اشاره:
با توجه به افزايش مصرف آبزيان به دليل نرخ رو به رشد جمعيت در ايران و كاهش ميزان صيد از

ارائه خدمات مشاوره‌اي براي به گزيني سايت، تدوين طرح توجيهي، تاسيس، راه اندازي و بهره‌برداري از مزرعه تا بازاريابي به همراه ارائه خدمات بهداشتي در كارگاه‌هاي تكثير و پرورش آبزيان، ارائه مشاوره درباره بكارگيري فن‌آوري‌هاي توليد آبزيان (Clean Technology)، ارائه مشاوره و همكاري در طرح‌هاي تحقيقاتي – كاربردي در زمينه مديريت تغذيه در مزارع تكثير و پرورش آبزيان و...از جمله توانمندي هاي اين مركز است

آب‌هاي آزاد، رشد صنعت آبزي‌پروري براي پاسخ به اين نياز جامعه اجتناب‌ناپذير است. همچنين به دليل اينكه كشور ما در منطقه خشك و نيمه‌خشك نيمكره شمالي قرار گرفته، با كمبود منابع آب با كيفيت و در دسترس مواجه است و با در نظر گرفتن دغدغه‌هاي زيست محيطي در زمينه بكارگيري فن‌آوري‌هاي توليد آبزيان منطبق با استانداردهاي زيست محيطي (Clean Technology) گرايش به سمت استفاده از سازگان‌هاي متراكم پرورش آبزيان به شيوه چرخش مجدد آب(Recirculating Aquaculture System) كه نياز به آب كمتري نسبت به ساير سازگان‌هاي پرورشي دارند و پيراسنجه‌هاي زيست محيطي در آن به راحتي قابل كنترل مي‌باشند، رو به ازدياد است. از طرفي براي مديريت اين‌گونه سازگان‌ها ، نيازمند چندين تخصص به صورت موازي در كنار هم مي‌باشيم .


جهاددانشگاهي دانشكده دامپزشكي دانشگاه تهران از سال 1371 فعاليت‌هاي پژوهشي خود را در ارتباط با آبزيان با تاسيس استخرهاي تحقيقاتي در منطقه امين‌آباد شهرري آغاز نموده است.
وجود امكانات لازم آزمايشگاهي و همچنين تجربه علمي و عملي چندين ساله در جهاددانشگاهي واحد تهران و به منظور هدفمند ساختن مسير تحقيقات در بخش آبزي پروري و پركردن خلاء علمي و همچنين پاسخ به سوالات و درخواست‌هاي مكرر پرورش‌دهندگان و دامپزشكان زمينه‌ساز ايجاد يك مركز خدمات تخصصي و مشاوره‌اي در زمينه آبزي‌پروري به عنوان اولين مرجع ذيصلاح بود.
به همين منظور «مركز خدمات تخصصي بهداشت و پرورش آبزيان» در سال جاري از سوي جهاددانشگاهي دانشكده دامپزشكي دانشگاه تهران فعاليت خود را آغاز نموده و زيرمجموعه‌اي از گروه دامپزشكي است كه در زمينه ارائه خدمات تخصصي در زمينه بهداشت و بيماري‌هاي آبزيان و هچنين ارائه خدمات مشاوره‌اي و تخصصي به آبزي پروران ، فعاليت مي‌نمايد. اين گروه نيز با در اختيار داشتن امكانات و تجهيزات مناسب و سابقه چندين ساله در اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي در زمينه آبزيان با بهره‌مندي از توانمندي و ظرفيت‌هاي علمي اساتيد و محققان دانشگاهي و نيز شناخت نيازهاي صنعت آبزي پروري، به عنوان حلقه ارتباطي بين اين دو عمل مي‌نمايد.

خدمات تخصصي

مركز خدمات تخصصي بهداشت و پرورش آبزيان با كادر علمي مجرب و نيز استفاده از همكاري‌هاي اساتيد دانشگاه تهران و نيز دارا بودن امكانات و فضاي مناسب جهت انجام طرح‌هاي تحقيقاتي و همچنين آزمايشگاه تخصصي آبزيان خدمات زير را در حال حاضر ارائه مي كند:

1- ارائه خدمات مشاوره‌اي براي به گزيني سايت، تدوين طرح توجيهي، تاسيس، راه اندازي و بهره‌برداري از مزرعه تا بازاريابي به همراه ارائه خدمات بهداشتي در كارگاه‌هاي تكثير و پرورش آبزيان.

2- ارائه مشاوره درباره بكارگيري فن‌آوري‌هاي توليد آبزيان (Clean Technology).

3- ارائه مشاوره و همكاري در طرح‌هاي تحقيقاتي – كاربردي در زمينه مديريت تغذيه در مزارع تكثير و پرورش آبزيان.

