اشاره: جهاد اقتصادي، يعني مبارزه اقتصادي. مبارزه‌اي كه تأثير بسيار زيادي بر پيشرفت كشور و عزت ملت ايران دارد. در هر مبارزه‌اي ضرورت دارد كه هدف، حوزه و حريف مبارزه تعيين و شناخته شود. انگيزه هر مبارزه‌اي يا دفاع از قلمرو موجود است يا كسب قلمروهاي جديد؛ حالت اول جهاد دفاعي و حالت دوم جهاد ابتدايي است.
بازار قلمرو فعاليت اقتصادي است. بنابراين جهاد اقتصادي مبارزه براي كسب سهم بازار است. اگر مبارزه براي بازپس‌گيري سهم بازار از دست رفته براي رسيدن به حد موقعيت قبلي باشد، مي‌تواند به جهاد دفاعي اقتصادي تعبير شود و اگر جهاد براي كسب بازارهاي جديد در جهت اعتلاي كشور و نفي تسلط بر ملت باشد جهاد ابتدايي اقتصادي مي‌تواند نام نهاده شود.
جهاد در هر حوزه‌اي بر مبناي يك چشم‌انداز مشخص تعريف مي‌شود در بعد اقتصادي نيز به همين صورت است و براي نيل به اين هدف مترقي علاوه بر مردم همچنين نهادها، سازمان‌ها و دستگاه‌هاي مختلف نيز بايد نقش خود را به صورت مشخص ايفا كند. نهاد انقلابي جهاد دانشگاهي نيز كه پيش از اين با بهره‌گيري از روحيه جهادي خود، تجربيات بسيار ارزشمندي در حوزه‌هاي مختلف علمي و پژوهشي به دست آورده و بارها تاثيرگذاري خود را در اين حوزه‌ها نشان داده، بايد در بحث مهم و اصولي جهاد اقتصادي نيز اين نقش‌آفريني و تاثيرگذاري را به منصه ظهور برساند. اگرچه اين مهم مستلزم مهيا بودن بسترهاي لازم از جمله اعتماد مسئولان به اين نهاد انقلابي، است.
پيش از اين نظرات تعدادي از مسئولان جهاد دانشگاهي را در زمينه جهاد اقتصادي و نقشي كه نهاد ارزشمند و تاثيرگذار جهاد دانشگاهي مي‌تواند در اين راستا برعهده گيرد را جويا شده بوديم، در اين نوبت به سراغ مهندس محسن صادقي معاون پژوهشي جهاد دانشگاهي واحد علم و صنعت رفتيم تا به عنوان يك جهادگر باتجربه نظر وي را نيز در اين زمينه جويا شويم:
***
اگر موافق باشيد به عنوان مقدمه، مختصري از سابقه فعاليت خود در جهاد دانشگاهي بگوييد. آغاز به‌كار شما در اين نهاد از چه زماني آغاز شد و تاكنون چه مسيري را در حوزه فعاليت خود طي كرده‌ايد؟
فعاليت من در جهاد دانشگاهي از ابتدا تاكنون در جهاد دانشگاهي واحد علم و صنعت خلاصه مي‌شود. در سال 58 و در ابتداي راه پس از فرمان حضرت امام خميني (ره) مبني بر تشكيل جهاد سازندگي، گروهي در دانشگاه علم و صنعت تحت عنوان «جهاد سازندگي صنايع» تشكيل شد كه بنده نيز كه آن زمان دانشجو بودم فعاليت خود را از اين گروه آغاز كردم. هدف از تشكيل اين گروه راه‌اندازي مجدد صنايع كشور پس از انقلاب بود. فعاليت در اين گروه ادامه داشت تا سال 59 كه انقلاب فرهنگي پيش آمد و به واسطه آن دانشگاه‌ها تعطيل شدند. در مرداد ماه اين سال نيز جهاد دانشگاهي تشكيل شد و به نوعي اداره دانشگاه‌ها در اختيار اين نهاد انقلابي قرار گرفت. در مهر ماه همين سال تمامي فعاليت‌هاي جهاد سازندگي صنايع در دانشگاه علم و صنعت به جهاد دانشگاهي منتقل شد و ما به عنوان زيرمجموعه اين نهاد به ادامه فعاليت پرداختيم.
