اشاره :
سومين همايش ملي مديريت پسماند ارديبهشت همزمان با روز زمين پاك به همت سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌هاي كشور، سازمان حفاظت محيط زيست و با همكاري مركز مطالعات و خدمات تخصصي شهري و روستايي پژوهشكده علوم انساني و اجتماعي جهاد دانشگاهي و مشاركت چند سازمان و نهاد دولتي و غيردولتي در محل هتل المپيك تهران برگزار شد.در اين همايش علاوه بر سخنراني وزير كشور و مسئولان برگزار كننده همايش، 12 مقاله بصورت سخنراني ارائه و در كنار آن نمايشگاه تخصصي با شركت 43 سازمان، نهاد و شركت دولتي و خصوصي برپا شد.
امور اجرايي اين همايش طي تفاهم نامه‌اي از سوي سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌هاي كشور به مركز مطالعات وخدمات تخصصي شهري و روستايي پژوهشكده علوم انساني و اجتماعي جهاد دانشگاهي واگذار شد.
به منظور بررسي دستاورد‌هاي همايش و برنامه‌هاي آتي جهاددانشگاهي در اين زمينه گفتگويي با آقاي مهندس حسين كلانتري مجري اين همايش ترتيب داديم كه در ادامه تقديم مي شود.

• جناب آقاي مهندس كلانتري بعنوان مقدمه درباره روند برگزاري همايش توضيحاتي به خوانندگان ارائه نماييد.
در سالهاي پيش در زمينه مديريت پسماند 3 همايش برگزار گرديده است. براي تداوم و استمرار تبادل دستاورد‌هاي علمي و اجرايي در اين زمينه، برگزاري سومين همايش ملي مديريت پسماند از شهريور ماه 1385 توسط سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌هاي كشور مطرح گرديد. با توجه به همكاري‌هاي متقابل اين سازمان باجهاد دانشگاهي، موضوع واگذاري امور اجرايي همايش به پژوهشكده در جلسات مشترك به بحث گذاشته شد.
مركز مطالعات و خدمات تخصصي شهري و روستايي وابسته به پژوهشكده علوم انساني و اجتماعي جهاد دانشگاهي در سال‌هاي گذشته در زمينه اجراي دوره‌ها و كارگاه‌هاي آموزشي تخصصي مرتبط با مديريت شهري و روستايي همكاري‌هاي مستمري باسازمان شهرداري‌ها و دهياري‌هاي كشور داشته است. با توجه به اين سوابق و تجارب و در راستاي گسترش همكاري‌هاي گذشته، مسئولين سازمان مذكور، با واگذاري امور اجرايي همايش به اين مركز موافقت نمودند. اين مركز بلافاصله در مقام مجري همايش با فراهم آوردن امكانات و بسيج نيروي انساني خود برنامه‌ريزي‌هاي لازم را براي برگزاري همايش در روز زمين پاك انجام داد. در بهمن ماه سال 1385 با اعلان فراخوان عمومي براي ارسال مقالات، فعاليت‌هاي اين مركز در خصوص برنامه‌ريزي و تأمين امكانات و مقدمات برگزاري همايش شكل گسترده‌تري پيدا كرد و با شروع سال 1386 اين فعاليت‌ها با جديت و تمركز بيشتري دنبال گرديد. بطوريكه در ايام تعطيلات عيد نيز همكاران مركز با تلاش شبانه روزي و طبق يك برنامه مدون امور اجرايي همايش را پيش بردند. با ياري خداوند متعال و كوشش مستمر مسئولين پژوهشكده علوم انساني جهاد دانشگاهي و همكاران مركز همه امور طبق برنامه پيش رفت و تمهيدات لازم براي برگزاري همايش فراهم گرديد و در تاريخ 1 و 2 ارديبهشت سال جاري اجرا شد.

