پاركها و مراكز رشد علم و فناوري مقوله هاي جديد براي كارآفريني هستند، اين مراكز محل و محملي براي فارغ‌التحصيلاني هستند كه اولاً داراي ايده كارآفريني هستند و ثانياً ايده آنها قابليت مبدل شدن به محصول و در نهايت شركت را دارد.
  مركز رشد  ICT  جهاددانشگاهي نيز در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات چنين هدفي را دنبال ميكند، مناسب ديديم براي آشنايي بيشتر مخاطبان، گفتگويي با مهندس حبيباله اصغري رئيس مركز رشد ICT جهاددانشگاهي (رويش) ترتيب دهيم كه از نظر ميگذرد.
* آقاي مهندس اصغري با تشكر از فرصتي كه در اختيار ما قرار داديد، لطفاً بفرمائيد، تاريخچه شكل‌گيري مراكز رشد به كجا برميگردد و براي توسعه اين مراكز در دنيا چه روندي طي شده است؟
تاريخچه مراكز رشد و شكل‌گيري آن را، برخي كارشناسان، آمريكا و كشورهاي غربي ميدانند و ميگويند، مراكز رشد و بطور كلي پاركها و مراكز رشد علم و فناوري از دره سيليكون آمريكا برخاسته‌اند، اين نظريه از جهاتي ميتواند درست تلقي شود ولي اگر بخواهيم از بعد كسب و كار به اين مقوله بپردازيم، ميتوانيم، از بازارچه‌هاي قديمي و تاريخي كشورمان كه برخي از آنها، در حال حاضر نيز فعال هستند، به عنوان مراكز رشد كسب و كار ياد كنيم.
  همانگونه كه اطلاع داريد كسب و كارهاي مبتني بر دانش و تجربه استاد و شاگردي ساليان متمادي در ايران، قدمت دارد. بازار كفاشان، بازار مسگران، بازار آهنگران، طلافروشان و شيوه‌هاي فراموش شده كسب و كارهايي هستند كه مصاديق مراكز رشد گذشته هستند و ما ميتوانيم بر اساس اين تجربه‌هاي تاريخي، فعاليتهاي مراكز رشد امروز خود را بر اساس آنها شكل دهيم. در بازارچه ها و راسته‌هاي بازار گذشته تا حال ايران، فعاليتهاي منسجم و هم صنف كنار هم تشكيل ميشدند و براي فعاليتهاي بهينه خود هم‌افزايي ميكردند، نواقص هم را ميپوشاندند، در عين حال كه با هم رقابت نيز داشتند تا محصولات توليدي خود را به فروش برسانند. در كنار اين تفكر، انتقال تجربه و دانش نيز از طريق استاد كارها به شاگردان صورت ميگرفت و هر شاگردي بعد از چندين سال كسب تجربه و دانش ميتوانست براي خود كسب و كار جديد بنا نهد و آن را گسترش دهد، و يا نوآوري كند و شيوههاي جديد خلاقيت و توليد را پي بريزد و اين فرايند در طول زمانها و دوره‌هاي تاريخي مختلف تا به امروز جريان و سيلان داشته است. بنابراين از يك معني، مراكز رشد، همان بازارچه‌هاي هم صنف گذشته‌اند ولي در بعد ديگر، شايد با توجه به رشد سريع‌السير فناوري ديگر نتوانيم به شيوه گذشته و تاريخي خود عمل كنيم و به سازمانها، مراكز ، مفاهيم و عناوين جديد، تن دهيم كه در اصطلاح جديد همان پاركها و مراكز رشد علم و فناوري هستند.
