به دنبال تولد بزهاي تراريخته حاوي ژن فاكتور 9 انعقادي در دي ماه سال گذشته، روز جمعه سوم ارديبهشت امسال دو بزغاله تراريخته حاوي ژن tPA انساني در پايگاه تحقيقاتي اصفهان پژوهشگاه رويان متولد شدند.

به گزارش سرويس پژوهشي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، يكي از اين بزغاله‌ها به علت نارسايي گوارشي پس از هفت روز تلف شد، اما بزغاله ديگر در سلامت كامل به سر مي‌برد و آزمايش‌هاي ژنتيكي كه طي اين مدت انجام شده است، صحت تراريختگي اين بزغاله ها را تاييد مي‌كند.

تولد دام هاي تراريخته تحول بسيار مهمي در دانش زيست فن‌آوري كشور و سرآغاز شكوفايي در توليد داروهاي خاص محسوب مي‌شود.

با توجه به آمار بالاي سكته هاي قلبي ناشي از ايجاد لخته‌هاي خون در كشور، توليد پروتئين tPA كه توان بالايي در حذف سريع لخته هاي خون دارد از مدت ها پيش در دستور كار محققان پژوهشگاه رويان قرار گرفته است.

براي نيل به اين هدف بزرگ، محققان طي تحقيقات دامنه دار خود در عرصه شبيه سازي توانستند، ضمن توليد انواع دامهاي شبيه سازي شده (رويانا، حنا، تامينا، بنيانا و ...) گونه بز را به عنوان بهترين گونه جهت توليد دام تراريخته انتخاب كنند كه نهايتا به تولد اولين بزهاي تراريخته حاوي ژن فاكتور 9 انعقادي با نام‌هاي «شنگول» و «منگول» در دي ماه سال گذشته منجر شد.

در ادامه همين پروژه روز جمعه سوم ارديبهشت ماه امسال دو بزغاله تراريخته حاوي ژن tPA انساني در پايگاه تحقيقاتي پژوهشگاه رويان در اصفهان متولد شدند و آزمايش‌هاي ژنتيكي مويد تراريخته بودن اين بزغاله‌ها بوده است.

پروتئين نوتركيب tPA و چند گونه ديگر آن از پروتئين هاي مهمي هستند كه در درمان سكته هاي قلبي و مغزي مورد استفاده قرار مي‌گيرند. اين داروها كه در حال حاضر از طريق كشت سلولي توليد مي‌شوند در سبد دارويي كشورهايي از جمله آمريكا با مبلغي در حدود 1500 دلار براي هر آمپول موجود هستند.

محققان اين پروژه با ابراز اميدواري نسبت به اين كه كه تولد اين حيوان راهگشاي توليد انبوه اين دارو جهت ورود آن به سبد دارويي كشورمان شود، تصريح كرده‌اند: براي رسيدن به اين مقصود بايد تعداد قابل توجهي از اين گونه بزهاي تراريخته توليد شوند كه پس از بلوغ و ورود به دوره شيرواري بتوان از شير اين دامها جهت استحصال اين پروتئين ارزشمند اقدام شود.

شايان توجه است كه تاكنون در دنيا يك دارو حاصل از شير حيوانات تراريخته وارد بازار دارويي شده و داروي دوم نيز در فاز سوم كارآزمايي باليني است، اميد مي‌رود كه كشور ما نيز به زودي به اين مجموعه بپيوندد.

اولين راهبرد توليد داروهايي كه از پروتئين نوتركيب انساني ساخته مي‌شوند، استفاده از باكتري‌هاي تراريخته بوده است كه به علت ناهمخواني بعضي از اين پروتئين‌ها با سيستم انساني هم اكنون از راهبرد دوم يعني توليد اين پروتئين‌ها از طريق كشت سلول‌هاي تراريخته استفاده مي‌شود.

اما توليد ميزان زيادي از اين پروتئين‌ها مستلزم انكوباتورهاي بزرگ كشت سلولي، تجهيزات و صرف هزينه‌هاي بالادست، لذا توليد حيوانات تراريخته از طريق شبيه سازي افق جديدي در توليد داروهاي نوتركيب از شير پستانداران فراروي محققان گشوده است كه اين روش امروزه به عنوان يكي از بهترين گزينه ها جهت توليد انبوه بسياري از مواد بيولوژيك انساني با كمترين هزينه ممكن برگزيده شده است.

در اين روش ابتدا پروتئين مورد نظر جهت استفاده دارويي يا تحقيقاتي انتخاب و ژن آن پروتئين از سلول‌هايي كه مولد اين پروتئين در بدن هستند، جدا و تكثير مي‌شود. سپس ژن مورد نظر را با روش‌هاي مهندسي ژنتيك داخل يك حامل ژنتيكي كه داراي پروموتور (يا عامل بياني) ژن يكي از پروتئين هاي تراوش شونده در شير باشد منتقل مي‌كنند. سپس حامل جديد را تكثير و به سلول‌هاي بدني تهيه شده از حيوان مورد نظر كه توان شير دهي بالا دارد، منتقل مي‌كنند.

پس از انتخاب بهترين رده سلولي كه حاوي ژن انساني مورد نظر شده است، از طريق فن‌آوري شبيه سازي، آن سلول را جهت توليد حيوان تراريخته به كار مي‌گيرند.ح/الف