در دنياي جديد اقتصاد مبني بر دانش  Knowledge Base Economy جايگرين اقتصاد فيزيكي شده است و برپايه اين رويكرد مهمترين ‌عامل توليد دانايي و فناوري است. چنين شرايطي نوآوري موتور محركه رشد اقتصادي است و برخوردار بودن كشور از دانشجويان نوآور جزو ضروريات خواهد بود. بر همين اساس با دكتر عبدالرضا داوري عضو هيات علمي جهاد انشگاهي و رئيس سازمان توسعه نوآوري‌هاي دانشجويان وابسته به اين نهاد  انجام داده‌ايم كه در ادامه از نظر مي گذرد.

سازمان توسعه نو‌آوري‌هاي دانشجويان كشور بر مبناي پاسخگويي به كدام نياز تاسيس شده است؟
سازمان توسعه نوآوري‌هاي دانشجويان كشور تلاش خود را بر ايجاد زمينه مناسب براي شناسايي و رشد خلاقيت، ابتكارات و نوآوري‌هاي علمي و فني دانشجويان و اعتلاي استعدادهاي خلاق و نوآور آنان در زمينه علوم و فناوري، افزايش توان اقتصادي - علمي كشور با تكيه بر توان علمي نوآوران دانشجو، تقويت روحيه خودباوري، اتكا به نفس و استقلال علمي و فرهنگي در دانشگاه‌ها، غني‌سازي اوقات فراغت دانشجويان بر مبناي اهتمام به پرورش ابتكار و خلاقيت علمي آنان، جذب نخبگان داخلي، كاربردي سازي نتايج نوآوري‌هاي دانشگاهي، ايجاد حلقه ارتباطي بين صنعت و دانشگاه، تسهيل انتقال نوآوري‌هاي دانشجويي به صنعت و بنگاه‌هاي اقتصادي و ايجاد شبكه ارتباطي ميان نوآوران و نهادهاي عمومي و خصوصي در گستره كشور، متمركز نموده است. هدف راهبردي سازمان توسعه نوآوري‌هاي دانشجويان كشور، ايجاد زمينه مناسب براي شناسايي و رشد خلاقيت ابتكارات و نوآوري‌هاي علمي و فني دانشجويان و اعتلاي استعدادهاي خلاق و نوآور آنان در زمينه علوم و فناوري باتكيه بر توان علمي نوآوران دانشجو مي‌باشد. بديهي است تحقق اين هدف، بستر تقويت روحيه خودباوري، اتكا به نفس و استقلال علمي و فرهنگي در دانشگاه‌ها، غني‌سازي اوقات فراغت دانشجويان بر مبناي اهتمام به پرورش ابتكار و خلاقيت علمي آنان، افزايش توليد ناخالص ملي از طريق خلق محصولات و بازارهاي جديد، ايجاد مشاغل دانش بنيان براي نيروهاي دانشگاهي و دانش آموختگان كشور، بهبود جايگاه فعاليت‌هاي دانش‌محور و جذب نخبگان داخلي، كاربردي سازي نتايج تحقيقات دانشگاهي و ايجاد حلقه ارتباطي بين صنعت و دانشگاه را نيز فراهم مي‌كند. 