4- ارائه مشاوره در مورد شناسايي و اندازه گيري پيراسنجه‌هاي فيزيكوشيميايي (هيدروشيمي) و زيستي آب (هيدروبيولوژي) و بررسي آلودگي‌ها و سموم در محيط‌هاي آبي و تقابل آن‌ها با آبزيان (Ecotoxicology).

5- اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي – كاربردي در زمينه آزمايشات فارسي داروف واكسن و ساير مواد بيولوژيك مورد استفاده در آبزيان درشرايط in-vitro و in-vivo.

6- همكاري با سازمان‌هاي ذيربط در مونيتورينگ مزارع و كارگاه‌هاي تكثير و پرورش آبزيان در شناسايي عوامل محيطي، تغذيه‌اي و عفوني بيماري‌زا و ارائه راهكارهاي مقابله با آن‌ها.

7- تشخيص تخصصي و انجام تحقيقات درباره انواع بيماري‌هاي آبزيان در كشور با بكارگيري نيروهاي متخصص و تجهيزات پيشرفته با روش‌هاي علمي، كه از آن جمله مي‌توان به روش هاي معمول آزمايشگاهي، انواع رنگ‌آميزي‌ها، محيط‌هاي كشت اختصاصي باكتريايي و قارچي، محيط‌هاي كشت تيره‌هاي ياخته‌اي مربوط به ويروس‌هاي آبزيان، تهيه مقاطع پاتولوژيك از بافت‌هاي ضايعه ديده و آنتي بيوگرام و نيز روش‌هاش ايمني‌شناسي (ايمنوبلاتينگ، ايمنوهيستوشيمي و الايزا) و روش‌هاي جديد تشخيص ملكولي همانند PCR- RT ، نام برد.

8- طراحي و اجراي فرايند صدور گواهي بهداشتي (Certificate) در آبزيان پرورشي زيرنظر سازمان‌هاي ذيربط.

9- ارائه راهكار و تدوين دستورالعمل‌هاي مناسب جهت پيشگيري و درمان بيماري‌ها (نظير واكسيناسيون) در كارگاه‌هاي تكثير و پرورش آبزيان.

10- تدوين و برگزاري دوره‌هاي آموزشي كوتاه مدت و بلندمدت در دو سطح عمومي و تخصصي در زمينه آبزيان براي ارتقاء توانمندي‌هاي شاغلين اين صنعت.

طرح‌هاي تحقيقاتي انجام شده در مركز خدمات تخصصي بهداشت و پرورش آبزيان

تاكنون طرح هايي در خصوص امكان سنجي پرورش قزل آلاي رنگين كمان در استخرهاي خاكي در فصل زمستان،بررسي رابطه همياري غذايي (Synergism) بين ماهيان كپور معمولي و كپور نقره‌اي،القا تغيير جنسيت در ماهي كپور معمولي به وسيله هورمون در سطح صنعتي و شناسايي باكتري و تهيه واكسن ضدبيماري استرپتوكوكوزيس از سوش بومي عامل بيماري در ايران در اين مركز اجرا شده است

اجراء و همكاري در انجام طرح‌هاي مختلف تحقيقاتي در زمينه بهداشت، بيماري‌ها و پرورش آبزيان با مراكز مرتبط مانند دانشكده دامپزشكي دانشگاه تهران و اداره كل شيلات استان تهران كه برخي از اين طرح ها براي اولين بار در سطح كشور اجرا شده است، از مهمترين فعاليت‌هاي اين مركز مي‌باشد كه  از آن جمله مي توان به عناوين ذيل اشاره نمود:

-امكان سنجي پرورش قزل آلاي رنگين كمان در استخرهاي خاكي در فصل زمستان .
-بررسي رابطه همياري غذايي (Synergism) بين ماهيان كپور معمولي و كپور نقره‌اي.
-القا تغيير جنسيت در ماهي كپور معمولي به وسيله هورمون در سطح صنعتي.
-شناسايي باكتري و تهيه واكسن ضدبيماري استرپتوكوكوزيس از سوش بومي عامل بيماري در ايران.
-بررسي ميزان حدت بيماريزايي ايزوله‌هاي جدا شده شبه «يرسينيا راكري» از مزارع استان تهران بر روي قزل‌آلاي رنگين كمان .
-اندازه‌گيري كلسترول و ليپوپروتئين‌هاي حامل آن در سرم ماهي.
-مقايسه دو روش بيولوژيك وشيميايي به منظور مبارزه با جلبك‌هاي استخرهاي خاكي پرورش ماهي قرل‌آلاي رنگين‌كمان.
-مقايسه نرخ رشد ميگوي بزرگ آب شيرين "Macrobrachium rosenbergii" با استفاده از غذاي زنده – آرتميا و غذاي كنسانتره .
-استفاده از ضايعات طيور در جيره غذايي كپور معمولي.
-بكارگيري روش‌هاي مختلف كوددهي و تاثيرات آن در كاهش آلودگي استخرها و افزايش رشد ماهيان گرمايي.

