رییس جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران گفت: به نظر می رسد بعد از گذشتن دو سه دهه از توجه خاص به اپیدمیولوژی بیماری ها، امروز پارادایم حاکم بر پزشکی جهان به سمت و سوی توجه به مسائل اخلاقی و فلسفی مرتبط با آن در حال حرکت است.

به گزارش روابط عمومی جهاد دانشگاهی  واحدعلوم پزشکی تهران، دکتر حسین بختو رییس جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران در اولین سمپوزیم ملی اخلاق در سرطان اظهار داشت: جهاد دانشگاهی به عنوان یکی از رویش های انقلاب در حال حاضر در عرصه های مختلف، فرهنگی، علمی و فناوری تلاش می کند رسالت خود را با همکاری کامل و هماهنگی جامع با دانشگاه ها و دانشگاهیان به انجام رساند. وی ادامه داد: ساختار های چابک در این نهاد انقلابی که در اطلاق لفظ جهاد به درستی قابل درک و مشاهده است در کنار بهره مندی از همکاری همکاران مومن و دانشور و معتقد به اصول مقدس نظام جمهوری اسلامی ایران، این توانایی بالقوه را به جهاد دانشگاهی داده است که بتواند در عرصه های خاص که مورد نیاز جامعه بوده و در ضمن مستلزم حرکت های جهادی می باشد وارد شده و اثر گذاری جدی داشته باشند.

 رییس جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران با بیان اینکه جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران همواره تلاش کرده تا ضمن پاسخگویی به نیاز های جامعه توان علمی خود را به مرز های دانش نزدیکتر نماید گفت: فعالیت های مهمی که در عرصه لیزر پزشکی و سرطان پستان در این واحد در حال انجام است شاهد این رویکرد مهم و اساسی است. دکتر بختو با اشاره به اینکه کنگره سراسری سرطان پستان با حضور اکثر قریب به اتفاق متخصصین این حوزه فرصت را برای تبادل اطلاعات علمی و کار بردی در حوزه سرطان پستان فراهم کرده است اظهار داشت: چهارمین کنگره سراسری سرطان پستان نیز تا آبان ماه سال جاری برگزار خواهد شد. وی ادامه داد: در چهارمین کنگره سراسری سرطان پستان مقرر است که مسائل مهم و اساسی در آن حوزه به صورت جدا گانه و در غالب نشست های تخصصی و سمپوزیم های با موضوعات خاص مورد تحقیق و موشکافی عمیق قرار گیرد تا ضمن استفاده بیشتر و جامع تر از نظر متخصصین عرصه های مرتبط، مقدمه ای برای برگزاری آن کنگره سراسری نیز محسوب شود که مجموعه فعالیت ها به نوعی بتواند به نتیجه مطلوب که افزایش کیفیت ارائه خدمات به بیماران و افزایش سطح علمی و توانمندی های جامعه پزشکی است بیانجامد. رییس جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه در ماه گذشته سمپوزیم یک روزه روش های نوین در جراحی بیماران مبتلا به سرطان پستان با حضور متخصصین مربوطه و استقبال جامعه پزشکی برگزار گردید و امروز شاهد برگزاری سمپوزیم اخلاق در سرطان با تاکید بر سرطان پستان هستیم گفت: بی شک پرداختن به مباحث اخلاقی در حوزه پزشکی از الزامات غیر قابل چشم پوشی در طبابت است، که در اثر در هم آمیختن با ابزارهای مدرن و فن آوری های پیشرفته هر روز پرسش های بیشتری را پیش روی خود می بیند.

