يک متخصص بيماريهاي مغز و اعصاب:
ميزان شيوع بيماري «ام.اس» در كشور طي سالهاي اخير افزايش يافته است
بنا بردلايل نامشخص شيوع بيماري MS در ايران در سالهاي اخير رو به افزايش است. سن شروع اين بيماري در حدود 20 تا 40 سالگي است. شيوع اين بيماري در زنان حدود 2 برابر بيشتر و زمان شروع علائم نيز در آنها كمي زودتر از مردان است.
دكتر محمد حسين حريرچيان، متخصص بيماريهاي مغز و اعصاب و عضوهيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران در گفت و گو با خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) واحد علوم پزشكي تهران گفت: بيماري MS يا اسكلروز متعدد يكي از بيماريهاي سيستم عصبي مركزي است كه به علت تخريب در غلاف ميلين پوشاننده استطالههاي سلولهاي عصبي در مغز و نخاع ايجاد ميشود. ميلين غلافي است كه بسياري از رشتههاي عصبي را ميپوشاند و كاركرد مهم آن تسريع در انتقال پيام عصبي است. لذا تخريب ميلين كه در اين بيماري در اثر التهاب بروز ميكند سبب اختلال اين عملكرد ميشود.
وي گفت: عارضه اين بيماري گاهي تمايل دارد در زمانهاي مختلف و در نواحي متعددي از سيستم عصبي مركزي ايجاد شود. در نواحي تخريب ميلين كه پلاك نيز ناميده ميشود، به تدريج بافتي به نام بافت جوشگاهي يا ترميمي ايجاد ميشود كه اصطلاحاً اسكلروز نام دارد. از اين جهت اين بيماري اسكلروز متعدد ناميده ميشود.
دكتر حريرچيان در خصوص علت بروز اين بيماري گفت: هر چند امروزه تحقيقات زيادي براي شناسائي علت بروز بيماري در دست انجام است، ولي مكانيسم دقيق آن تا كنون مشخص نشده است. يكي از فرضيههاي اصلي در بروز اين بيماري پديده خود ايمني است. به اين ترتيب كه تصور ميشود MS نيز مانند تعدادي از بيماريهاي ديگر در اثر واكنش ايمني بدن بر عليه پروتئينهاي خودي ايجاد ميشود.
وي افزود:احتمال مكانيسم بيماري ممكن است بعضي عوامل خارجي مانند بعضي ويروسها يا عوامل محيطي ديگر در فردي كه داراي زمينه مستعد ژنتيكي است، سبب انحراف سيستم ايمني و بروز واكنش نابجا برعليه بعضي پروتئينهاي موجود در ميلين شوند. در عين حال هنوز پرسشهاي زيادي در ذهن محققين وجود دارد كه پژوهشهاي بعدي بايد پاسخگوي آنان باشد.
وي ميزان شيوع بيماري MS در جهان را بر حسب مناطق جغرافيايي متفاوت دانست و گفت: در نواحي نزديك استوا، شيوع اين بيماري بسيار كم است. در حالي كه با افزايش عرض جغرافيائي خصوصاً در نواحي غربي كره زمين شيوع بيماري افزايش مييابد و در بعضي نواحي تا حدود 250 بيمار در هر 100 هزار نفر ميرسد. تصور ميشود در جهان بيش از يك ميليون بيمارمبتلا به MS وجود دارد. متأسفانه در ايران آمار مشخصي وجود ندارد ولي احتمالاً شيوع بيماري در ايران حدود 20 تا 30 نفر در هر 100 هزار نفر است. به نظر ميرسد شيوع اين بيماري در ايران طي سالهاي اخير افزايش داشته است.
وي افزود: سن شروع بيماري در انواع مختلف آن و در دو جنس كمي متفاوت است اما به طور متوسط شروع اين بيماري در حدود 20 تا 40 سالگي است. همچنين شيوع اين بيماري در زنان حدود 2 برابر بيشتر است و سن شروع علائم نيز در آنها كمي زودتر از مردان است. در عين حال گاهي اين بيماري در اطفال و يا در سالمندان در دهة هفتم عمر نيز ممكن است شروع شود.
وي در خصوص روشهاي تشخيص اين بيماري گفت: اصليترين راه تشخيص معاينه باليني است. در كنار معاينات باليني، تصويربرداري به روش MRI بسيار به تشخيص كمك ميكند. از تستهاي پتانسيلهاي فراخوانده بينائي و بررسي فاكتورهائي در مايع مغزي، نخاعي و همچنين در خون نيز ميتوان براي تشخيص استفاده نمود. براي تشخيص بيماري MS معيارهائي وجود دارد كه جديدترين و قابل قبولترين آنها معيارهاي مكدونالد ميباشد.
يكي از اجزاي اصلي اين معيارها لااقل يك بار عود و يا وجود شواهدي از فعال بودن بيماري در بررسيهاي بعد از چند ماه از اولين علامت است. لذا با بروز يك حمله از علائمي كه در بيماران MS ممكن است ديده شود، هيچگاه نميتوان تشخيص MS را مطرح كرد بلكه پيگيري بيمار در ماههاي آينده است كه ميتواند تشخيص MS را اثبات يا رد كند.
عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران گفت: بيماري MS سه نوع درمان دارد. يك درمان در فاز حاد حملهاي از بيماري است كه براي بيمار علائم ناتوان كنندهاي ايجاد كرده باشد. براي اين منظور معمولاً از تركيبات خوراكي يا تزريقي كورتيكواستروئيدها استفاده ميشود. نوع دوم درمان، ميزاني از علائم بيماري كه بعد از هر حمله ممكن است براي بيمار باقي بماند. در اين مرحله ميتوان از درمانهاي علامتي براي بهبود علائم مزبور استفاده كرد كه اين درمانها بر حسب نوع علامت متفاوت ميباشد.
وي افزود: گروه سوم از درمانهاي بيماري MS استفاده از داروهائي است كه سير بيماري را تغيير دهند و بتوانند تا حدودي از بروز حملات بعدي بيماري جلوگيري كنند. درصدر اين داروها انواع اينترفرونها هستند كه خوشبختانه چند سالي است در كشورما نيز در دسترس بيماران است. البته پژوهشهاي زيادي در مورد داروها و روشهاي درماني جديد براي جلوگيري از عود علائم در اين بيماري در حال انجام است و اخيراً داروهاي جديدي نيز براي جلوگيري از عود بيماري مطرح شدهاند كه اميد است در آينده نزديك دردسترس بيماران قرار گيرد.
دكتر حريرچيان گفت: با توجه به اينكه استرس عصبي و فيزيكي ميتواند در عود بيماري نقش داشته باشد، هميشه به بيماران مبتلا توصيه ميشود از استرسها دوري گزينند. مراحل ديگري مثل قرار گرفتن در معرض گرماي زياد نيز در بروز حملات جديد ميتوانند نقش داشته باشند. لذا بهترين ورزش در بيماران مبتلا، ورزش در آب و يا ورزشهاي ديگري است كه منجر به افزايش قابل توجه دماي بدن نشود. تأثير رژيمهاي غذائي در اين بيماري ثابت نشده است ولي احتمالاً استفاده از گوشت سفيد خصوصاً ماهي در اين بيماران بهتر از استفاده از گوشت قرمز ميباشد. استفاده مناسب از ميوهها و سبزيجات نيزبه اين بيماران توصيه مي شود.
١٢:١٠ ٠٢/١١/١٣٨٥