سلامتي به عنوان يكي از حقوق اساسي انسانهاست و ارائه خدمات بهداشتي اوليه و به عبارتي تامين سلامتي مردم وظيفه اصلي دولتهاست.
دكتر محمد باباشمسي عضو هيات علمي جهاد دانشگاهي در گفت‌وگو با خبرنگار «بهداشت و درمان» خبرگزاري دانشجويان ايران،‌ با بيان مطلب فوق در خصوص ارزيابي وضعيت نظام سلامت كشور گفت: هدف نهايي سيستم خدمات بهداشتي - درماني هر كشور ارتقا سطح سلامت آحاد مردم است تا افراد بتوانند با برخورداري از سلامت كافي در فعاليت‌هاي اجتماعي و اقتصادي و پيشرفت جامعه خود فعالانه شركت نمايند.
نظام بهداشتي ايران در طي ساليان اخير تحولات بسياري را به خود ديده است ولي همواره وسعت كشور، پراكندگي جمعيت و وجود شرايط اقليمي متفاوت از عوامل موثر نابرابري و عدم دسترسي افراد مختلف به خدمات بهداشتي و درماني بوده است.
خوشبختانه نتايج فراواني از قبيل كاهش مرگ و مير كودكان و مادران، ارتقاي سلامت، كاهش رشد جمعيت، كنترل عده زيادي از بيماريهاي واگيردار پس از برنامه‌هاي متعدد واكسيناسيون سراسري كه نتيجه اميد به زندگي و طول عمر ارتقا يافت ولي بايد اذعان داشت كه هنوز مشكلات فراواني بر سر راه بهداشت و درمان كشور وجود دارد كه مي‌توان به نداشتن برنامه جدي براي بيماريهاي غير واگير، بي‌توجهي به سلامت روان و مسايل اجتماعي مرتبط با سلامت، هزينه بالاي درمان براي اقشار محروم، اختلاف 70 درصدي سرانه واقعي درمان با سرانه پيش‌بيني شده در بودجه سالانه، نداشتن الگوي مناسب در درمان مخصوص سرپايي، ارائه خدمات درماني با كيفيت پايين براي بيماريهاي مزمن، مصرف بي رويه دارو كه باعث مقاومت دارويي خواهد شد، تربيت نامتناسب كمي و كيفي نيروهاي انساني رشته‌هاي پزشكي، استفاده نكردن از طب جايگزين مانند ورزش همگاني و غيره و نيز برخي ديگر از بي توجهي‌ها بايد اشاره كرد.
باباشمسي در پاسخ اين سوال كه ارزيابي شما از نقش اتاق فكر سلامت در بهبود وضعيت سلامت چيست؟ اظهار كرد: از آنجا كه تفكر مقدمه برنامه‌ريزي است حاصل فكر جمعي برنامه‌اي دقيق‌تر خواهد بود و ارائه نظرات جمع صاحبنظران جهت رفع كاستي‌هاي حيطه سلامت با بهره‌گيري از تجربيات موجود منجر به طراحي راهكارهايي در قالب پروپوزال‌هاي تحقيقاتي و دستورالعمل‌هايي خواهد شد كه مي‌تواند در مقام تحقيق و اجرا گره گشايي نقايص گردد لذا اقداماتي كه در اين اتاق بايد صورت پذيرد شامل 1 - شناسايي مشكلات، دسته‌بندي و تعيين اولويت بخش سلامت، 2 - تعيين راهكار براي رفع مشكلات پس از پژوهش و تحقيقات لازم با توجه به اولويت‌ها و آن موقع تعيين دستورالعمل‌هايي كه قابل اجرا باشند. 3 - ارائه نتايج و دستورالعمل‌هاي به مسوولان ذيربط براي عملياتي كردن آن مي‌باشد.