 وی ادامه داد: شاید بتوان ادعا کرد که اغلب پرسش های پیش رو نه در زمینه مجهولات پزشکی بلکه بیشتر در حوزه مسائل اخلاقی مذهبی حقوقی و فلسفی و سایر حوزه های مرتبط با علوم انسانی است و این دقیقا همان نیازی است که جوامع امروز را به توسعه روز افزون رشته هایی مانند اخلاق پزشکی فقه پزشکی حقوق پزشکی و غیره وا داشته است. دکتر بختو اظهار داشت: به نظر می رسد بعد از گذشتن دو سه دهه از توجه خاص به اپیدمیولوژی بیماری ها، امروز پارادایم حاکم بر پزشکی جهان به سمت و سوی توجه به مسائل اخلاقی و فلسفی مرتبط با آن در حال حرکت است. وی افزود: رویکرد های جدید در تعریف سلامت به لزوم توجه به بحث مهم و اساسی سلامت معنوی در تعریف سلامت اشاره می کند که در حال حاضر جنبه های جسمی و روانی و اجتماعی را در بر دارد اما این تعریف با این سه مولف مذکور نمی تواند پاسخگوی موجود در زمینه سلامت باشد بنابراین باید مسائل مبتلا به بیماران سرطانی که عموما دارای جنبه های اخلاقی نیز هستند مورد موشکافی بحث و دقت نظر قرار گیرد. رییس جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران اظهار داشت: سمپوزیم ملی اخلاق در سرطان به سوالات موجود در زمینه پیشگیری و تشخیص و درمان بیماری و توانبخشی بیماران سرطانی تمرکز دارد و مسائل اخلاق پزشکی عمومی مانند رضایت آگاهانه و اطلاع رسانی به بیمار و مسائل مربوط به پایان حیات و نظایر انها را در زمینه خاص بیماران سرطانی بررسی خواهد کرد. وی در ادامه تصریح کرد: پرداختن به موضوعات این سمپوزیم که نوعا مسائل بحث انگیز و محل اختلاف نظر های فراوان بوده وهستند در یک نشست نمی گنجد و نیازمند تحقیقات فراوان و ریشه ای است که بتواند مبانی نظری، فلسفی، فقهی و اخلاقی موضوع را در جامعه روشن کند و تنها در این صورت است که شاهد عملیاتی شدن نتایج این پژوهش ها خواهیم بود.

 دکتر بختو در پایان خاطر نشان کرد: جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران تلاش می کند با استفاده از نظر صاحب نظران در حد توان به پیگیری مسائل موجود در حوزه اخلاق پزشکی به صورت جدی و ریشه دار بپردازد. همچنین دکتر کوروش اعتمادیان مديركل مبارزه با بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي گفت: در بین 10 سرطان شايع زنان ايراني سرطان سينه با 24 درصد بيشترين ميزان را به خود اختصاص می دهد. دکتر كوروش اعتماد مديركل مبارزه با بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي در سمپوزيوم اخلاق پزشكي در سرطان كه روز پنج‌شنبه توسط پژوهشکده سرطان پستان جهاد دانشگاهی برگزار شد اظهار داشت: در گذشته اين تفكر وجود داشت كه برخی بیماری ها مانند بیماری HIV و سرطان مخصوص كشورهاي پيشرفته است، این تفكر غلطي بود كه موجب مداخله دیرهنگام مسئولین شد كه كشور را با بحران جدي رو به رو کرد. وي با اشاره به اینکه در مورد بيماري‌هاي غيرواگير در گذشته مطالعات زیادی صورت نگرفته و شاخصی براي مقايسه وجود نداشت گفت: در این زمینه بيشتر از نظر صاحبنظران استفاده مي‌شد ولي با توجه به برنامه پنجم توسعه مبني بر كاهش بار بيماري‌هاي غيرواگير مقرر شد براي ارتقاي شاخص بيماري‌هاي غيرواگير تيمي براي ارتقاي شاخص‌ها تشكيل شود. دکتر اعتماد با اشاره به اینکه بيش از نيمي از سرطان‌ها در كشورهاي در حال توسعه اتفاق مي‌افتد گفت: در سال 2008 تعداد مبتلایان به سرطان در جهان 12.4 ميليون مورد جديد بود كه7.6 ميليون آنها منجر به فوت شد. مديركل مبارزه با بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت با اشاره به افزايش اميد به زندگي و افزايش طول عمر گفت: سرطان در كشورهاي مختلف با توجه به افزايش سالمندان رو به افزايش است. دکتر اعتماد اظهار داشت: عوامل خطر مختلفي مانند كشيدن سيگار،‌ مصرف الكل، عوامل سرطانزاي محيطي، فعاليت فيزيكي غذاي ناسالم در بروز سرطان موثرند و همچنين سموم كشاورزي و آلودگي خاك، گرد و غبار و اشعه‌هاي آسيب رسان به سلامت نیز از عوامل خطر اختصاصي