رييس مركز تحقيقات آنتي‌بادي منوكلونال پژوهشكده فن‌آوري‌هاي نوين علوم پزشكي جهاد دانشگاهي - ابن‌سينا با اعلام اين كه در كشور توانايي توليد آنتي‌بادي‌ عليه مولكول اختصاص سرطاني وجود دارد، از اجراي پروژه انساني سازي آنتي بادي‌ها در راستاي درمان موثرتر سرطان در اين پژوهشكده خبر داد.
دكتر محمود جدي تهراني در گفت‌وگو با خبرنگار «پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اظهار كرد: در اين پروژه آنتي بادي‌هاي موشي با مهندسي ژنتيك تغييرساختار داده و به آنتي بادي انساني تبديل مي‌شوند. بدين ترتيب خاصيت اصلي‌شان كه اتصال به هدف اختصاصي است، حفظ شده و در عين حال از يك پروتئين موشي به يك پروتئين انساني تبديل مي شود و در نتيجه بدن بيمار عليه آن واكنش نداده و آن را خنثي نخواهد كرد.
وي خاطرنشان كرد: آنتي‌بادي‌ها، پروتئين‌هايي هستند كه توسط سلول‌هاي سيستم ايمني ساخته مي‌شوند كه بخشي از وظيفه دفاع بدن در مقابل عوامل خارجي نفوذي به بدن را برعهده دارند. آنتي‌بادي‌ها با اتصال به هدف و فعال كردن مكانيزم‌هايي در سيستم دفاعي،هدف را از بين مي‌برند كه اين اهداف مي‌توانند ويروس، باكتري، انگل و ... باشند؛ لذا از زماني كه آنتي‌بادي‌ها شناخته شده و كارايي‌هاي آنها مورد توجه قرار گرفت، به آنها لقب «گلوله جادويي» دادند.
دكتر جدي تهراني توضيح داد: به عنوان مثال زماني كه يك فرد دچار سرطان مي‌شود، سلول‌هاي طبيعي فرد تغيير كرده و يا يك منشاء سرطاني به عنوان سلول بنيادي سرطاني وجود داشته كه فرصت رشد در بدن را پيدا كرده است كه سيستم ايمني به دلايل مختلف امكان از بين بردن اين سلول را ندارد؛ بنابراين، چنانچه بتوان از خواص سلول سرطاني به عنوان يك هدف استفاده كرد، ممكن است بتوانيم سيستم دفاعي را در مقابل اين سلول و آن هدف فعال كنيم.
رييس مركز تحقيقات آنتي‌بادي منوكلونال پژوهشكده فن‌آوري‌هاي نوين علوم پزشكي جهاد دانشگاهي تصريح كرد: هدفي كه مي‌توان بر روي سلول سرطاني در نظر گرفت، مي‌تواند يك سري پروتئين‌هايي باشد كه به طور اختصاصي در سلول سرطاني ايجاد مي‌شود، بنابراين اين سلول را از سلول طبيعي بدن متفاوت مي‌كند.
وي خاطر نشان كرد: اگر بتوانيم چنين مولكولي را در سطح سلول سرطاني شناسايي كنيم و بتوانيم آنتي‌بادي‌ عليه اين مولكول داشته باشيم، مي‌توان از آنتي‌بادي‌ براي از بين بردن سلول سرطاني استفاده كرد به اين صورت كه آنتي‌بادي‌ را در بدن فرد تزريق كرده تا به سلول سرطاني بچسبد و مكانيزم‌هاي تخريبي سيستم ايمني فعال شده تا بتواند سلول سرطاني را از بين ببرد.
دكترجدي تهراني با اعلام اين كه در كشور توانايي توليد آنتي‌بادي‌ عليه مولكول اختصاص سرطاني وجود دارد، اذعان داشت: در حال حاضر در مركز تحقيقاتي آنتي‌منوكلونال پژوهشكده ابن سينا اين تكنولوژي به طور كامل در دست است و مي‌توان عليه پروتئين‌هايي كه در دسترس بوده و يا عليه قطعاتي از پروتئين‌هايي كه امكان ساخت آن موجود است، آنتي‌بادي‌ توليد كرد.
