پژوهشگران پژوهشكده مهندسي جهاد كشاورزي به دانش فني توليد پروتئين تك ياخته‌ از متانول در مقياس نيمه صنعتي دست يافتند.
مهندس قدرت‌الله محمد زماني، جانشين رييس گروه پژوهشي شيمي پژوهشكده مهندسي جهاد كشاورزي و مدير اين پروژه در گفت‌وگو با خبرنگار «پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) ، با اشاره به الزام جايگزين منابع جديد پروتئيني به دليل رشد روز افزون جمعيت و كاهش دسترسي به منابع پروتئيني موجود اظهار كرد: پروتئين تك ياخته موسوم به Single Cell Protein) SCP) به توده خشك شده جانداران تك سلولي تكثير يافته مانند باكتري‌ها، قارچ‌ها، جلبك‌ها و برخي از ساير ميكروارگانيسم‌ها گفته مي‌شود كه براي تكثير اين ميكروارگانيسم‌ها از منابع مختلف تجديد ناپذير (متانول، گاز طبيعي، نفت‌، گاز، N ــ پارافين و ... ) و تجديد پذير (ليگنوسلولز، نشاسته، ملاس، آب پنير، سبوس و .....) بر اساس معيار ميزان فراواني و قيمت پايين ‌تر به عنوان منبع كربن استفاده مي‌شود و در ايران نيز با توجه به منابع فراوان سلولزي مانند ضايعات كشاورزي و منابع هيدروكربني مانند متانول و گاز طبيعي، دسترسي به منبع كربني مناسب براي توليد پروتيين‌هاي تك ياخته امكان پذير است.
وي خاطرنشان كرد: امروزه يكي از مشكلات اساسي پرورش دهندگان حيوانات به خصوص دام، طيور و آبزيان برآورده نمودن نياز پروتئيني و تكميل غذاي حيوانات است كه در گذشته استفاده از پودر ماهي وارداتي بدين منظور بسيار رواج داشت كه تامين آن با صرف هزينه بالا و آلودگي به انواع باكتري‌ها و قارچ‌هاي بيماريزا همراه است كه پرورش دهندگان طيور با افزودن مكملهاي اسيد آمينه و ساير منابع پروتئيني سعي در بر طرف كردن اين مشكلات داشتند. در اين شرايط پروتيين تك‌ياخته به عنوان منبع پروتييني براي جايگزيني پودر ماهي معرفي شده است.
جانشين رييس گروه پژوهشي شيمي پژوهشكده مهندسي جهاد كشاورزي در بيان مزاياي پروتئين‌ تك ياخته نسبت به ساير منابع پروتئيني به مواردي نظير سرعت تكثير بسيار بالاتر ميكروارگانيسم ها نسبت به ساير منابع گياهي و دامي، بازده بالاتر، قابليت استفاده ميكروارگانيسم‌ها از منابع متنوع كربني، امكان توليد SCP با ظرفيت بسيار زياد در منطقه‌اي با وسعت محدود، عدم تابعيت توليد اين نوع پروتيين به شرايط فصلي تغييرات جوي و نيز داشتن مقاومت نسبت به تغييرات دمايي و pH و ساير شرايط محيطي اشاره كرد.
وي در ادامه با بيان تاريخچه توجه كشورها به توليد پروتئين‌ تك ياخته، اظهار داشت: در ايران در سال هاي گذشته تحقيقات زيادي در دانشگاهها و مراكز پژوهشي انجام شده كه همگي در مقياس آزمايشگاهي ناتمام مانده و در مقياس صنعتي فقط در دهه 70 شمسي واحد توليد SCP از ملاس به كمك دانش فني شركتهاي اتريشي در ايران راه‌اندازي شد كه به ويژه در مرغداري‌هاي استان آذربايجان شرقي مورد استقبال قرار گرفت ولي به دليل برخي مشكلات مانند اعطاي يارانه به ساير فرآوردهاي پروتئيني مانند پودر ماهي توسط دولت اين شركت مجبور به توقف خط توليد SCP و تغيير آن به ساير فرآورده‌هاي بيوتكنولوژي شد.
محمد زماني در گفت‌و‌گو با ايسنا افزود: با توجه به اين كه متانول و گاز طبيعي دو منبع با توليد زياد در كشور بوده و براي توليد SCP مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد، در راستاي كسب فن آوري توليد SCP در پژوهشكده مهندسي جهاد كشاورزي در مرحله اول پس از كسب دانش فني در مقياس آزمايشگاهي با همكاري دانشگاه تربيت مدرس به كسب فن‌آوري توليد SCP از متانول در مقياس نيمه صنعتي اقدام كرديم. در اين راستا پس از طراحي پايه و تفصيلي واحد، نسبت به ساخت و نصب تجهيزات واحد به ويژه دو فرمانتور همزمان دار 100 ليتري و فرمانتور پيوسته هزار ليتري از نوع DEEP JET اقدام شد كه در حال حاضر واحد SCP در مرحله تامين ابزار دقيق و سيستم كنترل است.
جانشين رييس گروه پژوهشي شيمي پژوهشكده مهندسي جهاد كشاورزي در گفت‌و‌گو با ايسنا خاطر نشان كرد: تاكنون براي اجراي اين پروژه 350 ميليون تومان از محل منابع مالي داخلي هزينه شده كه طبق برآوردها، براي تكميل پروژه و راه‌اندازي واحد نيمه صنعتي حدود 270 ميليون تومان بودجه مورد نياز است. در حال حاضر دانش فني توليد SCP در مقياس 100 ليتري به دست آمده است و علاوه بر آن در حال فعاليت جهت كسب دانش فني توليد SCP از گاز طبيعي هستيم.
مهندس محمد زماني در پايان با اشاره به چند منظوره بودن اين واحد در خصوص دستاوردهاي راه‌اندازي واحد نيمه صنعتي بيوتكنولوژي مواردي چون ايجاد قطب آزمايشگاهي، پايلوت مرجع بيوتكنولوژي جهت تكميل فعاليت‌هاي آزمايشگاهي تحقيقاتي، تربيت نيروي انساني متخصص در زمينه ميكروبيولوژي صنعتي و امكان كسب دانش فني توليد فرآورده‌هاي بيوتكنولوژي در مقياس نيمه صنعتي با انجام برخي اصلاحات در واحد موجود را برشمرد.