موثر در بروز سرطان هستند که در صورت تاييد، درصدد مداخله در اين موارد براي جلوگيري از شيوع سرطان ناشي از آنها هستيم. وی بيشترين آمار مرگ و مير در زنان را سرطان سينه عنوان كرد و افزود: بعد از سرطان سينه، سرطان رحم، پرو ركتال، تخمدان و بعد معده به ترتيب بيشترين سرطان شايع بين زنان است. مديركل مبارزه با بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي با اشاره به ضعف نظام ثبت سرطان‌ها در كشور كه از حدود 15 سال پيش آغاز شده عنوان كرد: يكي از بيشترين آماري كه ثبت نمي‌شود موارد سرطان ريه است به دلیل اینکه این بیماری بسیار دیر نمایان می شود و افراد زماني مراجعه مي‌كند كه بيماري بسيار پيشرفت كرده و سريع فوت مي‌كنند يا نمونه‌برداری های پاتولوژي ثبت نمي‌‌شود و از اين رو كم شماري در سرطان ريه در کشور اتفاق افتاده است. وی ادامه داد: همچنين با مشكل كم شماري در سرطان هايي كه مربوط به خون هستند مواجهيم به دلیل اینکه اين نوع سرطان توسط همكاران هماتولوژي و پاتولوژي تشخيص داده مي‌شود و توسط خود آنها درمان مي‌شود در نتيجه وارد چرخه نظام ثبت نمي‌شود البته استانهايي مانند استان كرمان كه اين موارد را اصلاح كرده‌اند و آمار اين سرطانها تا رتبه دوم و سوم در نمودار آماري بالا آمده‌ است. دکتر اعتماد با اشاره به علل بروز سرطان پستان در زنان گفت: تاخير در به دنيا آوردن فرزند اول، قاعدگي زودرس و يائسگي ديررس از عومل سرطان پستان است البته سابقه خانوادگي و ماموگرافي‌هاي زياد هم ممكن است باعث افزايش بروز این سرطان بشود. مديركل مبارزه با بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي اضافه كرد: 5 سرطان عمده‌اي كه زنان را درگير مي‌كند سرطان سينه، مثانه، ريه، دهان و پروركتال هستند كه مرگ و مير ناشي از اين سرطانها 70 درصد است كه در كشور‌هاي توسعه يافته 40 و اروپا 50 درصد است. دکتر اعتماد اظهار داشت: در ايران در مجموع تمام سرطانها در سال 2007، 109 مورد در يكصدهزار در زنان و 121 مورد در يكصدهزار در مردان بروز داشته‌ايم كه در سال 2008 اين تعداد در زنان به 139 مورد و در مردان به 153 مورد در يكصدهزار رسيده است و در مجموع ما 76 هزار بیمار سرطانی در كشور داشته‌ايم كه 11 درصد اين رقم مربوط به سرطان پستان بوده است. در عين حال در 10 سرطان شايع بين زنان ايراني سرطان پستان با 24 درصد بيشترين ميزان را به خود نسبت داده و بعد از آن سرطان پوست جايگاه دوم را دارد.

وي با بیان اینکه يكي از مشكلاتي كه کشور با آن ما با آن مواجه است مداخلات پيشگيري و غربالگري است اظهار داشت: غربالگري اصولي دارد كه در مداخلات اعمال نمی شود، شايد اكنون به لحاظ اخلاق پزشكي کسی ملزم به پاسخگویی نباشد اما مطمئنا روزي مي‌رسد كه بايد از لحظه شناسايي، ثبت، مداخلات پزشكي و اثر بخشي جوابگو بود. در ادامه این همایش نیز دکتر سید محمد اکرمی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو کمیته کشوری اخلاق در پژوهش های پزشکی در این سمپوزیوم به جنبه های اخلاقی در غربالگری و تشخیص بیماری سرطان پرداخت و گفت: دو نوع مشاوره ژنتیک قبل از ازدواج و باراداری و مشاوره درباره سرطان وجود دارد که باید با ارائه آموزش های لازم به بیمار به او کمک کنیم خودش تصمیم بگیرد و با مسائل روحی روانی تطابق پیدا کند. وی با بیان اینکه وقتی مشخص می شود عامل بیماری توسط پدر یا مادر به فرزند منتقل شده معمولا با احساس گناه و تبعاتی از جمله افسردگی، طلاق وحتی خودکشی همراه می شود، گفت: باید مشاوره ژنتیک قبل و بعد از انجام تست برای توضیح مسائل و دغدغه ها انجام شود تا اضطراب ها کمتر شود. وی افزود: در ژنتیک این امکان فراهم است که با بررسی موارد خاصی می توانند روی زمان ابتلا به بعضی بیماریها نظر دهند و اینجا مسئله اخلاقی که به وجود می آید محرمانه بودن و خلوت بیمار است که اگر بیمار نخواهد کسی مطلع شود باید رعایت کرد. علم ژنتیک خاص است زیرا با آگاهی از این مسئله می توانیم انسان ها