اشاره:
در حال حاضر، لباسهاي رنگارنگ با مدلهاي متنوع و مختلف ، ديگر يک پوشش محسوب نمي شوند، بلکه نشان بارزي از شخصيت ، فرهنگ و طرز تفکر افراد جامعه به حساب مي آيند. در اين ميان، اگرچه لباسهاي يک شکل براي مشاغل خاص يا شناسايي کارکنان بخشي مشخص به کار مي روند و به عنوان مثال، پوشاک پزشکان ، سربازان، کارگران ، نيروهاي آتش نشاني و شهرداري نشاني از طبقه اجتماعي و وضعيت فرهنگي آنهاست ، اما کيفيت پارچه هايي که در آنها مصرف مي شود هم مي تواند مهم و قابل توجه تلقي شود. يکي از پارچه هاي ويژه اي که در پوشاک نظاميان استفاده مي شود، از سوي پژوهشگران جهاد دانشگاهي واحد دانشگاه صنعتي اميرکبير توليد شده است. مطالعات اوليه و عمليات توليد نخ اين پارچه که براي نخستين بار در کشور مطرح شده، به پايان رسيده و اکنون مراحل تکميل پارچه در حال اجراست.

استفاده از مخلوط الياف طبيعي و مصنوعي در توليد پارچه و کاربرد آنها در پوشاک از زمان ساخت الياف مصنوعي به صورت تجاري شروع شده است. در واقع، بهره گيري از مخلوط الياف مصنوعي و طبيعي در توليد منسوجات موجب بهبود کيفيت خواص پارچه هاي توليدي مي شود. معمولا براي بهبود عمليات ريسندگي، بافندگي و افزايش کيفيت ، پارچه هاي پنبه اي ، در هنگام توليد نخ، الياف مصنوعي نظير پلي استر، نايلون و اکريليک را به الياف پنبه اضافه مي کنند، به طوري که اين الياف باعث سهولت در امر ريسندگي، افزايش مقاومت نخ و بهبود خواص پارچه مي شوند. پرمصرف ترين الياف مصنوعي که در مخلوط با الياف پنبه استفاده مي شود، الياف پلي استر است. البته الياف پلي استر در مخلوط با الياف پنبه، در کنار بهبود بعضي خواص پارچه ، موجب تنزل برخي عوامل کيفيتي پارچه و پوشاک مي شود. يکي از معايب قابل توجه الياف پلي استر جذب رطوبت پايين آنها ( 4/0 درصد) است، به طوري که اين جذب رطوبت پايين پلي استر سبب ناراحتي پوشاک حاصل از آنها مي شود. گزينه بعدي الياف مصنوعي براي مخلوط با الياف پنبه، الياف پلي آميد است. در اين ميان، الياف پلي آميد علاوه بر داشتن شرايط الياف پلي استر، به دليل خاصيت جذب رطوبت نسبتا خوب (حدود 5 درصد)، راحتي مناسبي را در پارچه ها ايجاد کرده و علاوه بر اين خاصيت ، از نظر شارژ الکتريسيته ساکن و مقاومت سايشي مناسب تر از الياف پلي استر است. الياف پلي آميد به دليل جذب رطوبت مناسب و در نتيجه تعامل با محيط گرم و سرد، شرايط مطلوبي را براي بدن فراهم مي کند. قدمت استفاده از الياف پلي آميد در مخلوط با الياف پنبه در مقايسه با الياف پلي استر کمتر است و يکي از دلايل آن ، قيمت بالاتر پلي آميد نسبت به الياف پلي استر است.


لباسهايي از جنس متفاوت
توليد پارچه هاي مخلوط پلي آميد و پنبه حدودا از سال 1958 شروع شده و اولين کشورهايي که به صورت تجاري مبادرت به توليد پارچه هايي از مخلوط الياف پلي آميد و پنبه کرده اند، کشورهاي امريکا و برخي کشورهاي اروپايي بوده اند. امروزه استفاده از اين نوع پارچه ها، چه در پوشاک معمولي و چه در پوشاک ويژه نظير پوشاک پرسنل نظامي معمول است. در اين ميان، کشورهايي که توليدکننده اين نوع پوشاک نيستند، پارچه يا لباس دوخته شده را از بازار کشورهايي که توليدکننده اين پارچه هستند، خريداري مي کنند.در کشور ما هم طرح توليد پارچه از مخلوط الياف پلي آميد و پنبه براي اولين بار از سوي دکتر ميررضا طاهري اطاقسرا، عضو هيات عملي و رئيس جهاد دانشگاهي واحد صنعتي اميرکبير تدوين شده و با حمايت نهادها و سازمان هاي مصرف کننده اجرا شده است.
به گفته طاهري ، اجراي اين طرح از حدود 2سال پيش شروع شده است و مطالعات اوليه و عمليات توليد نخ و پارچه آن به پايان رسيده و اکنون مراحل تکميل ويژه پارچه درحال اجراست.
 