وي تصريح كرد: در حال حاضر به نظر مي‌رسد كه از اولويت‌هاي مهم نظام سلامت اطلاع رساني كافي و آگاه كردن مردم نسبت به رعايت آن بخش از سلامت است كه خودشان مي‌توانند در حفظ آن دخيل باشند همچون تغذيه صحيح، پايبندي به حدود الهي و دوري از مفاسد اخلاقي، تلقي مواد مخدر و دخانيات به عنوان سمي مهلك و مصرف آن به عنوان يك رذليت اخلاقي، حفظ محيط زيست و غيره كه البته ياري جستن از ارباب رسانه‌هاي كثير المخاطب در انعكاس برخي موارد و نيز فرهنگ سازي در قالب فيلم‌ها و سريال‌هاي موثر مي‌باشد.
عضو هيات علمي جهاد دانشگاهي، هماهنگ عمل كردن بين دستگاه‌هاي اجرايي كشور براي ارتقاي سلامت را از ديگر اولويت‌هاي نظام سلامت برشمرد و افزود: متاسفانه اين هماهنگي وجود ندارد و هر ارگاني براي پيشبرد كار خود تلاش مي‌كند و در حال حاضر نظام آموزشي كشور به مقوله پرورش روحي و جسمي دانش آموز و دانشجو توجه كمي دارد و غالبا آموزش محور قرار دارد كه جاي معاونت سلامت و پرورش در آن خالي است كه وزارت بهداشت، علوم، آموزش و پرورش، حوزه‌هاي علميه، سازمان تربيت بدني، محيط زيست بايد متفقا و با هماهنگي اين مساله را حل كنند. البته خيلي از ارگانهاي ديگر نيازمند نظام سلامت بر اساس مستندات علمي خصوصا يافته‌هاي پژوهشگران داخلي و نه بر اساس سلايق فردي و حمايت جدي از بخش‌هاي پژوهشي، كاربردي در رفع نياز كشور و پژوهش در مرزهاي نوين دانش جهت توليد علم در مسير ارتقا سلامت كشور و حمايت از محصولات تشخيصي، دارويي و تجهيزاتي داخلي جهت ارتقا كيفيت آن و قطع وابستگي مي‌تواند از اولويتهايي باشد كه بايد بدان توجه ويژه شود.
وي در پاسخ اين كه امروزه اتاق فكر سلامت در حوزه مديريتي سلامت پوشش دهنده چه خلاهايي است، به ايسنا گفت: ايجاد تغييرات در سيستم ارائه خدمات، تغيير سياست‌هاي دولت، سازماندهي و مديريت جديد، بازنگري بودجه مورد نياز و استفاده از تكنولوژي مناسب براي ايجاد تغييرات در هر نوع سيستمي از ارائه خدمات بهداشتي - درماني بايد مناسبترين روش را انتخاب كرد و از تقليد و ايجاد تغييرات بدون مطالعه اطلاعات از طريق انجام طرح‌هاي تحقيقاتي به دست خواهد آمد. نظام‌هاي بهداشتي - درماني جهت يافتن مناسب‌ترين راه براي ارائه خدمات و شناسايي كليه زمينه‌هاي نوظهور در مقابل اين سه سوال اساسي قرار دارند: 1- چه خدمتي را بايد ارائه كرد؟ 2 – مناسبترين شكل ارائه اين خدمت چيست؟ 3 – چه سيستمي براي ارائه اين خدمات مورد نياز است؟ بخش خدمات اوليه بهداشتي پيش شرط اصلي حفظ بهداشت و حصول به عدالت اجتماعي است و اگر به درستي درك و پذيرفته شوند بايد به خوبي مجهز گردند، به صورت علمي مديريت شوند و نيروي انساني آنها از افراد شايسته تامين شود تا بتواند خدمات ضروري را در سطح مراقبت‌هاي اوليه توزيع كرده و هدايت و ارجاع را به بهترين شيوه تضمين كنند.
دكتر باباشمسي در پايان يكي از عملكردهاي ويژه اتاق فكر سلامت در خدمت رساني به مقوله سلامت جامعه را ايجاد بانك اطلاعاتي سلامت كه در بر گيرنده عملكرد، يافته‌ها و توانمندي‌هاي بخش‌هاي مرتبط با سلامت كشورست، دانست.م/د