تدوين و برگزاري دوره‌هاي آمورشي

اين مركز در زمينه برگزاري دوره‌هاي آموزشي نيز فعاليت دارد كه در اين ميان مي‌توان به تدوين و برگزاري چندين دوره آموزشي بهداشت و بيماري‌ها و نيز تكثير و پرورش ماهيان آكواريومي، همچنين دوره‌هاي آموزشي پرورش بهداشتي ماهيان گرمايي و سردآبي، اشاره كرد.

مشاوره و خدمات بهداشتي و درماني:

اين مركز با در اختيار داشتن اعضاء متخصص و كارشناس در رشته‌هاي بهداشت و بيماري‌هاي آبزيان، شيلات و علوم آزمايشگاهي، اقدام به ارائه مشاوره درباره رعايت نكات بهداشتي و پيشگيري، تشخيص و درمان بيماري‌ها و افزايش بهره‌وري توليد در واحدهاي توليدي سردآبي، گرمايي و ميگو در سطح كشور نموده است كه از جمله فعاليتهاي آن مي‌توان به ارائه مشاوره و خدمات بهداشتي و واكسيناسيون برخي مزارع آبزي پروري استان‌هاي فارس و قزوين اشاره نمود.

اين مركز مي‌كوشد در يك سال آينده با افزايش توانمندي‌هاي مجموعه خود به ارائه مشاوره علمي در زمينه به‌گزيني سايت پرورش آبزيان، راه‌اندازي يك سازگان پايلوت پژوهشي متراكم پرورش آبزيان براي مقاصد تحقيقاتي – كاربردي خود، تشخيص تخصصي عوامل بيماري‌زا و روش‌هاي مقابله با بيماري‌هاي آبزيان براساس روش‌هاي جديد در دنيا و تكميل آزمايشگاه خود به دستگاه‌هاي اندازه‌گيري پيراسنجه‌هاي آب اقدام نمايد.

لازم به ذكر است، مركز تحقيقاتي آبزيان واقع در امين‌آباد شهرري در زميني به

اين مركز مي‌كوشد در يك سال آينده با افزايش توانمندي‌هاي مجموعه خود نسبت به ارائه مشاوره علمي در زمينه به‌گزيني سايت پرورش آبزيان، راه‌اندازي يك سازگان پايلوت پژوهشي متراكم پرورش آبزيان براي مقاصد تحقيقاتي – كاربردي خود، تشخيص تخصصي عوامل بيماري‌زا و روش‌هاي مقابله با بيماري‌هاي آبزيان براساس روش‌هاي جديد در دنيا و تكميل آزمايشگاه مركزبه دستگاه‌هاي اندازه‌گيري پيراسنجه‌هاي آب اقدام نمايد

مساحت 10 هكتار  فعاليت مي‌كند. همچنين يك آزمايشگاه اختصاصي به مساحت حدود 60 مترمربع در محل دانشكده دامپزشكي دانشگاه تهران به اين مركز اختصاص يافته كه در آن تحقيقات آزمايشگاهي انجام مي‌شود. تجهيزات موجود در اين آزمايشگاه عبارتند از:
هود لامينار، دستگاه فيلتراسيون بيولوژيك ، الايزا ريدر، سانتريفوژ يخچالدار حجم بالا، اتوكلاو،‌انكوباتور، آون، ميكروسكوپ نوري ساير تجهيزات جانبي. همچنين در مواقع لزوم امكان استفاده از تجهيزات و امكانات بخش‌هاي پژوهشي دانشكده دامپزشكي نيز فراهم مي‌باشد.

گفتني است، مركز خدمات تخصصي بهداشت و پرورش آبزيان در سال 1385 با مجوز معاونت پژوهش و فن‌آوري جهاددانشگاهي آغاز به كار نموده و در حال حاضر با مديريت مهندس پيام سرگران زيرنظر جهاددانشگاهي واحد تهران به فعاليت خود ادامه مي‌دهد.

علاقه‌مندان براي كسب اطلاعات بيشتر مي‌توانند به آدرس خيابان آزادي، نبش خيابان محمد قريب، دانشكده دامپزشكي دانشگاه تهران ، جهاددانشگاهي و يا نشاني اينترنتي www.jahat.ir  مراجعه و يا با شماره تلفن 66930415 تماس حاصل نمايند.#