اشاره:
احتمالا شما هم از اين خبر مطلع شديد... «بانک تخمک در کشور تاسيس شد.» خوشبختانه هر چه قافله پيشرفت هاي تکنولوژيک در حوزه هاي پزشکي بيشتر پيش مي رود ، شاهد تحولات شگرف تري هستيم که همگي انسان را به جايي مي رسانند که بتواند بدون واهمه از بسياري مخاطرات جسمي و رواني ، از نعمتهاي يک زندگي همراه با سلامت بهره مند شود.
تشکيل بانک اسپرم طي چند سال گذشته در همين خصوص صورت گرفت و توانست اميد به فرزندار شدن را در مرداني که به دلايلي درخطر از دست دادن توانايي باروري قرار مي گرفتند ، زنده نگه دارد.
حال نيز محققان ايراني موفق به نگهداري تخمک در بانک تخمک شده اند که خود قدم ارزشمندي به منظور حفظ سلامت روان خانمهايي است که نمي خواهند لذت مادر شدن را به فراموشي بسپارند.

آيا مي دانيد که تخمک از نظر اندازه بزرگترين سلول بدن است و بيشترين حساسيت را نسبت به عوامل محيطي دارد؟ هر خانم در دوره باروري محدودي که دارد (از سن بلوغ تا يائسگي) ماهانه يک تا دو تخمک آزاد مي کند که اگر با اسپرم مجاور شود ، تبديل به جنين شده و بارداري اتفاق مي افتد.
جالب است بدانيد که هر جنين دختر داراي 7 ميليون تخمک است که در هنگام به دنيا آمدن ، اين تعداد به 3 ميليون کاهش پيدا مي کند. حال اين تعداد تا سن بلوغ به يک سوم کاهش پيدا مي کند. در طول دوره باروري نيز يک خانم تنها 500 تخمک دارد.
با اين تفاسير مي توان نتيجه گرفت که حفظ اين تخمکها براي باروري هاي سالم در خانمها تا چه اندازه حائز اهميت است که در واقع انگيزه اصلي از تشکيل بانک تخمک از همين جا نشات مي گيرد.

بالا رفتن سن از يک سو و
ابتلا به بيماري ها از سوي ديگر

امروزه با تغيير الگوي زندگي و بالا رفتن سن ازدواج ، سن بارداري نيز در خانمها بالا رفته و در بسياري موارد به بالاي 35 سال و حتي 40 سال رسيده است.
از آنجا که با بالا رفتن سن ، کيفيت تخمکها کاهش و احتمال بروز بيماري هاي ژنتيکي افزايش مي يابد ، بهتر است که بارداري حداکثر تا 40 سالگي اتفاق بيفتد. به همين دليل در مواردي که احتمال بارداري يک خانم در سنين بالا وجود دارد ، حفظ و نگهداري تعدادي از تخمکهاي وي به عنوان يک راه حل براي داشتن بارداري سالم مطرح است.
از سوي ديگر ابتلا به برخي از بيماري هاي بدخيم چون انواع سرطان ضرورت استفاده از شيوه هاي درماني چون شيمي درماني و راديوتراپي را مطرح مي کند که متاسفانه اين روشها روند تکثير سلولي را در نقاط مختلف بدن متوقف مي کنند که يکي از نتايج آن عقيم شدن افراد تحت درمان است.
در مورد آقايان رفع اين مشکل با اهداي تعدادي از اسپرم هاي سالم ، قبل از شروع درمان به بانک اسپرم رفع شده است و در مورد خانمها نيز طي 4 تا 5 سال اخير برخي از کشورها موفق به تشکيل بانک تخمک شده اند و در کشورمان نيز خوشبختانه به دنبال تلاش محققان پژوهشکده ابن سينا اين بانک طي هفته هاي گذشته تاسيس شده است.

چه کساني تخمک اهدا کنند؟

حفظ تخمک هاي سالم يک خانم که به دلايل ذکر شده در خطر برخوردار نشدن از بارداري طبيعي و سالم است ، مي تواند اميد به زندگي را در وي افزايش دهد. دکتر محمدرضا صادقي ، جنين شناس و معاون پژوهشي پژوهشکده ابن سينا در اين ارتباط مي گويد: علاوه بر موارد ذکر شده بسياري از زوجيني که تحت روشهاي درمان ناباروري قرار مي گيرند، صاحب چندين تخمک سالم ، به دنبال لقاح آزمايشگاهي مي شوند در چنين شرايطي مي توانند تخمک هاي اضافي را براي حفظ و نگهداري به بانک تخمک اهدا کنند يا حتي کساني که اسپرم همسرشان مشکل دارد نيز مي توانند براي اهداي تخمک به بانک تخمک اقدام کنند.
حال اين تخمک ها مي توانند در شرايط ديگري براي خود شخص يا در صورت تمايل شخص اهداکننده براي خانم ديگري که نياز به تخمک سالم دارد مورد استفاده قرار بگيرند.

استخراج تخمک ها

استخراج تخمک هاي سالم به طريق IVF صورت مي گيرد. دکتر صادقي ادامه مي دهد: تخمکي که يک خانم در هر ماه آزاد مي کند ، لزوما تخمک خوبي نيست.
پس اولين قدم براي اهداي تخمک ها ، استفاده از داروهاي تخمک گذاري براي افزايش تعداد تخمک هاست که البته در اين پروسه نيز هر چه سن شخص پايين تر باشد ، نتيجه بهتر خواهد بود و تخمک هاي بيشتري مي توان دريافت کرد سپس با استفاده از سوزن هاي مخصوصي ، تخمک ها کشيده مي شوند و بعد از مدتي نگهداري در آزمايشگاه زير دماي -196 درجه سانتي گراد منجمد و در داخل ازت مايع و در غلافهاي مخصوص نگهداري مي شوند.
در چنين دمايي هر نوع حرکت سلولي و مولکولي متوقف شده و به اين ترتيب تخمک ها براي سالهاي متمادي (که البته تاکنون 4 يا 5 سال آن به اثبات رسيده است) حفظ مي شوند. پيوستن ايران به جرگه کشورهاي صاحب بانک تخمک طي 4 يا 5 سال اخير در تعدادي از کشورها بانک تخمک راه اندازي شده است.
بعلاوه در برخي از کشورها نيز به تکنيکي دست يافته اند که براساس آن در خانم مبتلا به سرطان کل تخمدان را با جراحي ، تخليه و فريز مي کنند تا در زمان ديگري به طور مجدد پيوند زده شود.
خوشبختانه در حال حاضر در کنار تاسيس بانک تخمک در کشورمان ، فقها و علما نيز به اين نتيجه رسيدند که بسياري از زوجين مي توانند با استفاده از اين تکنيک لذت فرزنددار شدن را تجربه کنند و به اين ترتيب مجوز شرعي آن را صادر کردند.

گزارش از:پونه شيرازي 
منبع:روزنامه جام جم