چه تعريفي از اين مراكز تحت عنوان مراكز رشد (Incubator) داريد؟
مركز رشد(انكوباتور)، آنگونه كه در فرهنگ لغت آمده به معناي ماشين جوجه‌كشي، گرمخانه، يا دستگاه نگهداري نوزادان نارس است. اين واژه از مصدر to incubator ساخته شده است كه بر مفاهيم تكثير كردن، كشت دادن، رشد كردن و تكوين يافتن دلالت دارد. در ادبيات كارآفريني، انكوباتورها در زمرة زيرساختهاي فني قرار ميگيرند و نهادها و چهارچوبهايي هستند كه براي پرورش يا ايجاد كسب و كارهاي كوچك، تاسيس ميشوند. مركز رشد، فضاي اداري و آزمايشگاهي همراه با خدمات حمايتي مختلف با حداقل هزينه را براي شركتهاي نوپا فراهم ميكند و همچنين شبكه‌سازي، هم‌افزايي، به اشتراك‌گذاري منابع و امكانات علمي و فناوري و برخي خدمات جانبي را براي آنها تأمين مينمايد. در واقع انكوباتورها ارائه كننده فضاها، خدمات حمايتي و تجهيزات مشترك براي شركتهاي كارآفريني هستند تا بتوانند كارآفرينان و شركتهاي كوچك را در ايجاد و توسعه مؤسسات خود، ياري نمايند.
  آنگونه كه در اسناد سازمان جهاني مالكيت فكري آمده، مراكز رشد طرحهاي مبتني بر نوآوري هستند كه از كادر مديريتي كوچكي تشكيل شده و داراي مكان فيزيكي و تسهيلات مشترك هستند. مراكز رشد معمولاً در كنار يك مركز تحقيقاتي يا دانشگاهي كه خدمات پشتيباني (اعم از فني يا غيرفني) را براي تبديل(يا پرورش) يك نوآوري يا يك اختراع به يك شركت صنعتي ارائه ميكند، تاسيس ميشوند. در سرتاسرجهان، اين نكته پذيرفته شده است كه مراكز رشد ابزارهاي مطمئن براي تبديل نوآوريها و دستاوردهاي تحقيقاتي به محصولات و نيز ترغيب كارآفريني و توسعه تكنولوژيك هستند.
* مركزي كه شما عهده‌دار مسئووليت آن هستيد، يك مركز رشد غيردانشگاهي و در عين حال وابسته به جهاددانشگاهي است، آيا اين مركز تفاوت و امتيازي نسبت به ساير مراكز رشد فناوري دارد؟
من از تفاوت و امتياز ميگذرم و ترجيح ميدهم به يك نكته مهم و اساسي در فعاليت مركز رشد ICT جهاددانشگاهي اشاره كنم، ببينيد، جهاددانشگاهي به عنوان يكي از مجموعه‌اي فعال و كوشا در طول دو و نيم دهه فعاليتهاي چشمگيري را در عرصه هاي آموزشي، پژوهشي، علمي و كاربردي به انجام رسانده و ابتكارات، اختراعات و نوآوريهاي بسياري را بنام پژوهشگران و نيروهاي فعال خود ثبت كرده است. بسياري از نيروهاي فعال جهاددانشگاهي در طول حيات اين نهاد كارآفرين، از طريق ايده‌هاي كارآفرينانه و نوآورانه، توانسته‌اند، موجد و موجب، تاسيس و راه‌انداري شركتهاي كوچك و بزرگ، در سطح جامعه باشند واضحتر بگوييم كه جهاددانشگاهي و بخشهاي مختلف آن در قالب استفاده از توانائيها و امكانات محدود در اختيار خود، قبل از اينكه ادعاي ايجاد كسب و كارهاي جديد به شيوه نوين آن يعني "مراكز رشد فناوري" باشد، ايده‌ها و فعاليتهاي نوآورانه را در دل خود پرورده و كارآفريني كرده است. به جرات ميگوييم كه مجموعه جهاددانشگاهي يك مجموعه پيشرو در ايجاد و گسترش كسب و كارهاي جديد مبتني بر دانش روز و علم و تكنولوژي جديد است.