شروع فعاليت بسیار جدی تر جهاد دانشگاهي همزمان با آغاز جنگ تحميلي بود. با آغاز اين جنگ فعاليت‌هاي جهاد به پيشبرد برنامه‌ها و رفع نیاز ها در اين حوزه معطوف شد. براساس نيازي كه در حوزه جنگ وجود داشت جهاد دانشگاهيعلم و صنعت توانست با استفاده از توان علمي خود در ساخت و بهینه سازی تجهيزات نظامی و كلاً پيشبرد اهداف دفاعی كمك‌هاي شايان توجهي به عمل آورد. اوايل فعاليت‌ها در اين بخش كمي غيرمتمركز بود اما هر چه پيش رفتيم اين فعاليت‌ها تخصصی تر و متمركزتر شد و پروژه‌هاي مهم‌تري در ارتباط با دفاع مقدس تعريف كرديم. فعاليت‌هاي جهاد دانشگاهي در طول 8 سال جنگ در هيچ زماني تعطيلي نداشت و در اين راستا از تمام توان خود براي نقش‌آفريني مناسب در اين حوزه بهره برد.
مسئوليت مديريت جهاد دانشگاهي واحد دانشگاه علم و صنعت به مدت 12 سال تا سال 76 كه اين مسئوليت به آقای دكتر طيبي واگذار شد بر عهده بنده بود. در حدود دو سال نيز همزمان با رياست جهاد علم و صنعت،مسئولیت معاونت امور جنگ دانشگاه را بعهده داشتم. مدير مركز كنترل آلاينده‌های هوا و پس از آن معاونت پژوهشي جهاد دانشگاهي علم و صنعت مسئوليت‌هاي بعدي من در اين مدت بوده است و در هیچ جای دیگری غیر از جهاد دانشگاهی اشتغالی نداشته ام.
بپردازيم به بحث اصلي كه همان جهاد اقتصادي است. به نظر شما چه ضرورتي باعث شد تا مقام معظم رهبري سال 1390 را سال جهاد اقتصادي بنامند؟
نامگذاري سال جاري تحت عنوان سال جهاد اقتصادي ناخودآگاه من را به ياد پيام حضرت امام (ره) به حجاج در آن سالي كه مورد تهاجم نيروهاي نظامي عربستان قرار گرفتند، مي‌اندازد. من از اين پيام همواره چنين احساسي داشته‌ام.
اما در مورد ضرورت نامگذاري سال 90 تحت عنوان سال جهاد اقتصادي، بايد بگويم همواره وقتي در يك حوزه‌اي غیر نظامی اعلام جهاد مي‌شود به معناي اين است كه در آن حوزه تلاشی فوق العاده وفراتر از شرایط عادی ضرورت یافته است.
بر اين اساس به نظر مي‌رسد ما در سال جاري از نظر اقتصادي باید از گذرگاه سختی عبور کنیم و بايستي آمادگي‌هاي لازم را براي مقابله با مشكلات و تهديدات در اين بخش داشته باشيم. نكته ديگر در مورد اين نامگذاري، ضرورت بهره‌گيري از مفهوم جهاد به معناي غيرنظامي آن در بعد اقتصادي است. به اين معني كه هرگاه پس از انقلاب در هر حوزه‌اي اعلام جهاد شده است، مانند جهاد سازندگي، جهاد دانشگاهي، جهاد خودكفايي و... هدف اين بوده است كه در آن حوزه با استفاده از تمام توان خود در يك مدت زمان كوتاه تر از حد معمول ودر شرایط غیر عادی به نتايج قابل توجهي دست پيدا كنيم. بنابراين جنبه ديگر جهاد اقتصادی می تواند اين باشد كه ما يك انقلاب اقتصادي داشته باشيم. به عبارت ديگر مي‌بايست يك تحول عميق اقتصادي در مدت زمان كوتاهي صورت پذيرد.
