تهيه نقشه جامع علمي كشور فعاليت مهم و پر دامنه‌ايست كه در پي رهنمودهاي مكرر مقام معظم رهبري طي سال 86 ــ85 از نيمه دوم سال 86 زير نظر شوراي عالي انقلاب فرهنگي آغاز شده است. اين نقشه بايد سياست‌ها، برنامه و مستلزمات دستيابي به اهداف حوزه علم و فن‌آوري سياست‌هاي بيست ساله چشم‌انداز جمهوري اسلامي ايران را تعيين كند.
كميته فن‌آوري نقشه جامع يكي از كميته‌هاي مهم و فعال اين نقشه بوده كه مسووليت آن را دكتر طيبي ــ رييس جهاد دانشگاهي ــ بر عهده داشته است.
در پي تهيه ويرايش اول نقشه كه به زودي جهت تصويب به شوراي عالي انقلاب فرهنگي ارائه مي‌شود، سرويس علمي پژوهشي ايسنا براي آشنايي اجمالي با مراحل تهيه نقشه و آشنايي دقيق‌تر با سند فن‌آوري نقشه جامع علمي كشور با دكتر طيبي به گفت‌و‌گو نشسته است.
دكتر حميد رضا طيبي در گفت‌و‌گو با ايسنا در خصوص نقشه جامع علمي كشور گفت: نقشه جامع علمي كشور حسب تعريف شوراي تخصصي و شوراي تلفيق اين پروژه بزرگ عبارت است از مجموعه‌اي هماهنگ و پويا از اهداف، سياستها، برنامه‌ها و الزامات برنامه‌ريزي تحول راهبردي علم و فن‌آوري و نوآوري مبتني بر ارزشهاي اسلامي ــ ايراني و آينده نگر براي دستيابي به اهداف چشم‌انداز 20 ساله كشور.
اين نقشه چنان كه در تعريف آمده قرار است، برنامه و سياستهاي بلند مدت علم و فن‌آوري را در چارچوب اهداف و سياستهاي چشم‌انداز كشور مشخص كند.

ويژگي‌هاي نقشه جامع علمي كشور

وي در خصوص ويژگي‌هاي نقشه جامع علمي كشور خاطرنشان كرد: از آن جا كه پس از تصويب نهايي نقشه توسط مراجع ذيربط برنامه‌هاي كوتاه و ميان مدت كشور در حوزه‌هاي علم و فن‌آوري بر اساس اين نقشه و اهداف بلند مدت ترسيم شده در آن تهيه مي‌شود، اين نقشه بايد مبتني بر نيازهاي جامعه و متناسب با جامعه و اهداف آن باشد، جايگاه علم و فن‌آوري‌هاي مختلف را در دستيابي به اهداف مشخص كند، مبتني بر ديدگاه اسلامي و نوآوري ملي باشد، هدف آن تحقق توسعه و تعالي كشور بوده و داراي سه سطح كلان، بخشي و دستگاهي و مشتمل بر سه وجه پژوهشي، آموزشي و فن‌آوري در چرخه علم و فن‌آوري باشد.
دكتر طيبي تصريح كرد: نقشه جامع علمي كشور بايد عميق، كامل و جامع و قابل تقويم و ارزيابي بوده، ارتقاء دهنده فرهنگ علمي و نوآوري باشد و به الزامات سياسي و بين‌المللي توجه كند. همچنين بايد مجهز به نظام پايش و ارزيابي مستمر باشد و با مشاركت جدي نخبگان علم و فن‌آوري طراحي شود.

ساختار تهيه نقشه جامع علمي كشور

رييس جهاد دانشگاهي در خصوص ساختار تهيه نقشه جامع علمي كشور گفت: ساختار اجرايي تهيه نقشه مركب از شوراي تخصصي، كميسيون تلفيق و تدوين و كميته‌هاي 9گانه اولويت‌هاي ملي، علوم انساني معارف و هنر اسلامي، علوم پايه، سلامت و علوم زيستي، علوم كاربردي، علوم بين رشته‌اي، پژوهشي، فن‌آوري، آموزش بر اساس مصوبه شوراي عالي انقلاب فرهنگي تشكيل شد. مسووليت كلي اين كار بر عهده دكتر واعظ زاده ــ عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي و معاون علمي و فن‌آوري رييس جمهوري بوده است. كميته‌هاي 9 گانه در قالب دو بخش كميته‌هاي تخصصي موضوعي ( شش كميته) و كميته‌هاي چرخه علم و فن‌آوري (پژوهشي، آموزشي و فن‌آوري) تشكيل شده است.

چگونگي تهيه نسخه نهايي نقشه

وي خاطرنشان كرد: كميته‌هاي نه گانه بررسي‌هاي خود را از آبان ماه سال 86 آغاز و نهايتا ويرايش اول خود را در خرداد ماه 87 به كميسيون تلفيق ارائه كرده‌اند.
كميسيون تلفيق هم با بررسي برنامه‌هاي پيشنهادي نسخه پيشنهادي نقشه را در ابعاد مختلف توسط كارگروه تنظيم و نگارش نقشه تهيه و پس از تاييد آن توسط كميسيون به تاييد شوراي تخصصي نقشه رسانده است؛ لذا نسخه اوليه و جامع نقشه پس از تصويب شوراي تخصصي تهيه و بايد طبعا به تاييد مراجع ذيربط نهايي (شوراي عالي انقلاب فرهنگي) برسد كه اين كار طي هفته‌هاي آتي صورت مي‌گيرد.

