نهضت جنبش نرم‌افزاري و افزايش توليدات علمي كشور از خواسته‌هاي ملت ايران و تأكيدات مكرر مقام معظم رهبري است زيرا كه علم و تحقيق پايه و اساس توسعه پايدار كشور است و ضرورت دارد عقب ماندگي علمي كشور با تلاش شبانه روزي همه محققين و يافتن ميان‌برها جبران شود.
البته دستيابي به اين مهم نياز به عزم ملي داشته و مديران و سياست‌گذاران كشور نقش بسيار مهمي در تحقق آن دارند. يكي از شاخص‌هائي كه نشان دهنده ميزان اهميت تحقيقات در هر كشوري است، مقدار سهم اعتبارات پژوهشي، از توليدات ناخالص داخلي است كه در كشورهاي توسعه يافته تا 4 درصد نيز مي‌رسد و در كشور ما در سال 86 حدود يك درصد است كه در سال‌هاي قبل كمتر از آن بوده است. درست است كه اين سهم نسبت به كشورهاي توسعه يافته خيلي كم است ولي دغدغه‌اي كه اكثر مديران و تصميم‌گيران كشور دارند اين است كه خروجي اين بودجه چيست؟ اگر خروجي طرح‌هاي تحقيقاتي در حل مشكلات مديران، دستگاه‌هاي اجرائي، استان‌ها، كشور و مردم تأثير مستقيم و زود اثر داشته باشد بلاشك اقبال مديران به حمايت از تحقيقات بيشتر مي‌شود. البته به اين نكته هم بايد توجه داشت كه  در هيچ جاي دنيا نتيجه تحقيقات بنيادي در كوتاه مدت قابل احصاء و سنجش نيست وليكن در مورد طرح‌هاي پژوهشي كاربردي و توسعه‌اي اين نظر متفاوت است و توقع جامعه اين است كه نتايج اين نوع تحقيقات در كوتاه مدت در جامعه ظاهر شود.
خوشبختانه جهاددانشگاهي موفق شده است در طول حيات 28 ساله خود به اين نياز جامعه پاسخ مثبت داده و به همين دليل رهبر معظم انقلاب نيز در بازديد از پژوهشكده رويان و دستاوردهاي جهاددانشگاهي فرمودند: با تلاش علمي براي خدا و در راه خدا مي‌توان به توفيقات پايداري دست يافت كه دستاوردهاي جهاددانشگاهي نمونه آن است.
براي دستيابي و ايجاد دانش فني و فناوري از يك ايده، به امكانات آزمايشگاهي و كارگاهي، محقق خوشفكر، خلاق و با پشتكار، دسترسي به كتب، مقالات و اختراعات و دانش گذشتگان داخل و خارج، حمايت مسئولان و مديران كشوري و بودجه نياز است وليكن پس از ايجاد فناوري و محصول با تكنولوژي ملي و بومي نياز به مديران ريسك‌پذير است تا از اين محصول در صنعت و جامعه استفاده گردد. زيرا رقباي خارجي با روش‌هاي گوناگون مانند دامپينگ (كم كردن مصنوعي قيمت به طور كوتاه مدت) و تغيير در مشخصات فني و كم كردن هزينه بدون اعلام به كارفرما سعي مي‌كنند تا محصول با كيفيت ايراني وارد صنعت نشود و در اين صورت حاصل كار محققين كشور بلااثر مانده و ايجاد يأس و نااميدي مي‌كند. در حاليكه با حمايت از فناوري‌هاي برتر داخلي روحيه خودباوري تقويت شده و ضمن افزايش اشتغال دانش‌آموختگان امكان صادرات نيز فراهم مي‌شود. توليد، تكثير و انجماد سلول‌هاي بنيادي جنيني به عنوان دهمين كشور دنيا، ساخت UPSهاي پرقدرت دوبل موازي تا قدرت KVA150 براي اولين بار در خاورميانه، توليد بيش از يك ميليون اصله نهال زيتون از بذر، ساخت سيستم لايه‌نشاني تحت خلاء بالا، دستيابي به دانش فني توليد كود زيستي فسفاته، ساخت سيمان گوگردي، طراحي و ساخت سيستم‌هاي اتوماسيون خطوط توليد لوله‌هاي فولادي، ساخت حسگر مجاورتي مادون قرمز، طراحي و ساخت سيستم برق و كنترل دكل حفاري چاه نفت، توليد صنعتي سولفوريل كلرايد و مواد حد واسط صنايع شوينده، طراحي و ساخت فرستنده‌هاي راديويي پرقدرت MW و FM، طراحي و ساخت فيلترهاي الكترواستاتيك و بگ‌هاس براي جلوگيري از آلايندگي صنايع به خصوص صنعت سيمان، طراحي و ساخت انواع شارژرهاي پرقدرت صنعتي، طراحي و ساخت هواپيماي سبك خورشيدي، طراحي و ساخت ماشين‌آلات برداشت محصولات كشاورزي، اجراي طرح جامع هدايت و مناسبات نسلي و طرح پژوهشي انديشه سياسي در جهان اسلام، مثال‌هائي از دستيابي به فناوري برتر داخلي و توليد فكر ايراني است كه با حمايت مسئولان محترم و پشتكار محققين جهاددانشگاهي به ثمر رسيده و تعدادي از آنها نيز به خارج صادر شده است.