سازمان توسعه نوآوري هاي دانشجويان چه خدماتي را به دانشجويان ارائه مي‌دهد؟  از جمله خدماتي كه سازمان توسعه نوآوري‌هاي دانشجويان كشور به دانشجويان خلاق و نوآور ارائه مي‌دهد، مي‌توان به كمك در شناسايي سازمان‌هاي وام دهنده، جذب اعتبارات تحقيقاتي براي ايده‌هاي نو، جذب تسهيلات مالي، مشاوره در زمينه تهيه پروپوزال‌ها جهت اخذ وام يا امتياز، مشاوره و راهنمايي جهت بازاريابي دستاوردهاي دانشجويي، بسترسازي زمينه‌هاي همكاري نوآوران دانشجو با مراكز آموزشي، تحقيقاتي، صنعتي و دستگاه‌هاي اجرايي در قالب شبكه همكار، كمك در شناسايي و وارد شدن به بازارهاي بين‌المللي، مشاوره و كمك مالي در جهت ثبت اختراع در داخل يا خارج از كشور، اطلاع‌رساني در مورد سمينارها، جشنواره‌ها، كنفرانس‌ها و ثبت‌نام دانشجويان نوآور از طريق سازمان جهت برخورداري از تخفيف‌هاي ويژه معرفي دانشجويان نوآور همكار سازمان از طريق رسانه‌هاي تبليغاتي و وب‌سايت سازمان، تشكيل ايده بازار يا بورس ايده، برگزاري همايش‌ها، جشنواره‌ها و مسابقات منطقه‌اي، ملي و بين‌المللي با هدف شناسايي نوآوران دانشجو و ... اشاره نمود. 

براي تحقق اين اهداف چه سازماندهي و برنامه‌هايي تمهيد شده است؟
به عنوان نخستين گام در جهت ماموريت‌هاي سازمان توسعه نوآوري‌هاي دانشجويان كشور <اولين دوره برنامه ملي پايش نوآوري‌هاي دانشجويي> طي سال تحصيلي 86- 1385 برگزار خواهد شد. در اين برنامه سراسري، جمع‌آوري، ارزيابي، دسته‌بندي و گزينش طرح‌هاي نوآورانه دانشجويي با هدايت اعضاي هيات علمي دانشگاه‌ها، نخبگان صنعت و متخصصان ذي‌ربط به انجام رسيده و اقدامات لازم جهت اجرايي شدن طرح‌هاي دانشجويان با كمك موسسات مالي و اعتباري، مراكز صنعتي و دستگاه‌هاي دولتي تمهيد شده تا نوآوري‌هاي برتر دانشجويي در راستاي توسعه كشور مورد بهره‌برداري قرار گيرند. ضمن آنكه به طرح‌هاي برتر كه حائز بالاترين امتياز در حوزه خود شده‌اند، جوايز ارزنده‌اي با نام شهداي عالي مقام انقلاب اسلامي اهدا خواهد شد. اين برنامه همه ساله و در دوره فعاليت دانشگاه‌ها اجرا خواهد شد و طي آن نوآوري‌هاي دانشجويان كشور مورد ارزيابي و پايش قرار خواهد گرفت. 

برنامه‌ملي پايش نوآوري‌هاي دانشجويي چه تاثيري در روند توسعه نوآوري‌هاي دانشجويان خواهد داشت؟
امروزه يكي از مشكلات دانشگاه‌هاي كشور، كمبود انگيزه در دانشجو است. انسان‌ها داراي انگيزه هستند و انگيزش باعث هدايت و تداوم اعمال ارادي فرد مي‌شود. بنابراين انگيزش علمي در دانشگاه‌ها يكي از نيازهاي امروز كشور است اما از يك سو اولا، انگيزش، يك فرآيند است؛ يعني مجموعه‌اي از فعاليت‌ها است ثانيا، انگيزش از مقوله روان شناختي است. براثر انگيزش، رفتارها نيرومندتر مي‌شود، يعني انگيزش به رفتار انرژي مي‌دهد. به عبارت ديگر،‌انگيزش، موتور حركت است. اگر دانشجو، انگيزه درس خواندن را نداشته باشد، خوب درس نمي‌خواند و يا كمتر به كتاب و درس توجه مي‌كند. اگر انگيزه‌هاي لازم جهت مطالعه، تحقيق. پژوهش و بروز خلاقيت فراهم نگردد، استعدادهاي بالقوه دانشجويان هرگز شكوفا نخواهد شد. خيلي از دانشجويان انگيزه‌اي براي يادگيري و تحقيق ندارند. بعضي مواقع كه انگيزه‌اي پيدا مي‌كنند، نياز به راهنما دارند. يك عامل نيرودهي محيط است. محيط گاهي به دانشجويان در مطالعه و پژوهش انگيزه مي‌دهد و گاهي انگيزه را از آنها مي‌گيرد. اگر فردي در محيطي قرار بگيرد كه همه درس‌خوان، توانمند، پژوهشگر و مبتكر باشند، اين محيط او را به تحرك وادار مي‌كند. ايجاد محيط مناسب مي‌تواند براي دانشجو اهداف درستي را ايجاد كند. هدف نوعا خارجي است. اگر بخواهيد به نقطه‌اي برسيد، بايد هدف داشته باشيد. بايد هدف‌هاي درست را براي دانشجويان تعريف كنيم. هدف‌گذاري مرحله‌اي با جهت‌گيري هدف‌نهايي، از الزامات اين موضوع است. 