بنابراين به نظر شما ممكن است كشور در سال جاري در حوزه اقتصادي در معرض تهديد باشد كه مقام معظم رهبري اين سال را سال جهاد اقتصادي نامگذاري كرده‌اند؟
نگاه به مفهوم جهاد اقتصادي از 2 منظر قابل بررسي است. از يك منظر به معناي اين است كه ما به هر دليلي در حوزه اقتصاد نقص داشته باشيم و نياز است يك تحول عظيم در اين حوزه صورت پذيرد. اما از منظر ديگر به معناي مقابله با تهديدات دشمن در حوزه اقتصادي است. به اين معني كه دشمن در حال حاضر ما را در يك حصر اقتصادي قرار داده است و با تحريم‌هايي كه هر روز بر تعداد آنها افزوده مي‌شود اين محاصره را تنگ‌تر مي‌كند، بنابراين بايد اين حصر شكسته شود و نقاط ضعف به نقاط قوت تبديل شود. بايد اهداف مدنظر دشمن در حوزه اقتصادي شناسايي و محافظت شوند. يك مفهوم ديگر جهاد اقتصادي اين مسئله است.
اصولاً وقتي مفهوم جهاد به كار گرفته مي‌شود موضوع بعد ديني نيز به خود مي‌گيرد زيرا لفظ جهاد برگرفته از مفاهيم ديني ماست. نظر شما در اين رابطه چيست؟
دقيقاً من نيز با شما موافقم. وقتي كلمه جهاد به كار برده مي‌شود مسئله رنگ ديني نيز به خود مي‌گيرد و آن چيزي كه جهاد را مفهوم مي‌بخشد، اعتقاد است و اين مسئله از اعتقادات نشأت مي‌گيرد.پس از اینکه با تهاجم نظامی هشت ساله و با همکاری بسیاری از کشورها نتوانستند انقلاب را درهم بشکنند و بعد از چندسال با تهاجم نظامی به عراق و عربستان شاید می خواستند دو باره و با شدت بیشتری از نظر نظامی ما را تهدید کنند اما به لطف خداوند هم آنها درباتلاق آن دو کشور گیر کردنندو هم پیشرفتهای نظامی جمهوری اسلامی ایران آنها را حداقل در شرایط فعلی از این کار ناتوان و منصرف ساخت اما در حال حاضر کشور ما از دو جنبه بسیار مهم دیگر مورد تهاجم جدی قرار گرفته است وآن تهاجم فرهنگی و اقتصادی می باشد .البته بدیهی است که این دو متاثر از یکدیگر می باشند و به طور مثال بیکاری ناشی از مسائل و مشکلات اقتصادی موجب ابتلائات فرهنگی اجتماعی می شود و وقتی جوانان ما به دلیل مشکلات فرهنگی از نظر نظم و مسئولیت پذیری و اعتقادات مذهبی و اخلاقی دچار ضعف می شوند بهره وری اقتصادی در جامعه نیز رو به افول می گذارد.
حركت‌هاي جهادي نياز به بسترهاي خاص خود دارد و مردم و مسئولان هر كدام در اين رابطه يك نقش مهم و تعيين‌كننده بر عهده دارند. از نظر شما اين نقش مي‌تواند شامل چه مواردي باشد؟
اولين موضوع در برخورد با موضوع جهاد اقتصادي، تدوين و اجراي صحيح قوانين مورد نیاز برای انجام حرکت جهادی، رفع موانع کسب و کار و جهش اقتصادی و حمایت از توان کار آفرینی داخلی است. مهم‌ترين نقش مسئولان مي‌تواند تدوين و اجراي صحيح قوانين در اين حوزه باشد. تهيه و آماده‌سازي زيرساخت‌ها نيز بر عهده مسئولان است. همزمان و هم‌قدم با مسئولان، مردم نيز نقش خود را بر عهده دارند، اما ممكن است با اين نقش خود آشنا نباشند بايد شفاف‌سازي و آگاهي‌بخشي‌هاي لازم در اين راستا توسط رسانه ها صورت پذیرد. با توجه به اينكه جهاد اقتصادي يك موضوع مستمر خواهد بود و به سال جاري خلاصه نمي‌شود لازم است تا مباحث مربوط به فرهنگ‌سازي در اين زمينه از خانواده آغاز و پس از آن در مدارس و دانشگاه‌ها و محیط های کاری ادامه يابد. به نظر من نقش مهم مردم در اين زمينه پشتیبانی و حمایت از برنامه های تدوین شده اقتصادی است.با ید در حفظ اعتماد مردم و آگاهی بخشی عمومی اهتمام کنیم زیرا برنامه های اقتصادی بدون اعتماد و همراهی جامعه موفق نخواهد شد. به طور مثال بهینه نمودن مصرف در خانواده ها ، خودداری از اسراف و تجمل گرائی و رشد فرهنگ پس انداز در جامعه نمونه هائی از نقش موثر مردم در جهاد اقتصادی است که ریشه در عقائد و دستورات دینی ما نیز دارد.
