اشاره:
اندكي پس از انقلاب با بازگشايي مجدد دانشگاه‏ها نياز به فراهم‏كردن منابع علمي و درسي احساس شد كه اين امر برعهدة جهاددانشگاهي گذاشته شد. جهاددانشگاهي واحد مشهد از آن زمان تاكنون فعاليت خود را در واحد انتشارات استمرار بخشيد و از آن به‏عنوان يك عرصة جديد براي فعاليت‏هاي علمي و فرهنگي استفاده كرد.
بر همين اساس گفت‏وگويي را با علي‏اصغر قاسميان، مدير انتشارات جهاددانشگاهي واحد مشهد انجام داديم كه در ادامه مي آيد.

در ابتدا بفرماييد تاكنون اين واحد چند عنوان كتاب چاپ كرده و عمدة مخاطبان شما چه‏كساني هستند.
انتشارات جهاددانشگاهي واحد مشهد از ابتداي تشكيل تاكنون، 328 عنوان كتاب چاپ كرده كه حدود 320 عنوان آنها تجديد چاپ شده و عمده‏ترين مخاطبان ما هم دانشگاهيان مي‏باشند اعم از استاد، دانشجو و پژوهشگر.

ممكن است در مورد آثار دانشجويي كه منتشر كرده‏ايد، توضيح دهيد.
انتشارات جهاددانشگاهي واحد مشهد به‏منظور ايجاد تعامل با دانشجويان و قرارگرفتن در مسير نوگرايي و به‏جهت معرفي نويسندگان جوان به جامعه، دفتر نشر آثار دانشجويان را ايجاد كرد و تاكنون 14 عنوان از آثار دانشجويي را منتشر كرده است. البته در اين زمينه بايد توجه داشت كه چون در جامعة ما به‏طوركلي فرهنگ كتاب‏خواني در سطح پاييني قرار دارد و مردم بيشتر مشغول امور اولية زندگي خود مي‏باشند، طبيعي است كه اين آثار ممكن است مخاطب زيادي نداشته باشد و نمي‏توان نگاه اقتصادي به آنها داشت، اين وظيفة ماست كه از اين آثار حمايت كنيم تا جايگاه خودش را به‏مرور باز يابد. البته جاي اميدواري است كه دفتر نشر آثار دانشجويان در دولت قبلي و فعلي مورد حمايت قرار گرفت و تا زماني كه متوليان امور دانشجويي كشور مانند وزارت علوم ما را از نظر مالي در اين زمينه حمايت كنند، فعاليت‏هايمان را ادامه خواهيم داد.

انتشارات جهاددانشگاهي واحد مشهد تعدادي نشست تخصصي برگزار كرده است. لطفاً بفرماييد كه علت برگزاري اين نشست‏ها چه بوده و چه ملاك‏هايي را در برگزاري آنها مدنظر قرار داده‏ايد؟
در خصوص هر اثري كه منتشر مي‏شود، ممكن است نكات نگفتة زيادي هم براي مترجم و هم براي مؤلف وجود داشته باشد، ازطرفي مخاطب هم علاقه‏مند آشنايي و گفت‏وگوي بيشتر با مؤلف و مترجم مي‏باشد، لذا ما به‏دنبال فراهم‏كردن ايجاد شرايطي افتاديم كه در آن اهل قلم بتوانند پيرامون آثار به گفت‏وگو بپردازند و در اين زمينه ملاك‏هايمان اين بود كه نويسنده يا خراساني باشد يا ساكن خراسان باشد و يا اثرش را در خراسان منتشر كرده باشد. به‏دنبال اين تصميم، اولين نشست تخصصي با دعوت دكتر امين رضوي كه اهل مشهد بود و كتابي در خصوص خيام را در آمريكا منتشر كرده ‏بود، صورت گرفت. نشست دوم همزمان با چاپ كتاب سوسيوبيولوژي از ادوارد ويلسون بود كه مترجم آن آقاي وهاب‏زاده از مترجمين پركار انتشارات مشهد در زمينة محيط‏زيست مي‏باشد و نشست سوم هم كه آخرين نشست برگزارشده مي‏باشد، در زمينة كشاورزي پايدار بود و با حضور دكتر كوچكي كه كتاب‏هاي زيادي در زمينة كشاورزي منتشر كرده، برگزار گرديد.
از آنجايي كه هر سه نشست مورد استقبال خوبي قرار گرفتند، اميدواريم بتوانيم اين نشست‏ها را در آينده هم دنبال كنيم.

