چندي پيش باخبر شديم متخصصان جهاددانشگاهي واحد صنعتي اصفهان موفق به طراحي و ساخت دستگاه سه منظوره كنترل كيفيت گلوله شده اند . اين دستگاه كه در بخش كنترل كيفيت صنايع دفاعي كشور قابل استفاده خواهد بود ، به منظور اندازه گيري سرعت گلوله انواع سلاحهاي سبك و توپهاي سنگين ، رسم منحني تشعشع رسام گلوله ها و اندازه گيري تعداد گلوله شليك شده در دقيقه ساخته شده است . جالب آن كه اين دستگاه با توجه به برخورداري از نرم افزار قدرتمند پردازش داده ، توانمندي هاي بيشتري نسبت به نمونه قبلي خود دارد . با وجود آن كه اين طرح از پروژه هاي امنيتي و حساس دفاعي كشور محسوب مي شود ، وليكن مجريان آن يعني مهندس بهداد ناظم رعايا و مهندس مسعود عسگري در ارايه اطلاعات مربوط به آن ، همكاري صميمانه اي با ما داشتند .
گفتگوي ما را با مهندس مسعود عسگري ، عضو هيات علمي جهاددانشگاهي بخوانيد .
آقاي مهندس ، دستگاه كنترل كيفيت گلوله چيست و به چه منظور طراحي و ساخته شده است ؟
دستگاه كنترل كيفيت گلوله براي اندازه گيري سرعت گلوله انواع اسلحه هاي سبك و توپهاي سنگين ، اندازه گيري و رسم منحني تشعشع رسام گلوله ها و اندازه گيري تسلسل ( تعداد گلوله شليك شده در دقيقه ) براي انواع تيربار طراحي و ساخته شده است . كاربرد اصلي اين دستگاه در بخش كنترل كيفيت صنايع دفاعي كشور است .
چرا بايد سرعت گلوله اندازه گيري شود ؟
گلوله هايي كه توسط سلاحهاي سبك و سنگين شليك مي شوند ، اجزاي مختلفي دارند كه در ساخت هريك از آنها بايد دقت بسيار زيادي به عمل آيد . هركدام از اين اجزاء ، وظيفه خاصي رادر فرايند شليك گلوله به عهده دارند و هنگامي كه گلوله شليك مي شود ، اولين برآيند مربوط به احتراق چاشني گلوله است كه باروت داخل پوكه را مشتعل مي كند و فشار گاز ناشي از آن ، گلوله را پرتاب مي كند . اگر چاشني نتواند باروت را در زمان بسيار كوتاه مشتعل كند ، سرعت گلوله كاهش مي يابد . مقدار باروت و تركيب شيميايي آن درحجم گاز توليد شده بسيار موثر است . اگر فشار گاز باروت كمتر از استاندارد باشد ، سرعت گلوله هنگام خروج از دهانه سلاح كم است و در نتيجه برد موثر گلوله كاهش مي يابد . اگر فشار گاز باروت بيش از حد باشد ، به سلاح آسيب مي رساند و حتي ممكن است موجب تخريب آن شود . بنابراين سرعت گلوله در هنگام خروج از دهانه سلاح مي تواند مشخصات زيادي از گلوله را نمايان كند. علاوه بر اين ، سرعت گلوله اطلاعات مفيدي در مورد سلاح به ما مي دهد . اگر قطر لوله سلاح در اثر استهلاك يا خطا در هنگام ساخت آن ، بيش از مقدار استاندارد باشد ، فشار گاز باروت كاهش مي يابد و سرعت گلوله كمتر از مقدار استاندارد خواهد بود .
منظور از تسلسل گلوله چيست ؟
يك تيربار به هنگام شليك به صورت رگبار ، گلوله ها را به فاصله زماني اندكي از يكديگر شليك مي كند . اين فاصله زماني حاوي اطلاعات زيادي درخصوص مكانيسم عملكرد تيربار است . با اندازه گيري اين فاصله زماني مي توان تعداد گلوله شليك شده در دقيقه را محاسبه كرد .
رسام گلوله چيست و منحني تشعشع آن حاوي چه اطلاعاتي است ؟
ماده رسام ماده محترقه اي است كه در پشت گلوله قرار مي گيرد و پس از پرتاب گلوله مشتعل مي شود و در طول مسير گلوله به سوختن ادامه مي دهد . اين ماده موجب مي شود مسير حركت گلوله از محل شليك قابل رويت باشد و هدفگيري ، دقيق تر و سريع تر انجام شود . پارامترهاي مهمي كه در مورد رسام بايد اندازه گيري شود ، شدت نور و مدت زمان نوردهي است . دستگاه كنترل كيفيت گلوله ، با استفاده از سنسور نوري ، تحت شرايط شبيه سازي شده براي گلوله ، شدت نور را اندازه گيري مي كند و منحني آن را برحسب زمان ترسيم مي كند. با استفاده از اين منحني مي توان از مناسب بودن مقدار ماده رسام و تركيب شيميايي آن اطمينان حاصل كرد.
عملكرد دستگاه كنترل كيفيت گلوله چگونه است ؟
دستگاه كنترل كيفيت گلوله شامل حسگرها، تقويت كننده ها ، مدارهاي سخت افزاري ، مبدل آنالوگ به ديجيتال و نرم افزار پردازش داده است . سيگنال توليد شده توسط حسگرها به وسيله كارت مبدل آنالوگ به ديجيتال وارد محيط نرم افزار رايانه مي شود و پس از پردازش ، اطلاعات مربوط به سرعت ، تسلسل يا تشعشع استخراج مي شود .
اصلاحات لازم در خطوط توليد چگونه از طريق اين دستگاه صورت مي گيرد ؟
 كارخانه هاي سازنده گلوله ، به طور روزانه از محصول توليد شده نمونه برداري و با استفاده از اين دستگاه سه پارامتر اساسي گلوله يعني سرعت ، تسلسل تيربار و تشعشع رسام را اندازه گيري مي كنند . در صورت اختلاف با مقادير استاندارد ، تغييرات لازم در خط توليد انجام مي گيرد . كارخانجات سازنده باروت و خرج پرتاب ، با استفاده از مرمي استاندارد ، عملكرد محصول خود را در رساندن سرعت مرمي به سرعت استاندارد كنترل مي كنند . همچنين سازندگان لوله هاي جنگ افزار مانند تفنگ و توپ ميزان فرار گاز و استهلاك لوله توپ را كه منجر به افت سرعت گلوله استاندارد مي شود كنترل مي كنند .
چه پيچيدگي هايي در ساخت دستگاه وجود داشته است ؟
براي طراحي اين دستگاه مراحل تحقيقاتي مختلفي انجام شده و حداكثر تلاش براي به كارگيري جديدترين فناوري ها در طراحي آن صورت گرفته است . به طوري كه دستگاه ساخته شده داراي دقت قابل قبولي است . اين دستگاه به علت برخورداري از نرم افزار قدرتمند پردازش داده توانمندي هاي به مراتب بيشتري نسبت به دستگاه قبلي دارد.
منبع :روزنامه جام جم
گفتگو از:پونه شيرازي