تازه واردي كه قدم به فلات ايران ، به مراكش و يا واحه هاي صحرا ( شمال آفريقا) مي گذارد با رديفي از دهانه ها مواجه مي شود كه مناطق خشك كوهپايه ها را طي مي كند تا به نقطه اي سبز و خرم كه هميشه يك روستا و گاه يك شهر است برسد . اگر كنجكاوي به خرج دهد و به بررسي ادامه دهد درخواهد يافت كه اين سبزي و طراوت ناشي از همان دهانه چاههايي است كه بوسيله  دهليزهايي زيرزميني آب را به سطح زمين جاري مي سازد و در ايران قنات ناميده مي شود .
كلمه قنات كه ساده ترين مفهوم آن ، فني براي دستيابي به آب است نه تنها به عنوان يك فناوري جديد ، بلكه رخداد و پديده اي فرهنگي- باستاني است كه صدها سال نقش موثري در عمران ،‌ آبادي و احياي اراضي مناطق خشك و نيمه خشك داشته وحفر آن يكي از برجسته ترين كارهاي مهندسي در جهان قديم و معاصر محسوب مي شود .
 قنات ازنقطه نظر يك تعريف فني ، به مجرايي گفته مي شود كه در زيرزمين و با شيبي مناسب از طرف دشت به كوهستان حفر مي شود يا بالعكس تا سفره هاي آب را قطع و آب آنها را جمع كند . به عبارت ساده تر مجرايي زيرزميني است كه آب منابع زيرزميني را به سطح منتقل مي كند و علاوه بر كاركردهاي مهم اقتصادي ، اجتماعي ، كاركردهاي فرهنگي و مديريتي را نيز براي جامعه به دنبال داشته است .
حفر قنات از ابداع ايرانيان است و سنت و ميراث ماندگار اين مرز پرگهر نيز مي باشد . ايرانيان ساليان سال با آب قنات زندگي كرده اند و ادامه حيات داده اند و همچون فرزندان خود آنرا گرامي و دوست مي دارند. متاسفانه مدرنيته اگرچه از جنبه بسياري براي بشر داراي اهميت است و براي او رفاه به دنبال داشت اما به راستي در مناطقي از اين كره خاكي نيز به علت عدم ايجاد تعامل با اين پديده شكل گرفته ، ضربات جبران‌ناپذيري  به فرهنگ و تمدن آنان وارد شد .
متاسفانه هرچه مي گذرد قنات بيشتر به دست فراموشي سپرده مي شود . تا جايي كه بسياري از قناتها در مناطق كويري ايران نابود شده اند . اين در حالي است كه كره زمين نيز به نظر مي رسد روي گرم خود را به ساكنانش نشان مي دهد و ضرورت وجود قنات ها در آينده نظرها را به خود جلب خواهد كرد . چند سالي است كه كنفرانس هاي بين المللي قنات در ايران ضرورت بازنگري به چگونگي استفاده از قنات و احياي آن را خاطر نشان مي كند .
دومين كنفرانس بين المللي قنات در  كرمان 2 و 3 آذر ماه 1384 توسط جهاددانشگاهي واحد كرمان و چند سازمان ، نهاد و دانشگاه ديگر در تالار وحدت دانشگاه كرمان برگزار شد . به منظور آشنايي با اهداف و اصول و نتايج اين كنفرانس گفتگويي صميمي ترتيب داديم با  «مهندس رضا كامياب مقدس » رييس جهاددانشگاهي واحد كرمان و دبير دومين كنفرانس بين المللي قنات در كرمان كه در ذيل مي خوانيد:
- جناب آقاي مهندس كامياب مقدس در ابتدا ضمن عرض سلام و خسته نباشيد به شما و همكارانتان ، ‌از وقتي كه در اختيار ما گذاشتيد تشكر مي كنم . به عنوان اولين سوال درباره اهميت موضوع و علت برگزاري دومين كنفرانس بين المللي قنات در كرمان بگوييد؟
من هم از شما تشكر مي كنم به علت اطلاع رساني شفاف و سريعتان .
درباره اهميت موضوع بايد بگويم، قنات روش بسيار مهم براي انتقال و استحصال آب در طول قرن‌ها براي بشر بوده و است اين سازه ابداع ايرانيان است كه هماهنگي بسيار بالايي با محيط زيست دارد . اين به آن علت است كه چون جريان و انتقال آب در اين سيستم به صورت ثقلي است. استفاده از قنات باعث مي شود به صورت طبيعي سطح سفره هاي آب زيرزميني حفظ شود و پايين نيايد . در بسياري از كشورهاي دنيا از جمله چين ،‌اسپانيا ، آمريكا و ... روي قنات تحقيقات بسيار گسترده و بالايي انجام شده است. در  ايران نيز هزاران رشته قنات وجود دارد كه گفته مي شود تعداد آنها به بيش از 33 هزار رشته مي رسد و هنوز بسياري آبده هستند . قنوات عمدتاً در مناطق كويري و حاشيه كوير مانند كرمان ، يزد و فارس و ... قرار دارند . و يكي از اصلي‌ترين دلايل برگزاري سومين كنفرانس بين المللي قنات در كرمان به همين دليل كويري بودن و وجود قنوات فراوان در اين استان است . قنات يك سرمايه عظيم موجود در كشور است و با صرف هزينه كمي بسياري از قنوات كه از بين رفته اند امكان بازسازي و مرمت دارند . به همين منظور جهاددانشگاهي استان كرمان تصميم گرفت كه كنفرانس قنات را برگزار كند و به بحث و تبادل نظر همه جانبه پيرامون موضوع قنات بپردازد تا  آخرين دستاوردهاي محققين داخلي و خارجي را پيرامون اين موضوع جمع آوري شود.