چگونه مي‌توان مطمئن بود كه انگيزه‌هاي ايجاد شده در دانشجو موقتي نيست بلكه پايدار و دائمي و دروني شده هستند؟
در انگيزش بايد به بقا و دوام رفتار توجه داشته باشيم. تنها روش‌هاي انگيزشي علمي، تداوم رفتار را موجب مي‌گردد. دانشجويان بر اثر انگيزش رفتاري را مي‌پذيرند. سپس آن رفتار پايدار مي‌شود، اما اگر به زور آنها را وادار به رفتاري كنيم، با حذف فشار و تهديد، آن رفتار نيز از بين مي‌رود. لذا به زور نمي‌توان افراد را وادار به مطالعه، پژوهش و يا اعمال و رفتار عبادي كرد. بنابراين انگيزش، چرايي رفتار است و براي اين كه رفتار، سامان پيدا كند، بايد انگيزش افراد سامان پيدا كند. بعضي از دانشجويان نوعا تمايل به انجام كارهايي دارند كه ديگران تمايلي به آن ندارند مثلا اهل مطالعه فراوان هستند يا اهل پژوهش و تحقيق هستند، به دنبال كارهاي پردردسر هستند و خلاصه از زندگي معمولي دوري مي‌جويند. براي آنكه بتوان فضاي رقابت علمي و نوآوري را در دانشگاه‌ها دامن زد بايد نياز به پيشرفت را به اصلي‌ترين دغدغه‌دانشجويان تبديل كنيم. 

چگونه مي‌توان به اين هدف جامه عمل پوشاند؟
دانشجويان به درجات مختلف از انگيزه نياز به پيشرفت برخوردار هستند. عوامل محيطي، بويژه فرهنگ و سنن جامعه در رشد نياز به پيشرفت تعيين كننده هستند. نياز به پيشرفت در دانشجويان خلاق، مبتكر و نوآور بسيار قوي است. دانشجويان خلاق، مبتكر و نوآور مي‌خواهند هر روزشان بهتر از روز قبل باشد و به اهدافي كه در دوردست‌ها براي خود متصور شده‌اند، برسند. اين دانشجويان، داراي استعدادهاي درخشاني هستند اما اين استعدادها در صورتي به منصه ظهور خواهد رسيد كه انگيزش لازم فراهم گردد. يكي از روش‌هايي كه مي‌تواند انگيزش مناسب را ايجاد كرده و به نياز دانشجويان نوآور پاسخ گويد، اجراي طرح‌ها و ايده‌هاي نوآورانه دانشجويان در محيط‌هاي واقعي صنعتي، اقتصادي و فرهنگي است. برهمين مبنا سازمان توسعه نوآوري‌هاي دانشجويان كشور با هدف ورود دانشجويان به عرصه توليد علم و به منظور شناسايي و معرفي دانشجويان پژوهشگر، نوآور، مبتكر و مخترع و تشويق و پشتيباني مادي و معنوي نوآوران جوان و ايجاد بستر جهت هدايت استعدادها به سمت توسعه كشور، برنامه ملي پايش نوآوري‌هاي دانشجويي را طراحي و اجرا نموده است. 