• اهداف برگزاري اين همايش چه بوده است؟
در درجه اول هدف اساسي ما حساس نمودن جامعه و عرصه عمومي نسبت به موضوع پسماند و جلب مشاركت جدي آحاد جامعه است. اما براي تبيين اهداف ديگر اين همايش لازم است كه يك نگاه اجمالي از ديدگاه كلان به بحث مديريت پسماند داشته باشيم.
تغيير و تحولات وسيع اقتصادي و اجتماعي چند دهه اخير در كشور ما، تدوين و اجراي برنامه‌هاي توسعه چهار ساله، آثار و پيامد‌هاي زيست محيطي زيادي را بدنبال داشته است. از سوي ديگر كشور ما بعنوان يك كشور در حال توسعه وضعيت‌هاي جديدي را در تمامي ابعاد اقتصادي و اجتماعي تجربه مي‌كند. اگر ريشه‌هاي مسائل و مشكلات زيست محيطي را از جنبه‌هاي مختلف ملي، منطقه‌اي و محلي بررسي كنيم، مي‌بينيم كه عوامل گوناگوني در اين زمينه دخيل هستند. تغيير الگوي مصرف جوامع شهري و روستايي، ظهور تكنولوژي جديد در مديريت بهينه پسماند، توليد روز افزون مواد زائد و تداوم شيوه‌هاي سنتي در جمع ‌آوري، دفع و دفن انواع پسماند در دهه‌هاي پيش، مديريت شهري و روستايي ما را با چالش‌هاي جدي مواجه ساخته است. اما نگاه علمي و آگاهانه به اين موضوع،  كارشناسان و دست اندركاران را متوجه اين موضوع نموده است كه با مديريت درست علمي و استفاده از تجارب ديگر كشورهاي موفق در زمينه مديريت پسماند مي‌توان اثرات مخرب و تهديدات زيست محيطي آن را به فرصت تبديل نمود. براي تحقق اين امر لازم است كه دانشگاهيان و متخصصان محيط زيست، مديريت شهري و روستايي با نگرش علمي و استفاده از روش‌ها و ابزاري‌هاي تجربه شده، اين موضوع را واكاري نموده و سياست‌ها و برنامه‌هاي اجرايي كارسازي در اين زمينه اتخاذ نمايند.
برگزاري اين همايش براي تحقق چنين هدفي طراحي و اجرا گرديد. بطور  كلي هدف از برگزار اين همايش، ارائه آخرين دستاورد‌هاي علمي، تحقيقاتي و اجرايي در مديريت پسماند است كه متخصصان و ارائه دهندگان مقالات، چالش‌ها، بحران‌ها و راهكارهاي آن را در قالب مقالات پژوهشي تحليل و بررسي نموده‌‌اند. همچنين سازمان‌ها، نهاد‌ها و شركت‌هاي دولتي و غيردولتي نيز در قالب نمايشگاه تخصصي تجارب و دستاورد‌هاي خود را به نمايش ‌گذاشتند كه در اين قسمت نيز هدف ما نمايش عيني و ملموس اين تجارب براي شركت كنندگان و مديران شهري و روستايي بود تا از نزديك با اين دستاورد‌ها آشنا شوند.

• اين همايش بيشتر حول چه محورهايي برگزار شد؟
اعضاي كميته سياست ‌گذاري و علمي همايش با انجام بررسي‌هاي متعدد در جلسات مختلف موضوعات زير را براي اين همايش در نظر گرفتند.
محورهاي اصلي همايش در 6 محور زير خلاصه شد.
1. تفكيك از مبدأ و مكانيزاسيون سيستم‌هاي جمع‌آوري
الف) بررسي اثرات اقتصادي ـ ‌اجتماعي و زيست محيطي تفكيك از مبدا و مكانيزاسيون سيستم‌هاي جمع‌آوري در فرآيند مديريت پسماند.
ب) روش‌ها و الگوهاي مديريتي و اجرايي در تفكيك از مبدا و مكانيزاسيون فرصت‌ها و كمبود‌ها
ج) جايگاه تفكيك از مبدا و مكانيزاسيون در چرخه مديريت پسماند
2. بررسي روش‌هاي پردازش و دفع پسماند و ارائه الگوي مناسب اقتصادي
3. مديريت پسماند‌هاي ويژه خانگي و نقش آنها در فرآيند بازيافت
4. فن‌آوري‌هاي نوين در فرآيند مديريت پسماند
الف) فن‌آوري‌هاي نوين در دفع پسماند و تفكيك از مبدا، مكانيزاسيون سيستم جمع‌آوري و طراحي واحدهاي بازيافت به منظور كاهش اثرات زيست محيطي پسماند
ب) نقش نرم‌افزارها، سيستم‌هاي الكترونيكي و تجهيزات مكانيزه در بازدهي سيستم‌هاي مديريت و دفع پسماند.
ج) ارزيابي اقتصادي پروژه‌هاي دفع مديريت بازيافت
د) مديريت پسماند و انرژي‌هاي نو
هـ) كارايي سيستم RDF در ايران (Refuse-Derived Fuel)
5. قوانين و مقررات
الف) نقش ارگان‌ها، سازمان‌ها و مجامع قانونگذار در مديريت پسماند
ب) تحليل و ارزيابي قانون مديريت پسماند در ايران و مقايسه آن با ساير كشورها
ج) مشاركت بخش خصوصي و جذب سرمايه گذاري داخلي و خارجي در فرآيند مديريت پسماند