اگر موافق باشيد به نقش جهاد دانشگاهي در دستيابي به اهداف جهاد اقتصادي بپردازيم. به نظر شما فعاليت‌ها و خدمات جهاد دانشگاهي چگونه مي‌تواند در پيشبرد اهداف جهاد اقتصادي به كار گرفته شود؟ چه بسترها و زمينه‌هايي براي اين مهم لازم است؟
در ثاثيرگذاري فعاليت‌ها و خدمات جهاد دانشگاهي در موضوع جهاد اقتصادي هيچ شكي نيست. حتی در زمان جنگ تحمیلی یکی از جنبه های مثبت فعالیت های جهاد دانشگاهی انجام خدمات علمی فنی بود که با محدودیت های ارزی کشور در آن زمان باعث رفع نیاز هائی می شد که از خروج ارز از کشور جلوگیری می کرد. اما بايد بستر به گونه‌اي مهيا شود تا اين نهاد انقلابي بتواند نقش‌آفريني لازم را داشته باشد. بايد به جهاد دانشگاهي در اين حوزه مسئوليت سپرده شود و اعتماد لازم به اين مجموعه دانشگاهي در بين مسئولان به وجود آيد. خدمات و فعاليت‌هاي جهاد دانشگاهي تاكنون بركات غيرقابل انكاري براي نظام اسلامي داشته است، در بعد جهاداقتصادي نيز اين نهاد مي‌تواند با بهره‌گيري از تجربيات علمي و پژوهشي خود نقش مهمی ایفا نماید. قطعاً جهاد دانشگاهي در راه نيل به اهداف جهاد اقتصادي از هيچ كوششي فروگذار نخواهد بود اما اين مهم مستلزم اعتماد بيش از پيش مسئولان به اين مجموعه ارزشمند و انقلابي است. فعاليت‌هاي جهاد دانشگاهي در راستاي توليد ايده و طرح‌هاي نوآورانه وتلاش در راه تبديل آنها به محصول و همچنين فعاليت‌هايي كه اين نهاد انقلابي در زمينه پژوهش‌هاي علمي و فناوري داشته است بر هيچ كسي پوشيده نيست.
قطعاً اين فعاليت‌ها و خدمات در بعد اقتصادي نيز تأثيرگذار بوده و خواهد بود. بنابراين لازم است در دستيابي به اهداف جهاد اقتصادي نقش‌هاي ويژه‌اي براي جهاد دانشگاهي از جانب مسئولان تعريف شود.