را از یکدیگر متفاوت ببینیم و با بررسی های ژنتیکی، بسیاری از اطلاعات قابل دسترسی می شود. دکتر اکرمی با تاکید بر محرمانه بودن و خلوت افراد را حفظ کردن اظهار داشت: باید دقت کرد اطلاعات اشتباه به افراد داده نشود. همچنین ما توصیه جدی می کنیم که اول فرد مبتلای فامیل تست شود و در صورت مثبت بودن تست ژنی، بیمار از ابهام در آید و تکلیفش روشن شود. وی در ادامه گفت: اثبات شده است که اکثریت بیماران مایل هستند در مورد وضعیت بیماری خود بدانند لذا اگر برای افراد خوب توضیح داده شود مشکلی پیش نخواهد آمد. در ادامه، دکتر مجیدرضا خلج زاده متخصص آسیب شناسی و پژوهشگرمرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به رعایت جنبه های اخلاقی در پژوهش مرتبط با بیماری سرطان و همچنین تعارض بین منافع یک پژوهشگر و پزشک در مقابل بیمار گفت: پزشک در جایگاه یک پژوهشگر تولید علم می کند که البته نه منفعت بیماربلکه منافع آیندگان مدنظر است اما به عنوان طبیب منافع بیمار مورد توجه پزشک قرار می گیرد. این دو دیدگاه متفاوت تعارض هایی در ذهن وی به وجود می آورد. وی با اشاره به حق رضایت آگاهانه بیمار اظهار داشت: در هر پژوهش بیمار حق دارد بداند که در گروه آزمون قرار می گیرد و یا گروه گواه و همچنین روشهایی که اعمال می شود ممکن است استاندارد نباشد و باید هر زمان احساس شد روند درمان به ضرر بیمار است متوقف شود. دکتر خلج زاده با تاکید بر رعایت جنبه های اخلاقی در یک کارآزمایی بالینی گفت: زمانی باید پژوهش بالینی را انجام دهیم که در مقایسه دو روش و دو دارو و دو دستگاه اطمینان نداشته باشیم که یکی از دیگری برتری دارد اگر اطمینان داشته باشیم توصیه کردن به بیمار حکم دروغ گفتن به بیمار را دارد و منتفی است. کارآزمایی بالینی باید ضرورت داشته باشد و حتما پروتکل توسط کمیته اخلاق پزشکی تایید شود و هیچ گونه تعارضی در منافع پزشک و بیمار دیده نشود. پزشکان باید به بیماران توصیه کنند هر لحظه که خواستند از پژوهش خارج شوند. در ادامه، دکتر امین رفیعی پور پزشک روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان با اشاره به تفاوتهای فردی در مبتلایان به سرطان و نبود آموزش های لازم در راستای کنترل درمان از طریق حرف زدن با بیمارو کار نکردن روی موضوع استرس های بعد از تروما اظهار داشت: تیم روانشناسی، روانپزشکی، پزشکی و سلامت معنوی بسیار کمک کننده است و می توان با شناسایی عوامل تاثیرگذار رفتاری و اجتماعی بر فرد آمادگی وی را برای مواجهه با مرگ، اعتیاد و رهاشدگی افزایش داد. وی در ادامه گفت: کسی که برای اولین بار خبر بیماری سرطان را بدهد باید آموزش دیده باشد زیرا در شدت بیماری می تواند تاثیرگذار باشد. در ادامه، دکتر احسان شمسی کوشکی دبیرعلمی سمپوزیوم با تحلیل اخلاقی نحوه اطلاع رسانی بیماری به بیماران سرطانی با بیان اینکه حضور اصولی تفکرات اسلامی در مباحث تصمیم گیری پررنگ نیست؛ اظهار داشت: هر وقت کاری را از لحاظ اخلاقی بررسی کنیم باید مسائل اخلاقی را از غیراخلاقی جدا کنیم یعنی مسائل طبی را جدا کنیم و یک بررسی انسان شناسی داشته باشیم.

 وی با اشاره به نحوه اطلاع رسانی خبرابتلا به سرطان به بیمار به عنوان حساس ترین کار یک پزشک، تاکید کرد: بیمار حق دارد بداند که سرطان دارد ولی نحوه گفتن در بعضی بیماری ها متفاوت است. دکتر محمود عباسی رییس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز پیرامون جنبه های اخلاقی و حقوقی در مواجهه با بیماری سرطان اظهار داشت: در این حوزه بیشترین سوالات و ابهامات اخلاقی وجود دارد و ما نیازمند قوانین و مقرارت و کدهای اخلاقی جدید هستیم و باید یک نظام اخلاقی مناسب تدوین کنیم و انجمن های علمی نیز باید به صحنه بیایند. گفتنی است اولین سمپوزیم ملی اخلاق در سرطان با تاکید بر سرطان پستان پنجشنبه 6 مرداد ماه جاری توسط پژوهشکده سرطان پستان جهاد دانشگاهی در ساختمان مرکزی دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد.الف/ر