به همت معاونت فرهنگي جهاد دانشگاهي علوم پزشكي شهيد بهشتي و با همكاري دانشكده بهداشت اين دانشگاه با حضور جمعي از اساتيد، اعضاي هيأت علمي و دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، پانل علمي – دانشجويي «بررسي چالش هاي زيست محيطي پسماندهاي صنعتي در ايران» برگزار گرديد و با اجراي اين پانل علمي- دانشجويي وضعيت پسماندهاي صنعتي توليد شده واحدهاي صنعتي مورد بررسي قرار گرفت.

به گزارش روابط عمومي جهاد دانشگاهي واحد علوم پزشكي شهيد بهشتي، نشست علمي- دانشجويي بررسي وضعيت پسماندهاي صنعتي توليد شده واحدهاي صنعتي با استقبال خوب اعضاي هيأت علمي و دانشجويان دانشگاه برگزار شد. دكتر اكبر اسلامي؛ عضو هيأت علمي اين دانشگاه به عنوان راهنماي علمي اين پانل اظهار داشت: به­دلیل استفاده گسترده از مواد شیمیایی، محصولات و فرآورده های صنعتی در زندگی انسان، تولید پسماند یک مسأله اجتناب ناپذیر می باشد و تجربه­های جهانی مختلف نشان می­دهد که چنانچه بر پسماندها مدیریت مناسب صورت نگیرد و این مواد با روشهای صحیح علمی و فنی به مواد بی خطر یا کم خطر تبدیل نشوند و یا به طور اصولی دفع نگردند، منشأ مخاطرات بسیار زیادی برای سلامت انسان و محیط زیست خواهند شد.

وي در خصوص راهبرد اساسی در مدیریت پسماندها گفت: بايد اقداماتی نظیر کاهش و یا به حداقل رساندن تولید پسماندها در مبدأ، تولید کالاهایی بادوام و یا قابلیت بازیافت بیشتر و آسان تر، جداسازی و جمع آوری صحیح و دفع مناسب آن­ها انجام شود. اسلامي در ادامه تصريح كرد: پسماندهای صنعتی بر حسب نوع تولید و فرآیند در واحدهای صنعتی از تنوع بسیار زیادی برخوردار است. به عبارت بهتر به ازای هر خط تولید در هر واحد صنعتی ممکن است پسماند خاصی تولید گردد که کیفیت و آثار زیست محیطی آن متفاوت خواهد بود. این پسماند غالباً ناشی از فرآیندهای مختلف شیمیایی می باشند و به همین علت پتانسیل خطرآفرینی بیشتری نسبت به پسماندهای عادی در محیط زیست ایجاد می­نمایند. این پسماندها می­توانند ماهیت فلزی، آلی، سلولزی، معدنی و پتروشیمیایی داشته باشند. موادی که بدون هیچ گونه تمهیدات کنترلی توسط افرادی ناآگاه یا غیرمسئول به منابع آب، هوا و خاک کشور تحمیل شده و پس از طی مسیر طولانی سلامت عموم مردم را نشانه رفته است. متأسفانه مطالعات جامع و دقیقی پیرامون کميت و کیفیت پسماندهای صنعتی در ایران انجام نشده و فقط یکسری مطالعات محدود و نسبتاً غیردقیقی در برخی از شهرها و استانها صورت گرفته است.

عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي اضافه كرد: بررسی­های اولیه حاکی از آن است که میزان پسماندهای صنعتی تولید شده توسط واحدهای صنعتی بزرگ، متوسط و یا کارگاه­های کوچک مقادیر بسیار بالایی را شامل مي­شود. برای مثال مقدار پسماندهای مذکور در شهر تهران و پس از انجام فرآیندهای مختلف بازیافت بیش از 200 تن در هر روز بوده که توسط پیمانکاران غیر متخصص از واحدهای صنعتی تحویل و به خارج از محوطه شرکت­ها و کارخانجات منتقل می­شود. همچنين از موارد دیگر نیز می­توان به نتایج برخی از مطالعات در استانهای هرمزگان با 120 هزار تن، فارس 3 میلیون تن، سیستان و بلوچستان با 3400 تن در سال پسماند صنعتی و همچنین فیلتر کیک و سرباره­ی حاصل از واحدهای صنعتی سرب و مس در استان زنجان با میزان 350 هزار تن پسماند روی و 10 هزار تن پسماند سرب در سال و کارخانه کاوه سودای مراغه یا مقادیر متنابهی پسماند و پساب بسیار قلیایی اشاره کرد. با وجود اینکه تصویب قانون مدیریت پسماندها در سال 1383 خلأ بسیار بزرگی در مدیریت پسماند را تحت پوشش قرار داده ولی به دلیل ضعف در آیین نامه اجرایی این قانون و عدم نهادینه شدن این قانون در سایر قوانین پایین دست و فقدان عزم کافی برای اجرایی شدن آن از سوی مسئولان و نگاه کوتاه­نگر و سودجویانه واحدهای صنعتی مشکلات پسماندهای صنعتی همچنان پابرجاست. این در حالی است که پیامدهای منفی ناشی از این پسماندها به انسان و محیط زیست جبران ناپذیر می باشد.

وي با اشاره به اينكه امروزه در رویکرد ارزیابی چرخه عمر (life cycle assessment = LCA) محققان وقتی به ایجاد یک صنعت فکر می کنند یا طرحی در این زمینه ارایه می نمایند افزود: فقط به خط تولید نظر ندارند بلکه خود را مجاب می کنند که یک محصول را از مرحله استحصال مواد خارج، فرآوری مواد، تولید مهندسی تا مرحله ای که به دست مشتری می رسد و زمانی که به صورت کالای مستعمل و غیرقابل مصرف دور ریخته می شود ردیابی کنند و برای بازیافت و رفع آن هم چاره ای بیاندیشند و بررسی­های کارشناسی نشان دهنده این است که اغلب مدیران و مسئولین واحدهای صنعتی به اهمیت موضوع واقف نبوده و در راستای مدیریت علمی و هوشمندانه این­گونه پسماندها تلاشي در اين راستا انجام نمي دهند. دكتر اسلامي در پايان تصريح كرد: در اولین قدم، ایجاد یک شبکه بانک اطلاعاتی پسماندهای صنعتی و خطرناک در سیستم مدیریت واحدهای صنعتی و بکارگیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) می باشد. اطلاعات هریک از پسماندهای تولید در اختیار کلیه واحدها قرار داده شود تا در صورتیکه یک واحد برای واحد دیگر مناسب است امکان خریداری پسماند به صورت بسیار ساده ای فراهم شود. انجام آموزش­های لازم به واحدهای صنعتی از طریق دانشگاه­ها، اطلاع رسانی از طریق رسانه های ارتباط جمعی در خصوص قوانین، آیین نامه­ها و همچنین مخاطرات ناشی از عدم مدیریت پسماندها، انجام هماهنگی بین سازمان­های ذیربط در موضوعات سیاست گذاری، حقوقی قوانین و مقررات بازدارنده، حمایتی و تشویقی و نیز بررسی نواقص وکاستی­ های قوانین و مقررات جاری و تلاش در جهت رفع آنها از اقدامات دیگری است که باید صورت بگیرد.

گفتني است در اين نشست علمي، دانشجويان بهرام عليزاده و مهرداد سلامي اعضاي پانل دانشجويي در اين موضوع را تشكيل داده، كه در پايان برنامه نيز دكتر اسلامي؛ عضو هيأت علمي دانشگاه به جمع بندي بحث فوق پرداختند.ح/الف