اهداف كميته‌ فن‌آوري تدوين نقشه جامع علمي كشور

تهيه و ارايه سه نقشه پيشنهادي جامع فناوري به دبيرخانه شوراي تخصصي

مسوول كميته‌ فن‌آوري تدوين نقشه جامع علمي كشور در ادامه در خصوص اهداف و اعضاي اين كميته گفت: هدف از تشكيل كميته فن‌آوري كه در آبان ماه 86 صورت گرفت، تهيه ويرايش‌هاي مختلف نقشه جامع در حوزه فن‌آوري بوده است.
طبعا كميته فن‌آوري يك كميته در رديف علوم پايه، علوم كاربردي ، علوم انساني و ... نبوده و نيست، بلكه يك كميته تعاملي و تلفيقي است كه در تعامل با ديگر كميته‌ها بايد عمل كند، اما نقش فن‌آوري در دستيابي اهداف نقشه علمي كشور با توجه به روند تحولات فن‌آورانه «تكنولوژيك» دنياي جديد بسيار مهم و اساسي است. اين كميته داراي يك كارگروه براي هدايت و تهيه نقشه فن‌آوري بوده است و اعضاي كميته عبارت بودند از دكتر معظمي، دكتر سالار آملي و دكتر مضطرزاده، دكتر جهانگيريان، دكتر صدرنژاد، دكتر سهراب پور، دكتر فرهاد رهبر، دكتر حاجي حسيني، دكتر زاهدي وفا، دكتر زنوز، دكتر فاتح راد، دكتر مبيني دهكردي، مهندس ملكي فر، دكتر بهبهانيان، دكتر زالي، دكتر شفازند، مهندس جهانگرد، دكتر طباطبائيان، دكتر منطقي، مهندس اشرف اصفهاني، دكتر شاهوردي، دكتر نهاونديان، دكتر واسعي، دكتر فتوحي، دكتر طيبي، مهندس هاشمي، دكتر رضائيان، دكتر عبدالله، دكتر سيد اصفهاني، دكتر توفيق، دكتر فتوحي، دكتر دوامي، دكتر رحيمي، دكتر اعتمادي و ... اعضاي كارگروه فن‌آوري كه عمدتا از همكاران جهادي مان بودند عبارتند از دكتر قرنفلي، دكتر حاجي حسيني، ‌دكتر امين اسماعيلي، خسرو قبادي، مهندس طلايي و كاوس حيدري.
دكتر طيبي تصريح كرد: فرايند انجام كار در كميته به اين ترتيب بوده است كه با تصويب كميته، كار گروه به مسووليت دكتر قرنفلي ــ رييس دانشگاه علم و فرهنگ جهاد دانشگاهي ــ تشكيل شد. اين كارگروه هدايت تهيه نقشه را بر عهده گرفت و چهار گروه را مسوول تهيه و ويرايش اول نقشه كرد و نهايتا سه گروه ويرايش اول كار را به طور كامل تهيه كردند.
جلسات كميته براي بررسي و نقد ويرايش‌هاي پيشنهادي گروه‌ها تشكيل و برنامه‌ها مورد نقد و بررسي قرار گرفت، نهايتا با تلاش كارگروه و بر اساس نظرات كميته، ويرايش تلفيقي اوليه نقشه جامع فن‌آوري كشور تهيه و به كميسيون تلفيق در تير ماه 87 تقديم شد.
سه نقشه پيشنهادي تهيه شده توسط گروه‌هاي تهيه كنده نقشه فن‌آوري نيز تقديم دبيرخانه شوراي تخصصي نقشه جامع علمي كشور شده است.

سند اوليه كميته فناوري در هشت بخش تنظيم شده است

وي در بيان خلاصه و شمه‌اي از بررسي‌ها و نقشه پيشنهادي كميته فناوري خاطرنشان كرد: سند اوليه كميته فن‌آوري در هشت بخش واژگان كليدي، چشم‌انداز فن‌آوري، الگوي مطلوب توسعه و اشاعه فن‌آوري در كشور، اهداف كيفي توسعه فن‌آوري، شاخص‌هاي فن‌آوري، نگاشت نهادي فن‌آوري در ايران (موجود، مطلوب)، نگاشت دانشي فن‌آوري، راهبردها و الزامات توسعه فن‌آوري تنظيم شده است.
دكتر طيبي درباره انعكاس حاصل كار كميته (سند فن‌آوري) در ويرايش اول نقشه جامع علمي كشور به ايسنا گفت: طبعا نقشه جامع علم و فن‌آوري كشور، برايند سندهاي بخشي و چرخه‌اي تهيه شده توسط كميته‌هاي مختلف خواهد بود، ‌اما نقش و رنگ سند كميته فن‌آوري در ويرايش‌هاي مختلف نقشه كلي در قياس با ساير كميته‌ها خوب و قابل اعتنا است.
مسوول كميته فن‌آوري نقشه جامع علمي كشور در پايان درباره روند فعاليت كميته و تصويب نقشه جامع علمي كشور، گفت: ويرايش اول نقشه بر اساس ويرايش اول كار كميته‌ها تنظيم شده است كه اين ويرايش پس از تاييد شوراي عالي انقلاب فرهنگي مبناي تهيه ويرايشهاي بعدي و تكميلي مي‌شود.
در كميته به دنبال آن هستيم كه كميته و كارگروه آن را حفظ كنيم تا در صورت اعلام شوراي تخصصي بلافاصله نسبت به ادامه كار و تهيه ويرايش‌هاي بعدي اقدام كنيم؛ بنابراين از نظر كميته فن‌آوري نه تنها كار پايان نيافته بلكه تازه وارد مراحل اصلي و جدي خود شده است. تهيه نقشه جامع علم و فن‌آوري كشور كاري نيست كه در سه يا چهار ماه انجام شود و اين فرايندها بايد بسط ، تعميق و تداوم يابد و انشاءالله با اعلام كميته تخصصي مراحل بعدي كار انجام خواهد شد.ح/الف