اگر درست متوجه شده باشم شما معتقديد جهاد دانشگاهي مي‌تواند در صورت مهيا بودن بسترهاي لازم، بيش از آن چيزي كه در حال حاضر وجود دارد در حوزه‌هاي مختلف نقش‌آفريني داشته باشد. در مسئله جهاد اقتصادي نيز معتقديد جهاد دانشگاهي مي‌تواند بيش از حد انتظار تأثيرگذار باشد. در اين رابطه بيشتر توضيح مي‌دهيد؟
متأسفانه در حال حاضر حمايت‌هاي لازم از جهاد دانشگاهي صورت نمي‌گيرد. در بسياري از موارد اصولا مسئولان به بومي‌سازي دانش و فناوری كه يكي از تخصص‌هاي جهاد دانشگاهي است اعتقاد ندارند. در طول اين 31 سالي كه از تأسيس جهاد دانشگاهي مي‌گذرد آن نقشي كه بايد و شايد به اين نهاد انقلابي داده نشده است. توان فعالیت نیروهای ماهر و متخصص جهاد بسيار بيش از اين چيزي است كه در حال حاضر وجود دارد. البته عدم بهره‌گيري كامل از توان جهاد دانشگاهي تنها تقصير ديگران نيست، در برخي موارد نيز خودمان مقصر بوده‌ايم. ما متأسفانه نتوانسته‌ايم ارتباطات لازم را به‌خوبي برقرار كنيم تا به تبع آن توانايي‌هاي خود را به مسئولان بشناسانيم، تا از اين توانايي‌ها در رفع مشكلات كمك گرفته شود.
بايد اين نكته مهم براي مسئولين ذيربط به‌خوبي تبيين شود كه تشكيلات جهاد دانشگاهي به تدریج و در طی زمان و برحسب نیاز و تجربه به‌گونه‌اي شکل گرفته است كه مي‌تواند در تبديل پژوهش به فناوری بسيار مطمئن و راحت عمل كند. تشكيلات جهاد دانشگاهي به‌نحوی است كه مي‌تواند همزمان با محوریت اعضاء با تجربه خود که دارای تجربه عملی گرانقیمتی در فنون مختلف و از آن مهمتر دارای روحیه اعتماد به نفس و جسارت خاصی هستند که شاید محصول زندگی و فعالیت در دوران استثنائی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس باشد ، از نیروهای تازه فارغ التحصیل و از دانشجويان و نيروهاي با استعداد بيروني در جهت دستيابي به اهداف جهاد بهره ببرد. سازمان جهاد دانشگاهی به گونه ای است که این ترکیب نیروهای باتجربه و نیروهای جوان تازه فارغ التحصیل و مجهز به آخرین یافته ها و نرم افزارهای در سطح روز جهانی محیطی بوجود آورده است که با استفاده از یک مکانیزم خاص یادگیری در حین عمل سرعت رشد بسیار بالاو اعتماد به نفس بسیار موثری برای نیروهای جوان ایجاد مینماید که می تواند در مدت زمان کوتاهی گروه های کاری بسیار خوبی برای انجام مسئولیت های بزرگ فراهم کند . جهاد نبايد صرفاً به توليد مقاله بپردازد، اين كار را دانشگاه‌ها نيز مي‌توانند به خوبی انجام دهند که می دهند. اگرچه متاسفانه در همین روزها شاهدیم که یکی از مجموعه های دولتی یکی از ملاک های مهم ارزشیابی،تخصیص بودجه و واگذاری کارهای پژوهشی به یک مجموعه علمی تخصصی مثل جهاد دانشگاهی را تعداد مقالات منتشر شده می دانند در حالیکه برای اکثر جهادگران دانشگاهی وقت گذاشتن برای تدوین مقالات مساوی است با از دست دادن فرصت های محدود انجام پروژه های فناورانه که با انجام آنها باید بودجه مورد نیاز خود را نیز تامین نمایند.
نكته مهم اما نقش دادن به جهاد دانشگاهي از جانب مسئولان است. جهاد دانشگاهي در حال حاضر خودش به دنبال فرصت‌هاي فعاليت در بخش‌هاي مختلف مي‌گردد و کمتر به اين نهاد فرصت خاصي جهت فعاليت معرفي شده است. و آنجائی هم که خودش فرصتی برای ارائه توانائیهای بومی پیدا می کند مجبور است در رقابت بعضا نا عادلانه ای در مواجه با شرکتها و موسسات خارجی در گیر شود و من خودم بارها از مدیران مختلف اجرائی این جمله را شنیده ام که من مسئول تحقیقات مملکت نیستم ، من باید پروژه ای را که به من سپرده شده به خوبی به انجام برسانم و نتیجه این امر این شده است که ما در تکرار پروژه های مشابه حتی بعضا در طول بیش از 60 سال باز هم کل پروژه را از خارج وارد می کنیم و این یعنی صادرات شغل و ثروت به کشورهای فروشنده و واردات فقر و بی کاری به کشور.البته در اینجا این راهم باید اعتراف کنم که در طول مدت خدمتم در جهاد دانشگاهی در اکثر موارد موفقیت جهاد در طرف مقابل هم مدیر متعهد و شجاعی وجود داشته اند که اطمینان آنها به جهاد و حمایت هایشان باعث موفقیت ما شده است .