- آقاي مهندس از پيشينه اين كنفرانس بگوييد؟
در گذشته چندين كنفرانس قنات در دنيا و ايران برگزار شده . در ايران اولين كنفرانس بين المللي قنات بدنبال تصويب پيشنهاد دولت جمهوري اسلامي ايران توسط سازمان علمي ، فرهنگي يونسكو از 9 تا 22 ارديبهشت ماه سال 1379 به مدت چهار روز در شهر يزد برگزار شد كه يكي از اهداف اين همايش ايجاد مركز بين المللي قنات در ايران بود و ما دومين كنفرانس را در شهر كرمان برگزار كرديم.
- كنفرانس بين المللي قنات در كرمان با حضور و مشاركت چه نهادها و سازمانهايي برگزار شد و چه محورهايي را دنبال كرد ؟
علاوه بر جهاددانشگاهي استان كرمان ، دانشگاه شهيد باهنر كرمان ، كميته منطقه اي آبياري و زهكشي استان كرمان و انجمن مهندسي آبياري و آب ايران و همچنين وزارت جهاد كشاورزي ، وزارت نيرو ، استانداري كرمان ، كميسيون يونسكو در ايران ، دانشگاه آخن آلمان و دانشگاهي از روسيه نيز در اين كنفرانس حضور و مشاركت داشتند .  محورهايي كه در اين كنفرانس بررسي شد شامل ، قنوات از ابعاد مختلف علوم انساني ، ‌قنات و محيط زيست ، نگهداري و مديريت قنات ، اقتصاد قنات ،‌ بخش سيلاب و تغذيه مصنوعي ، كاربردهاي غيرمتعارف از سامانه قنات ، بررسي مشكلات سازه اي و ساختماني قنات ، مدل بندي رياضي و فيزيكي قنات ، هيدروليك ، هيدرولوژي و هيدروژئولوژي قنات ، زهكشي قنات و كاربرد فناوري نوين در قنات ، بود.
- كنفرانس بين المللي قنات در كرمان چه فرق هايي با كنفرانس يزد داشت و عمدتاً چه جهت‌گيري داشت؟
كاري كه ما انجام داديم ، محورهاي كنفرانس يزد را مورد بررسي قرار داديم ، مجموعه كتابهايي كه در آن كنفرانس چاپ شد به دقت مطالعه شد و سعي شد محورهايي كه در آن كنفرانس به آن پرداخته نشد مورد بحث و تبادل نظر قرار گيرد . عمدتاً اين كنفرانس جهت گيري فني و مهندسي داشت و به مسائلي فني مرتبط با قنات پرداخت مثل هيدروليك قنات ، استفاده از تكنولوژي نوين درحفر و مرمت قنوات ، محيط زيست و قنات و ... از جمله جهت گيري هاي فني و مهندسي در اين كنفرانس بود. در كنار اين البته به بحث تمدن قنات و مسائل علوم انساني قنات نيز پرداخته ‌شد ولي عمدتاً جهت گيري فني و مهندسي داشت كه در كنفرانس يزد كمتر به اين سمت و سو توجه شده بود .
- اين كنفرانس چه ويژگيهايي داشت كه آنرا بين المللي مي نامند ؟
ما با تعداد زيادي از مراكز علمي جهان مكاتبه كرديم ، داوران اعضا كميته علمي ما خارجي بودند . ما حدود 20 نفر مهمان خارجي داشتيم كه در مجموع تعداد مهمانان و شركت كنندگان اين كنفرانس را به 250 نفر مي رساند . و همچنين شركت كميسيون يونسكو ، دانشگاه آخن و دانشگاه روسيه در اين كنفرانس باعث شد اين كنفرانس را بين المللي شود.
- اقدامات لازم براي برگزاري اين كنفرانس از چه زماني شروع شد و آيا شما از نظر منبع مالي مشكلي نداشتيد ؟
از حدود دو سال قبل اقدامات لازم براي برگزاري اين كنفرانس انجام شد ، فراخوان دريافت مقالات چاپ شد و همچنين اعضاء داخلي و خارجي كميته علمي كنفرانس مشخص شدند . از نظر مالي ما مبنا را بر همكاري مي گيريم اما بايد بگويم در اين زمينه بسيار مشكل داشتيم . وعده هايي داده شد كه هيچ گاه عملي نشد .