* مأموريت مراكز رشد در دنياي متحول و پرشتاب امروزي چيست؟
مراكز رشد در بسياري از نقاط دنيا موجب تكثير سريع شركتها و واحدهاي فناور شده است، ولي بطور كلي ميتوان به چند مورد اساسي در اين زمينه اشاره كرد؛ فراهم كردن بسترهاي فيزيكي و عيني مورد نياز براي پرورش و شكوفايي خلاقيت پژوهشگران و نوآوران از طريق ايجاد فضاهاي مطلوب يكي از مواردي است كه ميتوان به آن اشاره كرد.
  از سوي ديگر صرفه‌جويي اجتماعي در وقت و هزينه‌هاي ارتباطي از طريق گردهم آوردن مجموعه عناصر، نهادها، شركتها، ارائه مشاوره‌هاي مالي و شغلي به فارغ‌التحصيلان و افراد صاحب ايده و همچنين جلب و جذب فارغ‌التحصيلان بيكار اما صاحب ايده براي ايجاد كسب و كارهاي جديد از اهداف و مأموريت‌هاي اين مراكز است.
  يك مركز رشد در هر زمينه هاي كه فعاليت ميكند، تلاش ميكند، به ايجاد زمينه‌هاي كارآفريني و توسعه مشاغل مرتبط بپردازد و سعي كند كسب و كارهاي كوچك و متوسط را از طريق ايجاد و حمايت از SME ها و پشتيباني شركتهاي نوپا گسترش دهد.
فعاليتهاي مركز رشد ICT جهاددانشگاهي در طول دوسال فعاليت چه بوده است؟
اين مركز در طول اين مدت به پذيرش چندين تيم فارغ‌التحصيل و كارآفرين اقدام كرده كه در نتيجه آن چند شركت با موفقيت فعاليت خود را دنبال ميكند و خدمات و محصولات خود را به جامعه ارائه ميدهند. مركز رشد رويش جهاددانشگاهي در كنار شهرك علمي و تحقيقاتي اصفهان و پارك علم و فناوري يزد توانسته‌اند پروژه موسوم به حمايت از پورتال مراكز رشد فناوري را با همكاري بانك جهاني به نتيجه برسانند كه موجب جلب حمايت از سوي اين بانك، نسبت به اين طرح شد كه از نتايج آن در طول سالهاي بعد پاركها و مراكز رشد علم و فناوري برخوردار مي‌شوند. اين مركز، طرح شبكه‌سازي مراكز رشد را در سطح استان تهران پايه‌ريزي كرده كه تلاش ميشود، مديران و دستاندركاران مراكز رشد استان تهران در قالب اين شبكه فعاليتها و تجارب و موفقيتهاي خود را به اشتراك بگذارند و موجب رونق مراكز رشد در كشور شوند. همچنين اين مركز از طريق برگزاري كارگاههاي آموزشي كاربردي بر اساس نياز مراكز رشد، و شركتها، واحدهاي فناوري، درصدد برطرف كردن نيازهاي مراكز رشد است. اين مركز با انتشار فصلنامه تخصصي "رشد فناوري" نشريه ويژه پاركها و مراكز رشد علم و فناروي نيزگام مهمي را در فرهنگساري در اين زمينه بردارد.
* با چه مشكلاتي براي توسعه فعاليتها مواجه هستيد؟
نداشتن ساختمان و فضاي فيزيكي كافي از مشكلات عمده اين مركز است، اين مركز با وجود نيروهاي فعال و پرتلاش در عرصه كسب و كارهاي جديد براي پذيرش بيشتر نيروهاي فارغ‌التحصيل و صاحب ايده با مشكل ساختمان روبروست و اميدواريم با حمايت سازمان مديريت و برنامه‌ريزي شوراي عالي اطلاع‌رساني، وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و مسوولان جهاددانشگاهي اين نياز برطرف شود و بتوانيم مجموعه بيشتري از شركتها و هسته‌ها را در مركز پذيرش كنيم.
* از شركت شما در اين گفتگو متشكرم.
 موفق باشيد.ح/الف