تجربه ثابت كرده جهاد دانشگاهي در هر حوزه‌اي وارد شده که موضوع تحريم‌هاي بين‌المللي از جانب كشورهاي سلطه‌گر باشد، تحريم‌ها از آن حوزه برداشته شده است. و یا اگر خدمت ویا کالائی را با قیمت بسیار گران یا شرایط خاص و مشکل در اختیار ایران گذاشته می شد پس از مطلع شدن از ساخت نمونه ایرانی کلا موضوع از لیست تحریم خارج شده و با قیمت های بسیار پائین تر و شرایط سهل تر در اختیار گذاشته می شود .ما نمونه هائی از این نوع را در ارتباط با پروژه هائی در صنایع نفت و نیرو شاهد بوده ایم.
در مجموع حالا كه بحث جهاد اقتصادي مطرح است و كشورهاي سلطه‌گر نيز از هر فرصتي براي اعمال تحريم‌هاي جديد اقتصادي عليه كشورمان استفاده مي‌كنند لازم است تا از توانايي‌هاي جهاد دانشگاهي که به بیان رهبر معظم انقلاب اکنون تبدیل به درخت تناوری شده است در توسعه اقتصادي و مقابله با تحريم‌هاي اقتصادي بيش از پيش بهره گرفته شود.
اشاره كرديد كه فعاليت‌هاي بسياري توسط جهاد دانشگاهي انجام شده كه با هدف بومي‌سازي پژوهش‌هاي علمي و مقابله با تحريم‌هاي اقتصادي انجام شده است، مي‌توانيد به نمونه‌هايي از آنها كه توسط جهاد دانشگاهي واحد علم و صنعت صورت گرفته، اشاره كنيد؟
نمونه‌هايي از اين دست بسيار است، شايد بيش از 100 مورد وجود داشته باشد كه بسياري از آنها نيز به يك برند داخلي تبديل شده‌اند.جهاد دانشگاهی علم و صنعت تا کنون هفت مورد برنده جایزه جشنواره خوارزمی شده است. اما آن چيزي كه اكنون به ذهنم مي‌رسد مي‌توانم به مواد پركننده دندان اشاره كنم كه اولين جايزه ما در جشنواره خوارزمي به واسطه آن كسب شد. اين مهم با تلاش اعضاي جهاد علم و صنعت انجام شد و بعداً كارخانه‌اي نيز در اين زمينه تأسيس شد. مورد ديگر فیلتراسیون گازهای صنعتي است كه توسط جهاد دانشگاهی علم و صنعت توليد شد و در 10 سال گذشته براساس قراردادهاي منعقد شده بيش از 15 هزار تن تجهيزات در اين زمينه ساخته شده است و تجهيزات بيش از 30 كارخانه را ما ساخته‌ايم. در حال حاضر ما دانش فني و طراحي اجزاء كليدي فیلتر های الکترواستاتیک را کسب کرده ایم وضمن رقابت با شرکت های اروپائی صادرات به خارج از کشور هم داشته ایم .ساخت منبع تغذیه پرقدرت غیر قابل قطع صنعتی UPS ها نیز قابل ذکر است كه اين مورد را نيز به خارج کشور صادر شده است. در زمینه طراحی و ساخت انواع ترانسفورماتورها و رکتیفایرهای خاص صنعتی برای صنایع مهم کشور با دانش فنی کاملا بومی و منابع تغذیه فشار قوی الکتریکی که در حال حاضر در سطح ولتاژ های میلیونی نیز در حال طراحی و ساخت می باشند و کارهای جدید طراحی و ساخت دکل های حفاری نفت ،سیستم انتقال انرژی الکتریکی DC ، بازوهای بارگیری نفت ، مطالعات انرژی، نیروگاه های زباله سوز و سیستم رانش قطارهای برقی مترو و 000 قابل ذکر است.