- استقبال به چه صورت بود ؟
خوشبختانه ما با يك استقبال بسيار گسترده اي از طرف محققين و صاحب نظران مقوله آب در كشور و ساير كشورها مواجه شديم . قبل از برگزاري اين كنفرانس نيز بيش از 400 خلاصه مقاله به دستمان رسيد كه در نهايت نزديك به 200 مقاله مورد تأييد كميته علمي قرار گرفت و 6 جلد كتاب شامل مجموعه مقالات و كتب مرتبط با بحث قنات توسط دبيرخانه چاپ شد و همزمان با برگزاري كنفرانس به محققين ارايه شد .
- مهندس كامياب مقدس از برنامه هاي جنبي كنفرانس بگوييد؟
ما در روزهاي برگزاري كنفرانس در دوم و سوم آذر ماه برپايي نمايشگاه تخصصي قنات را داشتيم  كه  آمار ، ‌ارقام ، دستاوردها و فعاليت وزارتخانه هاي مختلف را در رابطه با بحث قنوات ، آبدهي آنها، ابزارآلات مربوط به حفر قنات و ... در اين نمايشگاه ارايه شد .
همچنين با هماهنگي كه با وزارت جهاد كشاورزي به عمل آمد از دو سال قبل يك قنات در استان كرمان به نام قنات «گوهرريز جوپار» كه يكي از قنوات شاخص در استان است به مناسبت برگزاري اين كنفرانس مورد مرمت و بازسازي قرار گرفت و با يك كار مهندسي كه در آن صورت گرفت الان آماده بازديد بازديدكنندگان و شركت كنندگان و همه علاقه مندان است و به يك جاذبه فني و مهندسي براي استان تبديل شده است.
از ديگر برنامه هاي جنبي كنفرانس ، برگزاري سه كارگاه آموزشي بود.
- جناب مهندس كامياب مقدس به عنوان آخرين سوال بفرماييد شما چقدر اميدواريد به اجرايي شدن نتايج اين كنفرانس در كشور و آيا بستر لازم براي عملياتي كردن نتايج اين كنفرانس وجود دارد . و آيا نتايج كنفرانس يزد اجرا شدند و بفرماييد چه برنامه اي براي ادامه اين كنفرانس داريد؟
يك بيانيه پاياني براي اين كنفرانس در نظر گرفته شد كه اين به وزارتخانه هاي جهاد‌كشاورزي و نيرو ارايه خواهد شد . خوشبختانه چون هر دو وزارتخانه كه متولي امور آب در كشور هستند نهايت همكاري را با اين كنفرانس داشتند ، توجهشان به مقوله قنات بالاست و ما فكر مي كنيم نتيجه افكار و انديشه محققيني كه در اين همايش جمع مي شوند و به بحث و تبادل نظر مي پردازند به صورت يك راهكار اجرايي مدون به دستگاه هايي اجرايي كه مشخصاًً اين دو وزارتخانه است و همچنين سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور ، ارايه خواهد شد . همچنين با چاپ مجموعه مقالات در 6 جلد كتاب ، برپايي مباحث آزاد و سخنراني ها در زمينه قنات در اين كنفرانس به مدت دو روز استنباط ما بر اين است كه برپايي اين كنفرانس توانسته از لحاظ تحقيقاتي و پژوهش به دستاوردهاي خوبي نائل شود و همچنين ايجاد يك فضاي مناسب براي حضور مسئولين و مديران اجرايي در اين كنفرانس و توجه اذهان آنها به مسئله قنات ، موفق باشد و همچنين اميدواريم علاوه بر مباحث علمي ، نتايج اين كنفرانس در تصميم گيريها و وضع قوانين در جهت حمايت از قنوات اثر خود را بگذارد. از طرف ديگر تاكيد ما بر توسعه دوره هاي آموزش قنات است .
بعد از كنفرانس بين المللي قنات در يزد مركز آموزش عالي قنات در يزد تاسيس شد.
در مورد سوال شما درباره ادامه اين كنفرانس بايد بگويم برنامه ما است كه هر دو سال يكبار اين كنفرانس تكرار شود و قنات و پرداختن به آنرا به يك جريان زنده و پويا تبديل كنيم زيرا مبحث قنات جا براي كار تحقيقي و پژوهشي بسيار دارد . كنفرانس بعدي قنات نيز احتمالا در كرمان برگزار خواهد شد .
- آقاي مهندس يكبار ديگر از شما تشكر مي كنم و اگر در پايان صحبت خاصي پيرامون اين كنفرانس و موضوع قنات داريد بفرماييد؟
صحبت خاصي نيست . من فقط يك نكته را بگويم كه قنات از بعد مسائل فرهنگي و تمدني هم بسيار اهميت دارد اساساً مناطق خشك و نيمه خشك كوير مركزي ايران و بسياري از مناطق جهان كه آب و هوايي كويري و خشك دارند اگر تكنولوژي و فن آوري قنات وجود نداشت تمدن در اين مناطق شكلي نمي گرفت بنابراين مي توانيم بگوييم قنات يك تمدن است و ميراث ماندگار ما ايرانيان نيز مي باشد . اميدواريم كه با برگزاري اينچنين همايش ها و كنفرانس ها مانع نابودي آن شويم .