وي با بيان اين كه آنتي‌بادي‌هاي اختصاصي كه عليه يك ناحيه خاص يك پروتئين ساخته مي‌شود به آنتي‌بادي منوكلونال موسومند كه داراي منشاء تك سلولي هستند و اين سلول مانند يك كارخانه، آنتي‌بادي را توليد مي‌كند به ايسنا گفت: اين سلول از ادغام دو سلول در آزمايشگاه ساخته مي‌شود كه يكي سلول سرطاني موشي كه قدرت رشد در آزمايشگاه را داشته و ديگري سلول طحالي يك موش است كه توان توليد آنتي‌بادي را دارد. بنابراين كاري كه صورت مي‌گيرد اين است كه ما قطعه پروتئين مربوط به سلول سرطاني را كه معروف به آنتي ژن است را به موش تزريق كرده كه موش بر عليه آن آنتي‌بادي‌ مي‌سازد و آنتي‌بادي‌هاي ساخته شده در سرم خون موش رديابي مي‌شوند و در نهايت اين فعل و انفعالات اين را نشان مي‌دهد كه سلول توليد كننده آن آنتي‌بادي‌ در طحال موش وجود دارد.
دكتر جدي تهراني با اشاره به مرحله بعدي كار يعني ادغام سلول طحال موش با سلول سرطاني موش تاكيد كرد: تكنولوژي اين كار وجود داشته كه از ماده‌اي به نام «PEG» استفاده مي‌شود كه از ادغام اين دو سلول، يك سلول ساخته مي‌شود كه به نام «هيبريدوم» معروف است كه خاصيت هر دو سلول در آن وجود دارد، يعني هم در آزمايشگاه رشد دائم دارد و هم آنتي‌بادي توليد مي‌كند.
وي ادامه داد: اين سلول به علت اين كه مي‌تواند مدام رشد و توليد آنتي‌بادي‌ كند، در واقع كارخانه توليد آنتي‌بادي‌ است كه يكي از منابع بسيار عمده بيوتكنولوژي يا فن‌آوري زيستي است، تا بتوان يك پروتئين به نام آنتي‌بادي‌ را بطور هدفدار بسازيم. اين بدان معناست كه آنتي‌بادي‌ را عليه مولكول عرضه شده توسط سلول سرطاني ساخته‌ايم.
رييس مركز تحقيقات آنتي‌بادي منوكلونال پژوهشكده ابن‌سينا با بيان اين كه آنتي‌بادي‌ ساخته شده منشاء موشي داشته كه براي بدن انسان غريبه بوده و بدن به نوبه خود عليه آن آنتي‌بادي‌ مي‌سازد به ايسنا گفت: بنابراين نمي‌توان از آنتي‌بادي‌ با منشاء موش در درمان سلول‌هاي سرطاني انسان استفاده كرد، كه در پروژه مهم «انساني سازي آنتي‌بادي‌ها» در صدديم ژن‌هاي آنتي‌بادي‌ كه در سلول موش توليد مي‌شود، شناسايي كرده تا قسمت‌هايي را كه به هدف نمي چسبند، با مهندسي ژنتيك به پروتئين (آنتي‌بادي‌) انساني تبديل كنيم؛ بنابراين به اين وسيله جلو توليد آنتي‌بادي انساني عليه آنتي‌بادي‌ تزريق شده گرفته مي‌شود و آنتي‌بادي تزريق شده بدون اينكه در بدن بيمار خنثي شود به سلول‌هاي سرطاني متصل شده و باعث نابودي آنها و بهبود سرطان مي‌شود.
وي افزود: پروژه انساني سازي آنتي‌بادي‌ها يك كار بسيار سنگين مولكولي و ژنتيكي است، كه با اجراي آن آنتي‌بادي انساني شده بدون اينكه در بدن خنثي شود هدف (سلول سرطاني) را از بين مي‌برد.
به گفته دكتر جدي تهراني، اين پروژه با حمايت معاونت غذا و داروي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در قالب بند «دال» ماده 45 قانون پنج ساله چهارم توسعه كشور در حال انجام است.ح/الف