اشاره:

دكتر محمدحسين ايماني معاون آموزشي جهاد دانشگاهي و رييس دانشگاه علم و فرهنگ به عنوان يكي از مديران باسابقه در عرصه علمي و فرهنگي معتقد است ما اگر منابع را درست بشناسيم و منابع نيروي انساني را بيشتر مورد توجه قرار دهيم و منابع خدادادي و آن انگيزه و هوش و استعداد را خوب شناسايي كنيم و درجه اعتماد به نفس نيروهاي داخلي را افزايش دهيم و از تجارب موفق الگو بگيريم، مي‌توانيم به اهداف جهاد اقتصادي زودتر و مطمئن تر دست پيدا كنيم. به اعتقاد وي جهاد اقتصادي در بستر جهاد علمي مي‌تواند به نتيجه برسد و با اتكا به جهاد علمي است كه جهاد اقتصادي انجام مي‌شود. در ادامه متن كامل گفتگويي كه با معاون آموزشي جهاد دانشگاهي انجام شده است تقديم مي‌شود.


* به عنوان سوال نخست چه تعریفی از جهاد اقتصادی دارید؟ جهاد اقتصادی چه شاخص هایی دارد؟
** جهاد اقتصادی دو موضوع مهم است که این دو موضوع را اینگونه بیان می کنیم. بحث جهاد و بحث اقتصاد. روند فعالیت های اقتصادی معمولآ مشخص شده است که همه ی مباحث مربوط به سرمایه گذاری، تولید، عرضه، تقاضا، رشد و همه این ها جزء مباحث اقتصادی است که کشور های مختلف تحت برنامه های تعریف شده ای اقتصاد خودشان را برنامه ریزی وهدایت می کنند. وقتی که بحث جهاد پیش می آید چند ویژگی دیگر به این مباحث اقتصادی افزوده می شود. مهم ترین آن این است که وقتی ما می گوییم جهاد یعنی یک تلاش مضاعف، برای اینکه بتوانیم زودتر و پایدار تر به اهداف اقتصادی برسیم اقتصادی را می توانیم برای جامعه مفید بدانیم که پایدارتر باشد ودر اقتصادی می توان برنامه ریزی خوب داشت که متکی به منابع و ساختار های خاص جامعه خودمان باشد. اگر ما در این راستا تعریف خوبی داشته باشیم که بتواند عقب ماندگی های دهه های گذشته را جبران کند، دیگر در ادامه مسیر عقب نخواهیم افتاد و این یک حرکت جهادی می خواهد. پس بحث جهاد اقتصادی یعنی یک تلاش روز افزون و مضاعف متکی به چهار چوب و ساختار جامعه خودمان برای رسیدن به اهداف اقتصادی.

* اگه شاخص هایی باقی مانده بفرمایید.
** شاخص ها در واقع پارامتر های سنجش هستند. ما در شاخص های جهاد اقتصادی درواقع می توانیم درصد رشد کشور را که با اهداف متعالی جامعه ما نزدیک است یا درصد بهره مندی از منابع داخلی (هم سرمایه ای هم نیروی انسانی) را بیابیم ودرصد رشد حرکت اقتصادی این موارد می تواند شاخص هایی باشد که به شاخص های قبلی اضافه شوند.

* به نظر شما چه ضرورت هایی موجب شد سال 1390 به عنوان جهاد اقتصادی نامگذاری شود؟
** ما 30 سال سرنوشت ساز را از شروع انقلاب اسلامی در حیات جمهوری اسلامی گذراندیم. در این 30 سال بعضآ حرکت ما به شکل آزمون و خطا وگاهی به شکل برنامه بوده و همه این ها باعث یک حرکت روبه جلوگشته. امروزه ما در بخش های مختلف اگر واقعا با یک قضاوت منصفانه نگاه کنیم ضمن اینکه کاستی هایی را داشتیم هیچکس این را انکار نمی کند که حرکت کشور حرکت رو به جلویی بوده است وعلی رغم تضییقاتی هم که در این 30سال داشتیم بازهم توانستیم با اعتماد به نفس بیشتر به منابع داخلی تکیه کنیم و جلو برویم. سال 90 در واقع سالی بود که ما وارد 30 ساله ی دوم جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی  شدیم. در این 30 ساله دوم می بایست تجربیات گذشته شناسایی واستفاده شوند،  کاستی های گذشته وهمچنین موانعی که وجود داشته و مهم تر از همه فرصت هایی که در پیش رو داریم مورد توجه قرار گیرند. این چند وقت به نظر رسید که آنقدر دستمایه قوی هست که ما بتوانیم با یک حرکت جهادی ویک شروع در 30 ساله دوم حرکت کنیم وحتما با این تجربیات دیگر نمی توان زمان بندی رسیدن به هدف را 30 سال تعیین کرد.30ساله دوم ما می بایست از لحاظ کیفیت و رسیدن به آن جایگاه در یک زمان کمتری اتفاق بیفتد واین نیاز به یک حرکت جهاد گونه دارد وبه نظر می رسد به همین خاطر این نام گذاری انجام شد که بتواند یک علامت ونشانه ای باشد برای اینکه ما از سال کنونی جهشی به آینده داشته باشیم و یک حرکت پایدار تری را طراحی کنیم.