. همان‌گونه كه پيش از اين عرض کردم تمام اين فعاليت‌ها با پيگيري‌هاي جهادگران تلاشگر صورت گرفته و اکثرا بر اساس مطالعات اولیه با توجه به توانائی ها فنی و علمی پایه در مورد نیاز های کشور ابتدا در جهاد دانشگاهی شروع به مطالعه و تحقیق شده و پس از کسب توانائی های اولیه و بعضا ساخت نمونه به صنایع کشور عرضه شده.باز عرض می کنم کمتر موردي بوده كه مسئولان راسا خودشان انجام كاري را به ما ارجاع دهند و از ابتدا بودجه و حمایت خاصی را برای رفع نیازی متقبل شوند. در اکثر موارد ما مراجعه کرده ایم و با پافشاری به حضور مسئولان مربوطه رسیده ایم و آنها و کارشناسانشان را دعوت به بازدید کرده ایم و گفته ایم فلان تجهیز مهم مورد نیاز کشور را میتوانیم بسازیم و فناوری آن را بومی کنیم.
آنچه امروز در كشورهاي توسعه يافته به عنوان محور درآمدزايي در حوزه تكنولوژي مطرح است، فروش تكنولوژي و علم است. به نظر شما جهاد دانشگاهي با توجه به پتانسيل‌هايي كه در اين زمينه دارد، نمي‌بايست در اين حوزه بيش از پيش فعال شود؟
دقيقاً همين‌طور است. اتفاقاً هرگاه در یکی از پروژه های ما بخش دانش آن نسبت به بخش سخت افزارش بيشتر بوده تبدیل به پروژه ای قطعا سود آور شده است که از در آمد صرف سایر کارهای پژوهشی و مطالعاتی کرده ایم. در دنيا نيز همين‌گونه است. به عنوان مثال اگر شما ارزش يك گوشي موبايل را با وزن مواد بکار برده شده و اندازه آن بسنجيد مي‌بينيد كه پولی که برای خرید آن میدهید در حقیقت بیشترش پول دانش ، فناوری و نرم افزارهای بکار رفته در آن است. ما هم بايد به اين سمت برويم و البته در حال حرکت در این جهت هستیم در همین روزها درخواست های پروژه هائی از خارج کشور از ما شده است که طراحی، مهندسی و ساخت بخش های کلیدی کار توسط جهاد انجام شود و ساخت قسمت های حجیم و سنگین کار در کشور محل پروژه بر اساس نقشه ها و دستورالعمل های ما توسط شرکت های محلی انجام شود. جالب است بدانید که شرکت واسطه اینکار یک شرکت اروپائی است که در منا قصه بین المللی شرکت کرده است و می خواهد تکنولوژی را از جهاد دانشگاهی تامین نماید.
يك نكته مهم در اين رابطه توليد محصول است. به طور معمول در داخل كشور كسي تكنولوژي را به تنهايي قبول ندارد و مسئولان به دنبال محصول توليدي حاصل از تكنولوژي هستند. به همين دليل فعاليت‌هايي كه در جهاد علم و صنعت انجام مي‌شود تماماً در اين راستا بوده كه به دنبال تولید يك تكنولوژي يك محصول نيز ارائه شود. ضمن اينكه ما تكنولوژي و به تبع آن محصولي را دنبال مي‌كنيم كه خريدار داشته باشد زيرا با توجه به اينكه جهاد بودجه خاصي ندارد، نمي‌تواند صرفاً به توليد مقاله علمی بپردازد بايد فعاليت‌ها به گونه‌اي باشد كه خريدار داشته باشد و خريدار اکثرا به دنبال خرید فناوري صرف نيست بلكه به دنبال محصول حاصل از تكنولوژي و فناوري است. جهاد هم براي كسب درآمد مورد نياز خود به دنبال بازرگاني و دلالي نيست بنابراين بايد توليد داشته باشد و اين توليد بايد مبتني بر يك فعاليت علمي باشد.