در تکميل اين پارچه ها قرار است از روشها و موادي استفاده شود که پوشاک حاصل از اين پارچه ها بتوانند در شرايط ويژه مورد استفاده قرار گيرند. مراحل توليد نخ و پارچه در اين طرح تحقيقاتي همان مراحلي است که در صنعت نساجي براي توليد پارچه هاي معمولي در سيستم ريسندگي الياف کوتاه استفاده مي شود. اما با تغيير ويژگي هاي الياف که همان افزودن الياف پلي آميد به الياف پنبه است ، تمهيداتي انديشيده شده و تنظيماتي روي ماشين آلات خطوط ريسندگي و بافندگي انجام شده است که بتوان نخ و پارچه مورد نظر را توليد کرد. با پايان موفقيت آميز هر مرحله از توليد، شرايط و الزامات توليد جمع آوري و تدوين شده و لذا روش يا فناوري توليد اين نوع پارچه به صورت بومي درآمده است.


خودکفايي در پوشاک نظامي
اهميت توليد نخ و پارچه حاصل از الياف پلي آميد و پنبه در داخل کشور داراي ابعاد مختلفي است. به گفته طاهري، يکي از ابعاد بسيار مهم اين امر بومي سازي روش توليد در کشور بوده و از جنبه هاي اقتصادي و راهبردي مي توان به عنوان ديگر ابعاد مهم نام برد.
طاهري مي افزايد: براساس اهميتي که اجراي اين طرح در داخل کشور داشته است از حمايت هاي ديگر نهادها و سازمان ها نظير وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و سازمان هاي دفاعي بهره مند شده ايم. هدف اصلي در اجراي اين طرح ، ابتدا بررسي امکان توليد پارچه در داخل و سپس تامين نيازهاي داخلي به اين پارچه ها بوده و به نظر مي رسد براي رفع نياز داخلي اقدامات گسترده اي در مقياس صنعتي در صنايع نساجي و پوشاک انجام شود.
يکي از بخشهايي که لازم است در توليد اين نوع پوشاک در مقياس صنعتي مشارکت کند، کارخانجات توليد الياف پلي آميد داخل کشور هستند که اميد مي رود با اندک تغيير در خطوط توليد، قادر به تامين مواد اوليه پلي آميد مورد نياز باشند. طاهري يکي از اهداف دراز مدت اجراي اين طرح را صادرات محصولات توليدي پس از تامين نيازهاي داخلي مي داند و مي افزايد: يکي از ابعاد اجراي اين طرح ، جنبه علمي آن بوده و از نتايج اين طرح يک مقاله علمي تهيه و در ششمين کنفرانس ملي مهندسي نساجي ايران ارائه شده است. همچنين يک مقاله علمي پژوهشي از نتايج طرح استخراج شده و براي چاپ در مجلات علمي معتبر ارسال شده است. در اجراي اين طرح تحقيقاتي از بعد علمي و صنعتي زحمات فراواني کشيده شده است. اما اقبال عمومي و موفقيت در ادامه هر طرح تحقيقاتي به يافته هاي مرحله پژوهشي و علمي و سپس نياز آن طرح در سطوح مختلف علوم، صنعت و خدمات است.
بي ترديد در اجراي اين طرح تحقيقاتي موفقيت هاي علمي و صنعتي درخور توجهي حاصل شده است. اما اجراي آن در مقياس صنعتي و عرضه محصولات توليدي به مصرف کنندگان نظير نهادهاي عمومي ، دولتي و غيردولتي متضمن استفاده از توليدات داخل ، جلوگيري از خروج ارز، ايجاد ارزش افزوده در مواد موجود داخلي و در نهايت خودکفايي صنعتي است.
به طور کلي عمليات ريسندگي و بافندگي در نهايت به توليد اين نوع پارچه به جاي الياف پلي استر که تاکنون در توليد پارچه هاي پوشاک نظامي در کشور مرسوم است ، منجر شده است.

گزارش از:بهاره صفوي 
منبع:جام جم 5 آبان ماه 1386