مراحل اجراي اين برنامه چگونه است؟
مراحل اين برنامه ملي شامل جمع‌آوري، ارزيابي، دسته‌بندي و گزينش طرح‌هاي نوآورانه دانشجويي با هدايت متخصصان صنعت مرتبط بوده كه در پايان مرحله گزينش، پروپوزال‌هاي تحقيقاتي مورد نياز طرح‌هاي منتخب توسط متخصصان همكار و با كمك ارائه دهنده طرح تهيه شده و جهت بهره‌برداري به سازمان‌هاي ذي‌ربط ارائه مي‌شود، تا نوآوري‌هاي برتر دانشجويي جهت حل مشكلات واقعي جامعه مورد استفاده قرار گيرند. 

نقش نوآوري‌هاي دانشجويي را در تحولات آتي كشور و انقلاب چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟ 
شيوه و شكل جنگ‌ها و نبردها در هر دوره تاريخي با شيوه توليد ثروت در آن دوره تاريخي ارتباطي تنگاتنگ دارد. مثلا در دوراني كه كشاورزي شيوه غالب رفع حوائج انسان‌ها و توليد ثروت بوده است، جنگ‌ها و نبردها در حاشيه منابع آب به وقوع پيوسته‌اند، براين مبنا، در دوران حاضر كه جهانيان شكل‌گيري جامعه اطلاعاتي و انفجار اطلاعات را تجربه مي‌كنند، مي‌توان پيش‌بيني نمود كه شيوه جنگ‌ها و نبردهاي آينده از اين جريان عظيم اطلاعات و دانايي منتشر تاثير پذيرفته و به تبع آن شاهد ظهور و بروز پديده‌اي به نام رزمندگان دانايي در عرصه نبرد دائمي ميان حق و باطل خواهيم بود. مقام معظم رهبري در سال 1379 و در ملاقات با فضلاي حوزه علميه قم به ضرورت نهضت نرم‌افزاري و توليد علم اشاره فرمودند و بيان داشتند كه اگر اين مهم، محقق نشود، قتلگاه انقلاب اسلامي رقم خواهد خورد. گويي از منظر رهبر فرزانه‌مان، بقاي انقلاب در گرو نهضت نرم‌افزاري و توليد علم است و بر همين مبنا است كه پاسداران انقلاب را بايد در ميان رزمندگان دانايي جست‌وجو نمود. سازمان توسعه نوآوري‌هاي دانشجويان كشور كه مخاطبان خود را در ميان خيل عظيم دانشجويان خلاق، نوآور و صف‌شكن جست‌وجو مي‌كند، در تلاش است تا با ايجاد بستر و ساختاري مناسب، جريان نوآوري‌هاي دانشجويي را همچون خوني تازه در رگ‌هاي نهادهاي كشور جاري نموده و مانند سازماني لجستيكي، از دانشجويان نوآور به مثابه رزمندگان دانايي حمايت نمايد. در تلاش هستيم تا با شناسايي نيازها و تقاضاهاي موجود در ساختار سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فناوري كشور، ذهن خلاق و پوياي <رزمندگان دانايي> را در جهت رفع اين نيازها به كار گيريم و از سوي ديگر با عرضه نوآوري‌هاي دانشجويي، بستر <جنبش نرم افزاري> را به عنوان ضامن <بقاي> و <رشد> انقلاب اسلامي فراهم آورد. اين آرمان، آرماني بس بزرگ است كه در راه تحقق آن از خداوند متعال مسئلت مي‌جوييم و دست همه ياريگران عرصه <نهضت نرم افزاري و توليد علم> را صميمانه مي‌فشاريم و معتقديم كه جز با <عزمي ملي> و <رويكردي فراگير> امكان تحقق اين آرمان فراهم نخواهد شد.

منبع:روزنامه اعتماد ملي
17آبان ماه