همان‌گونه كه اشاره كرديد زمينه‌هاي بسياري در كشور وجود دارد كه جهاد دانشگاهي مي‌تواند نقش مهم و تعيين‌كننده‌اي در آنها ايفا كند. شما زمينه خاصي را در حال حاضر مدنظر داريد كه جهاد دانشگاهي مي‌تواند در آن به ارائه نقش بپردازد؟
بله. همان‌گونه كه مي‌دانيد بحث هدفمندي يارانه‌ها در كشور در حال اجراست. هدف ازاجراي اين طرح بهبود وضعيت اقتصادي كشور است و قطعاً با اين كار تلاطم‌هايي در بخش‌هاي صنعتي، كشاورزي، خدماتي جامعه ايجاد خواهد شد. به نظر من جهاد مي‌تواند در اين زمينه نقش‌هاي مهمي بر عهده بگيرد. به نظر من خيلي كارها در اين بحث وجود دارد كه نياز به يك زيربناي علمي قوي دارد و جهاد دانشگاهي با تكيه بر توان علمي و تخصصي خود مي‌تواند در اين زمينه بسيار تاثيرگذار باشد. جهاد مي‌تواند به خصوص در بحث مطالعات انرژي بسيار كمك‌حال مسئولان در اجراي اين طرح باشد.
ضمن تشكر از وقتي كه براي اين گفت‌وگو در اختيار ما قرار داديد، اگر نكته ديگري باقي مانده بفرماييد؟
من مي‌خواستم به عنوان سخن پاياني، يك‌بار ديگر از مسئولان درخواست كنم بيش از اين به جهاد دانشگاهي اعتماد كنند. بزرگ‌ترين درد ما اين است كه مسئولين اجرائی کشور اعتماد لازم را به جهاد دانشگاهي ندارند. موارد خيلي كمي وجود داشته كه يكي از مسئولان كشور از جهاد دانشگاهي براي حل يك مشكل خاص دعوت كند و در اين راستا مسئوليت مهمی به جهاد واگذار شود. من اميدوارم تغيير و تحولات در رأس مديريت اين نهاد انقلابي که متفاوت از عرف 30 ساله آن انجام گرفته وشاید این به این معنی است که به قابلیت های مدیریتی مسئولین جدید اطمینان بیشتری دارند، بنابرین لازمه آن اینست که مسئولیت های مهمتر و جدی تری را به جهاد دانشگاهی واگذار كنند.
اكنون كه بحث جهاد اقتصادي مطرح است و اين حقيقتا به مثابه يك كارزار اقتصادي است، سربازان نظام در جهاد دانشگاهي آمادگي دارند جبهه يا جبهه‌هايي از اين جهاد را بر عهده بگيرند. ما آمادگي داريم در مقام دفاع يا حمله در جبهه جهاد اقتصادي نقش فعال خود را در صورت مهيا بودن بستر و ارائه حمايت‌هاي لازم ايفا كنيم.
اگرچه روحيه جهادگران علیرغم وجود مشکلات بی شمار تاكنون مانع اضمحلال این نهاد شده است اما اگر سياست‌ها به همين منوال ادامه يابد و همچنان مسئولان به اين نهاد انقلابي اعتماد لازم را نداشته باشند و از توان تخصصی و پژوهشي آن استفاده لازم را نبرند متأسفانه روز به روز بايد شاهد كوچك‌تر شدن واحدهاي جهاد دانشگاهي و كاهش پژوهش‌ها و توليدات علمي در اين مجموعه ارزشمند و احتمالا فقط تمركز فعاليت‌ها در حوزه آموزش باشيم اگرچه بخش آموزش نیز یکی از فعالیت های مهم و با کیفیت فعلی جهاد دانشگاهی است اما برای این نهاد هدف نیست.#