* راهکارهای تحقق حرکت جهادی در عرصه اقتصاد چیست؟
** ما اگر منابع را درست بشناسیم و منابع نیروی انسانی را بیشتر مورد توجه قرار دهیم ومنابع خدادادی وآن انگیزه وهوش واستعداد را خوب شناسایی کنیم،راهکارهای مناسبی را برای تحقق اهداف جهاد اقتصادی فراهم کنیم و دیگراینکه درجه اعتماد به نفس نیروهای داخل را بیشتر از این حدی که هست بکنیم و تجارب موفق را همیشه برای آینده الگو قراردهیم، به نظر میرسد که می توانیم به اهداف جهاد اقتصادی زودتر و مطمئن تر دست پیدا کنیم.

*به نظر شما جهاد اقتصادی در سطوح مختلف چگونه باید دنبال شود؟ یعنی مردم و مسئولان چه وظایفی در این زمینه دارند؟
** ما در اقتصاد بخش های مختلفی داریم و این بخش ها، بخش های مولد و درآمد زاوسازنده درآمد ملی ما هستند. هر بخشی باید از جانب خود این اهداف را طراحی کند. بخش آموزش و کشاورزی و صنعت و ... همه باید جایگاه خود را بشناسند و ببینند به کجا می خواهند بروند. ما خوشبختانه اسناد بالا دستی خوبی هم داریم.سند توسعه 20 ساله کشور برنامه پنجم وبرنامه ریزی سالانه. نقشه جامع علمی کشور همه این موارد می تواند به پیاده شدن بخش های مختلف در چهارچوب وظایفی که در این اسناد برای آنها طراحی شده است، جهت دهد و جایگاه خودشان را در نیل به اهداف اقتصادی معلوم کند و اگر اینکار انجام شود بحث ها دیگراختصاصی می شوند. مثلآ درآموزش وکشاورزی وصنعت و دیگر بخشها یک سری بحث های جداگانه ای مطرح می شود که هرکدام راهکار های خودش را دارد و حتما باید به کارشناسان مربوطه مراجعه کرد.
مسئولان وظیفه هدایت و راهبری و برنامه ریزی را دارند و این برنامه ریزی اگرهمراه با شناخت جامعه و مردم باشد عملیاتی تر خواهد بود. به گونه ای که به اصطلاح پشت درب های بسته برنامه ریزی نکنیم و در بطن جامعه خود را قرار دهیم و برنامه ریزی کنیم. بنابراین اینگونه نیست که بگوییم مردم وظیفه برنامه ریزی دارند بلکه مردم در اجرا به کمک مسئولان می آیند تا برنامه ها بهتر انجام شود ولی اگر در طراحی ، ظرفیت های مردم و آن انگیزه ها مد نظر قرار گیرد مردم هم در اجرا خیلی موفق تر می شوند وبیشترکمک می کنند وآن فاصله هرچه کمتر باشه درجه اطمینان از اجرایشان بیشتر میشود.

*جایگاه پیشرفت علمی و فناورانه را در تحقق شکوفایی اقتصادی چگونه می بینید؟ به تعبیری دیگر جهاد اقتصادی و جهاد علمی چه رابطه ای با یکدیگر دارند؟
** مهم ترین بحث در موفقیت برنامه ها این است که متکی به یک جایگاه علمی باشد. امروزه دیگر کسی نمی تواند بپذیرد که ما دچار روزمرگی شویم.این دیگر واقعآ پذیرفتنی نیست و این نوع بحث ها دیگرجایگاهش را از دست داده. ما اگر بخواهیم برنامه نتیجه بخشی داشته باشیم باید آن برنامه را علم محور کنیم. وقتی بخواهد علم محور باشد باید متکی به عالمان باشد، اگر بخواهد متکی به عالمان باشد باید به مراکز علمی سازمان یافته متکی باشد. پس در نتیجه بدنه علمی و پژوهشی کشور باید سنگ اولیه بنای توسعه کشور باشد.خوشبختانه در این سالها به پژوهش توجه زیادی شده و بودجه های پژوهشی دستگاهها افزون گشته ولی این کافی نیست. در واقع پیوست همه برنامه های توسعه کشور می بایست که آن جایگاه علمی باشد و هنگامی که این توجیه علمی طرح ها با استفاده از عالمانی که تجربه دارند ودستشان در کار هست به یقین رسید، می توان اطمینان از درجه موفقیت برنامه را تضمین کرد.
جهاد اقتصادی در بستر جهاد علمی می تواند به نتیجه برسد. با اتکا به جهاد علمی است که شما نتیجه جهاد علمی را در جهاد اقتصادی می بینید. ما معتقدیم که امروزه بحثی مطرح است از ایده تا محصول. ایده و ایده پردازی و ایده پروری و بستر علمی نتیجه اینها در محصول نمایان می شود. تا زمانی که ایده هست، فکر هست، اندیشه هست، جایگاه علمی هست و وقتی که به محصول تبدیل میشود در محیط اقتصادی وارد می شود.