طي سال‏هاي اخير بيشترين آثار چاپي شما مربوط به حوزه‏هاي محيط‏زيست، كشاورزي و كامپيوتر بوده است، دلايل انتخاب اين حوزه‏ها چيست؟
انتشارات جهاددانشگاهي واحد مشهد در حوزه‏هاي مختلف علوم انساني، علوم پايه و علوم پزشكي فعاليت مي‏كند، اما همانطور كه گفتيد طي سال‏هاي اخير آثار مربوط به محيط‏زيست، كشاورزي و كامپيوتر حجم بيشتري از آثار ما را به خود اختصاص داده است. ما معتقديم كه براي ورود به هر عرصه بايد شرايط آن فراهم باشد يعني براي انتشار يك اثر بايد اولاً مخاطب آن موجود باشد، دوماً در كشور نسبت به آن احساس نياز شده‏ باشد، سوماً نسبت به آن حوزه كاري شناخت وجود داشته باشد. علت ورود ما به عرصة كتب كشاورزي هم همين دلايل بود، يعني اولاً مخاطب آن فراهم بود، دوماً در سطح كشور نسبت به آن احساس نياز مي‏شد و سوماً به‏خاطر وجود اساتيد برجسته و دانشگاه فردوسي كه قطب كشاورزي محسوب مي‏شود، شناخت لازم را نسبت به اين حوزه داشتيم. به‏دنبال اين مسئله از آنجايي كه كشاورزي از عوامل تخريب محيط‏زيست مي‏باشد، جهاددانشگاهي و برخي اساتيد گرايشي را در زمينة كشاورزي دنبال كردند، به‏نام كشاورزي پايدار كه با مقتضيات زيست‏محيطي سازگار باشد. از طرفي چون شرايط ذكرشده فراهم بود، انتشارات به‏سمت آثار مربوط به محيط‏زيست نيز گرايش پيدا كرد.
در زمينة كامپيوتر هم علاوه بر اينكه شرايط فراهم بود جهاد پتانسيل خوبي براي تأليف و تدوين كتاب در اين زمينه را داشت.

فكر نمي‏كنيد كه اگر به‏صورت تخصصي در دو حوزة كشاورزي و محيط ‏زيست فعاليت كنيد، بهتر باشد؟
خير، اين امر درواقع محدودكردن انتشارات است. ما بايد در هر رشته‏اي كه شرايط فراهم بود، وارد شويم اما معتقديم كه وقتي وارد نشر كتاب در هر زمينه‏اي شديم، بايد چنان در آن حوزه تخصصي كار كنيم كه مخاطبان آن فكر كنند تنها تخصص ما چاپ كتاب در آن زمينه مي‏باشد.

وضعيت انتشارات جهاددانشگاهي واحد مشهد را چگونه ارزيابي مي‏كنيد؟
به‏نظر من ما هم در بين ناشرين مشهد جزو ناشرين درجه اول هستيم و هم توانسته‏ايم در بين ناشرين دولتي موفق عمل كنيم. در اينجا ذكر اين نكته را هم لازم مي‏دانم كه ما توانسته‏ايم در تمامي حوزه‏هاي نشر، تهيه و توزيع كتاب موفق عمل كنيم و علت آن هم اين است كه اگرچه عنوان دولتي داريم ولي مشابه ناشرين خصوصي عمل كرديم و بدون اتكا به منابع دولتي توانسته‏ايم، پويايي و سرعت عملمان را بالا ‏بريم و قوانين دست‏وپاگير را از سر راهمان برداريم.

به‏نظر شما بازار نشر با چه مشكلاتي مواجه مي‏باشد؟
اولين مشكلي كه بازار نشر با آن روبه‏رو مي‏باشد، دخالت دولت است. دولت بعد از 27 سال به اين نتيجه رسيده كه صنايع را بايد به بخش خصوصي واگذار كند ولي برعكس سعي دارد كه عرصة فرهنگي را در تملك خويش درآورد. اين امر براي بازار نشر مشكل‏ساز شده و موجب شده كه هر دولتي در اين زمينه سليقه‏اي عمل كند.
مشكل ديگر بازار نشر اين است كه كتابخواني در سطح پاييني قرار دارد و مردم بيشتر به‏دنبال تأمين نيازهاي اولية زندگي‏شان مي‏باشند. علاوه بر اين، توزيع كتاب در سطح كشور داراي ضعف مي‏باشد و هيچ تكنيك، خلاقيت و هزينه‏اي بابت توزيع كتاب صورت نمي‏گيرد. به‏عبارت ديگر مراكز پخش، كتاب‏هايي را خريداري مي‏كنند كه خود آن كتاب به‏خوبي توزيع شود نه اينكه بخواهد آنها كتاب را توزيع كنند.

در پايان اگر صحبت ديگري داريد، بفرماييد.
من فكر مي‏كنم براي پوياشدن انتشارات رعايت چند نكته ضروري است كه ذكر آنها خالي از لطف نيست :
1 – سازوكارهاي اداري بايد بيش از آنچه اكنون است، روان‏تر شود و آيين‏نامه‏ها و قوانين دست‏وپاگير بايد حذف شوند.
2 – شبكة اينترنتي از تكنولوژي‏هاي مهم امروز مي‏باشد كه بايد استفادة بهتر و بيشتري را از آن ببريم.
3 – از آنجايي كه تجهيزات به‏خودي‏خود نمي‏توانند منشأ اثر باشند و اين نيروي انساني است كه با خلاقيت خود اثري را مي‏آفريند، بايد توجه بيشتري به دغدغه‏هاي معيشتي نيروي انساني صورت گيرد. به‏عبارت ديگر به‏نظر من چون جهاد مجموعة كوچكي مي‏باشد، اين توانايي را دارد كه در جهت كم‏كردن آن‏دسته از دغدغه‏هاي نيروهاي انساني‏اش كه به نيازهاي اولية زندگي مربوط مي‏شود، گام‏هايي را بردارد.
4 – اختيارات لازم به مديران بخش‏هاي مختلف داده شود، چراكه اين مدير است كه دوشادوش نيروهاي مجموعة خود حركت مي‏كند و از عكس‏العمل اعضاي مجموعة خود نسبت به تصميمات مختلف آگاهي بهتري دارد.ح/الف