• درباره محتواي اين همايش بويژه مقالات اسال شده و موارد پذيرفته شده توضيحاتي را بيان فرماييد.
پس از اعلان فراخوان عمومي و طي مدت تعيين شده براي ارسال مقالات، تعداد 110 مقاله به دبيرخانه علمي همايش ارسال گرديد. پس ازبررسي اعضاي كميته علمي اين مقالات توسط هيأت  داوران ارزيابي گرديد. از اين مقالات تعداد 15 مقاله جهت ارائه در روزهاي برگزاري همايش و 12 مقاله نيز ارائه بصورت پوستر انتخاب گرديد. همچنين با توجه به محدوديت جهت ارائه مقالات پذيرفته شده تعداد 14 مقاله ديگر توسط هيأت داوران پذيرفته شد كه در مجموع 41 مقاله براي چاپ در مجموعه مقالات همايش انتخاب شدند.

• ارزيابي شما از برگزاري اين نوع همايش‌ها در زمينه‌ مديريت پسماند و ضرورت تداوم آن در سال‌هاي آتي چيست؟ آيا برنامه‌ها و اقداماتي را براي استمرار آن در سال‌هاي آينده در نظر گرفته‌ايد؟
با توجه به تجربه اجرايي بنده در زمينه مديريت شهري و سوابق علمي و اجرايي در زمينه مديريت روستايي استنباطم اين است كه در حوزه مديريت شهري و روستايي هيچ موضوعي به اندازه مديريت پسماند با امور روزمره مردم در ارتباط نيست و مهمترين چالش زيست محيطي اين جوامع نحوه مديريت پسماند مي‌باشد. لذا ضروري است كه اين موضوع بنوعي وارد فرهنگ عمومي بشود تا كليه اقشار مردم در يك بستر فرهنگي و آموزشي به اهميت مشاركت در مديريت پسماند پي ببرند.
نكته مهمي كه در اين زمينه مطرح است نگرش سنتي و تكيه برابزارهاي ناكارآمد در مدريت پسماند تا چند سال پيش بود كه مديران شهري را با مشكلات عديده‌اي مواجه ساخته بود.
تدوين برنامه‌ها و سياست‌هاي كارآمد براي مديريت پسماند و استفاده از تجارب ارزشمند و موفق نيازمند اين است كه بصورت ادواري ابعاد علمي و اجرايي موضوع توسط مسئولين، پژوهشگران، متخصصان و صاحبنظران مورد بررسي قرار گرفته و آثار و نتايج آن براي استفاده عموم و ترويج در سطح جامعه منتشر گردد. لذاضروري است كه برگزاري اين همايش در هر سال تداوم داشته باشد و بهترين روز هم براي برگزاري‌ آن روزهاي اول و دوم ارديبهشت ماه مي باشد كه مقارن با روز زمين پاك است. اما براي تداوم اين همايش در سال‌هاي آتي لازم است كه با بررسي نقاط ضعف و قوت، سطح كيفي آن را ارتقاء داد. بدين منظور ما به مسئولان اين همايش در سازمان شهرداري‌ها پيشنهاد كرده‌ايم كه دبيرخانه دائمي اين همايش تشكيل بشود تا موضوع با تمركز و جديت بيشتري دنبال شود.
از ديگر برنامه‌هاي پيشنهادي، برگزاري آن بصورت بين‌المللي است تا تعامل بيشتري با كشورهاي توسعه يافته صورت گيرد.
از ديگر برنامه‌هاي آتي براي غنا بخشيدن به محتواي اين همايش و ارتقاء دانش شركت كنندگان بويژه مديران شهري و روستايي برگزاري كارگاه‌‌هاي آموزشي در زمينه مديريت پسماند است. اميدواريم كه با فعال كردن دبيرخانه دائمي همايش و حمايت مسئولين امر بتوانيم گام‌هاي مؤثري را براي تداوم اين همايش برداريم.ح/الف