نتايج فرآيند از تحقيق تا فناوري و محصول مي‌تواند براي رفع مشكل جامعه و حل مشكلات اجتماعي، حل مشكل علمي و فني صنايع و كشاورزي، كمك به مديران دولتي در تصميم‌گيري، ارائه روش درمان جديد، ارائه محصول جديد صنعتي، ارائه روش توليد جديد براي مواد شيميايي و فلزي و ... باشد. بنابراين فناوري و محصول آن فقط شامل كالاهاي صنعتي نمي‌باشد و در تمام زمينه‌هاي فني و مهندسي، پزشكي، كشاورزي، علوم پايه و حتي علوم انساني و اجتماعي و هنر نيز مصداق دارد.
يكي از مراحل رشد هر فناوري تكامل، ارتقاء كيفيت و كارائي آن است كه اين مهم با پشتوانه علمي و تحقيقاتي امكان‌پذير است و معاونت پژوهشي جهاددانشگاهي با برخورداري از 15 پژوهشكده، 112 گروه پژوهشي، 92 مركز خدمات تخصصي، قريب 300 عضو هيأت علمي، بيش از 1000 نيروي متخصص با مدرك بالاتر از كارشناسي، امكانات آزمايشگاهي و كارگاهي، كتابخانه‌هاي مجهز و با تجربه بيش از ربع قرن پشتوانه علمي و پژوهشي لازم براي توسعه فناوري و دستيابي به فناوري‌هاي جديد و رقابت علمي با مراكز تحقيقاتي داخلي و خارجي را فراهم مي‌نمايد. كه اين امكانات يكي از مزاياي منحصر بفرد جهاددانشگاهي است.
به علت اختصاص كم بودجه‌هاي پژوهشي، انجام تحقيقات بازارگرا در جهاددانشگاهي از سال‌هاي اوليه شروع به كار تحقيقاتي يك اصل مهم و بدون جايگزين بوده است و بيش از 80 درصد هزينه‌هاي پژوهشي و خدماتي نهاد از اين طريق تأمين مي‌گردد در حالي كه بخشي از وظايف و مأموريت‌هاي اين نهاد از نوع وظايف و مأموريت‌هاي حاكميتي و عمومي است. به هر حال اين نوع انتخاب پروژه كه متأثر از نيازهاي مشتري است ما را از انجام تحقيقات برنامه‌اي و هدفمند و حتي بنيادي غافل نكرده ولي سرعت توسعه فعاليت‌هاي پژوهشي را قدري كند ساخته است. كه با افزايش بودجه‌هاي پژوهشي رشد سريعي خواهد يافت.
ساختار سازماني و تشكيلاتي در حوزه پژوهشي جهاددانشگاهي ساختاري منعطف است و متناسب با شرايط زماني و اقتضاي طرح و پروژه مي‌تواند به سرعت كوچك و يا بزرگ شود اين ساختار يك هسته ثابت دو يا سه نفره دارد كه متناسب با حجم فعاليت‌ها به صورت ماتريسي قابليت بزرگ شدن براي انجام پروژه‌ها و سپس بازگشت سريع به هسته اول در زمان پايان پروژه‌ها را دارد. و به خاطر اين ويژگي است كه از سازمان‌هاي كوچك پروژه تحقيقاتي بزرگ به ثمر مي‌رسد كه بسياري از آنها براي اولين بار در كشور محقق مي‌شود. و باعث كاهش اتكا و وابستگي يكطرفه علمي و تكنولوژيك جامعه به خارج از مرزها مي‌گردد.
هر چند كه ايجاد مراكز رشد و پارك‌هاي علم و فناوري توسط دولت براي رسيدن به فناوري و شركت‌هاي دانش بنيان دنبال مي‌شود كه موفقيت آن هم به دليل بومي نبودن ايده، تضمين نمي‌شود. ليكن الگوي جهاددانشگاهي به عنوان مركز موفق توليد علم و فناوري بومي در كشور اين نويد را مي‌دهد كه با حمايت و تقويت آن بتوان به گسترش توليد علم و فناوري ايراني كه تضمين كننده توسعه پايدار كشور است دست يافت. انشاءا...

دكتر محمد صادق حاجي تاروردي
معاون پژوهش و فناوري جهاددانشگاهي