* دانشگاه علم و فرهنگ در سال جهاد اقتصادی چه برنامه ویژه ای داشته و به نظر شما چگونه می تواند به تحقق این شعار کمک کند؟ به طور کلی جهاد دانشگاهی چگونه می تواند در عرصه اقتصادی کشور تاثیر مثبت بگذارد؟
** مهمترین کاری که دانشگاه علم و فرهنگ داشت برای اینکه به همین بحث رویکرد علمی جامعه کمک کند، تاسیس رشته های میان رشته ای بود. کشور ما بسیار به این دوره های میان رشته ای نیاز دارد. دوره وقتی که میان رشته ای می شود کاربردی تر می گردد و ارتباط بیشتری با نیاز های جامعه پیدا می کند. ما در همین امسال پیشنهاداتی به وزارت علوم و تحقیقات دادیم و مصوباتی را گرفتیم و پیشنهاداتی مثل توسعه رشته های کاربردی و میان رشته ای مورد نیاز کشور و مطابق با اسناد بالادستی برنامه توسعه کشورهم در همین سال 90 داریم که اجرایش به سال 91 می رسد.
جهاد دانشگاهی یک نهاد برآمده ازخود انقلاب است ، که با این اسم وظیفه دارد که جهادی عمل نماید. ما وقتی می گوییم جهاد اقتصادی، در بستر جهاد دانشگاهی 50 درصد کار انجام شده است در حرکت جهادی جهاد دانشگاهی وقتی می گوییم کمک به توسعه کشور پس جهاد دانشگاهی می شود حیطه آزمایش برای اهداف جهاد اقتصادی ، یک مجموعه ای از داشته هایی که در طی 30 سال بدست آمده و می تواند در بحث جهاد اقتصادی مورد استفاده قرار بگیرد. بنابراین انطباق بحث جهاد اقتصادی با ساختار جهاد دانشگاهی انطباقی بسیار طبیعی است خوشبختانه شاید بگوییم این جهاد اقتصادی در جهاد دانشگاهی از خیلی وقت پیش شروع شده و می تواندجهاد دانشگاهی الگویی برای دستگاه های دیگر باشد که چگونه بتوانند در حرکت جهاد اقتصادی موفق عمل کنند.

* ضمن تشکر از جنابعالی در پایان اگر سخنی باقی مانده بفرمایید.
** این نامگذاری این سالها یک نامگذاری سمبلیک است و در واقع یک تعیین مسیر است، یک نقشه راهی است برای کشور.حتی به تناسبی که مقام معظم رهبری تشخیص می دهند این نامگذاری ها را انجام می دهند و در یک نامگذاری حرکت به سوی آینده و مسیر حرکت مشخص می شود. ما می بایست که با پایان هر سال تصور نکنیم که این سال با آن نامگذاری تمام شد و منتظر یک حرکت دیگری شویم. شما اگر به این نامگذاری در سالهای قبل از جهاد اقتصادی توجه کنید (بحث تلاش مضاعف و ...) می بینید اینها در واقع یک پازلی است که توسط رهبری تکمیل می شود که نهایتا ما به آن توسعه 1404 برسیم. ایشان سال به سال مراحلی را تعیین و طراحی می کنند که حرکت در آن بستر جلو بیاید تا به آن هدف نهایی برسیم. بنابراین با ورود به سال 91 یعنی همان تاکیداتی که سال 90 بوده و بعلاوه راه جدیدی که می خواهیم اضافه برآن داشته باشیم. بنابراین می بایست دستگاه های مختلف با جمع بندی تلاش هایشان در سالهای قبل و همین امسال که جهاد اقتصادی است، توشه مهمی رابرای ورود به سال 91 فراهم کنند و ان شاءالله مجموعه این توانمندی ها، تلاش هاو کوشش ها مسیر را برای رسیدن کشورمان به آن جایگاه و قله 1404 طراحی شده هموار کند.