي براي لنفادم مشخص نشده بود و ورم لنفاوي بيمار تا جايي پيشرفت مي‌كرد كه ممكن بود بروز برخي سرطان‌هاي پوستي را به دنبال داشته باشد. اين در حالي است كه امروزه درمان‌هايي تحت عنوان CDT براي اين منظور به كار گرفته مي‌شود.
وي با بيان اين كه در اين روش تورم لنفاوي به وسيله دستگاه‌هاي فشار، بانداژ مخصوص و ماساژ كاهش مي‌يابد، گفت: در اين روش درماني ماساژ و فيزيوتراپي به تغيير مسير لنفاوي و تخليه لنف از طرق ديگر كمك مي‌كند. بعد از كاهش تورم لنفاوي بانداژ مخصوصي به كار گرفته مي‌شود كه به تدريج تورم را از قسمت انتهاي انگشتان به طرف بالا كاهش مي‌دهد. پس از آن به منظور عدم برگشت تورم، دستكش‌هاي مخصوصي تجويز مي‌شود.
دكتر الفت‌بخش از انجام تحقيقاتي در زمينه شناسايي عوامل خطر لنفادم و پاسخ به درمان بيماران در مركز تحقيقات پستان جهاد دانشگاهي خبر داد و گفت: بر اساس تحقيقات انجام شده حداقل 40 درصد از ميزان تورم لنفاوي بيماران در روش CDT كاهش مي‌يابد. از آنجا كه ورم لنفاوي احساس سنگيني و درد را به دنبال دارد، با اين روش درماني ميزان رضايت زيادي پس از درمان حاصل مي‌شود.
مدير گروه پژوهش بيماري‌هاي پستان جهاد دانشگاهي با اشاره به مشكلات روحي رواني و اجتماعي بيماران مبتلا به سرطان پستان پس از جراحي گفت: از آنجا كه اين بيماران پس از جراحي با اختلالاتي مانند اضطراب، افسردگي و مشكلات خانوادگي روبرو مي‌شوند، نمي‌توان آنها را به حال خود رها كرد؛ بنابراين راه‌اندازي كلينيك‌هاي مشاوره در جهت كمك به حل مشكلات روحي – رواني اين بيماران ضروري است.ح/الف