اهداف برنامهي چهارم توسعه در زمينهي مكانيزاسيون كشاورزي محقق خواهد شد؟!
درحاليكه طي سالهاي اخير توليد تراكتور و ماشين آلات كشاورزي در كشور افزايش يافته است، اما اين افزايش توليد، بهاعتقاد كارشناسان، به علت صورت نگرفتن آموزش استفاده درست از ماشينآلات و همچنين عدم تناسب با شرايط مختلف كشور، بازده چندان مناسبي نداشته است.
ازسوي ديگر، با توجه به اينكه كشاورزي محور توسعه كشور در نظر گرفته شده است و اهميت كاربرد ماشين در كشاورزي در افزايش راندمان توليد، افزايش سطح زير كشت، افزايش كيفيت محصول، كاهش ضايعات محصولات و سهولت انجام كار است، بيشك ضروري است كه شرايط براي بهبود اين بخش در كشور فراهم شود. اما متاسفانه با وجود نگاه جامع مسوولان در برنامه چهارم توسعه به اين بخش، همچنان مشكلات فراواني در اين زمينه وجود دارد.
به گزارش خبرنگار كشاورزي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در حال حاضر بازده ماشينآلات كشاورزي در كشور 36 تا 73 درصد است؛ در حالي كه اين ميزان در سطح جهاني به 70 تا 90 درصد ميرسد و همچنين طبق اهداف برنامه چهارم توسعه، ضريب مكانيزاسيون بايد از 6/0 به 18/1 برسد.
در اين زمينه اكثر متخصصان كشاورزي معتقدند آموزش و ترويج فرهنگ مكانيزاسيون در بين روستاييان بسيار ضعيف صورت گرفته كه باعث بروز مشكلات بسياري در اين عرصه شده است. چنانكه در اين راستا دكتر حسن عاقل - عضو هيات علمي دانشگاه فردوسي مشهد - چندي پيش در گفتوگو با خبرنگار ايسنا با اشاره به صفر بودن ترويج فرهنگ مكانيزاسيون بين روستاييان اظهار داشت: سيستمي براي دريافت آسان اعتبارات در نظر گرفته شده براي كشاورزان خردهپا وجود ندارد و آنها قدرت استفاده از تكنولوژي مدرن را ندارند.
نماينده دانشگاه در شوراي كشاورزي استان مشهد كمتوجهي به رشته مكانيزاسيون، عدم ايجاد بستر مناسب براي بهكارگيري علم فارغالتحصيلان در مزرعه، كافي نبودن اطلاعات سياستگذاران از محيط كشاورزي و همچنين گران بودن ماشينآلات براي كشاورزان خردهپا را از ديگر عوامل عدم پيشرفت مكانيزاسيون كشاورزي دانست.
وزارت جهاد كشاورزي سهم مكانيزاسيون را در توسعهي كشاورزي مشخص كند
دكتر مرتضي الماسي - رييس انجمن مهندسي ماشينآلات كشاورزي و مكانيزاسيون - ايران نيز معتقد است: مشخص شدن سهم مكانيزاسيون در توسعه و توليد كشاورزي توسط وزير جهاد كشاورزي باعث افزايش انگيزه متخصصان، رفع نقاط ضعف و تقويت نقاط قوت اين بخش ميشود.
عضو هيات علمي دانشگاه چمران عدم هماهنگي پذيرش دانشجو بين سيستم دولتي و غيردولتي، نبود كنترل كيفي عدم توان بخش اجرا در استفاده از آموزش و تحقيقات، نبود الگوي مشخص براي اجراي برنامه چهارم توسعه مكانيزاسيون و همچنين ناهماهنگي وزارتخانههاي صنايع و جهاد كشاورزي را در برخورد با مكانيزاسيون، از ديگر مشكلات اين بخش عنوان كرد.
سياستهاي غيرمستمر دولت، مكانيزاسيون را با فرازونشيبهايي مواجه كرده است
دكتر محمدحسين آقاخاني -عضو هيات علمي دانشگاه فردوسي مشهد - با اشاره به اينكه بهعلت سياستهاي غيرمستمر دولت در تجهيز اين بخش از لحاظ حمايتهاي مالي و ارزي، مكانيزاسيون هميشه با فراز و نشيبهايي همراه بوده است، گفت: توسعه مكانيزاسيون متناسب با رشد بخش ترويج شكل ميگيرد كه عملكرد اين بخش ضعيف بوده و تابع آن، مكانيزاسيون نيز بازده چندان مناسبي نداشته است.
وي همچنين عدم سابقه روشن بخش اجراي مكانيزاسيون در امر خريد تجهيزات داخلي و خارجي و نبود يك سند مستقل براي بخش مكانيزاسيون را از عوامل توسعه نيافتگي اين بخش دانست.
مكانيزاسيون در ايران قابل مقايسه با الگوي جهاني نيست
سيداحمد طباطبايي فرد - عضو هيات علمي دانشگاه تهران - نيز در اين زمينه اظهار داشت: در حال حاضر مكانيزاسيون در ايران ضعفهاي زيادي دارد و با الگوي جهاني قابل مقايسه نيست. انرژي مصرفي در توليد گندم در ايران سه برابر انرژي مصرفي در كشورهاست كه اين نشان دهنده نبود مديريت صحيح در اين سيستم است.
وي ماشين آلات كشاورزي استاندارد در كشور را انگشتشمار عنوان و تصريح كرد: به دليل پايين بودن هزينه توليد و همچنين پايين آوردن قيمت توليد، استاندارد محصولات رعايت نميشود و بايد تغيير روش در مسير توليد، استاندارد و كيفيت محصول ايجاد شود.
آموزش، منشاء رسيدن به مكانيزاسيون پاياست
دكتر منصوري بهروزي لار - متخصص ماشينآلات و مكانيزاسيون - نيز معتقد است: آموزش منشاء رسيدن به مكانيزاسيون پايا است؛ در حاليكه كشور حاضر به سرمايهگذاري و پرداخت هزينههاي آموزش نيست و همچنين ساخت ماشين هاي كشاورزي پس از انقلاب كپي شده از كشورهاي غربي بوده و برنامههاي آموزشي در اين زمينه به درستي صورت نگرفته است.
وي اظهار داشت: مكانيزاسيون فقط به معناي افزايش تراكتور و ماشين آلات نيست، بلكه كاربرد درست ماشين، تناسب ماشين با عملكرد محصول، كاهش تلفات ماشيني و توليد رقابتي محصول جنبههاي اصلي مكانيزاسيون است؛ درحاليكه هزينه توليد قابل رقابت در سطح بينالمللي نيست و همچنين ماشينهاي ساخته شده از تكنولوژي نوين بيبهره و قابل صادرات و رقابت جهاني نيست؛ كه پايين بودن كيفيت ماشينآلات باعث افت زياد محصول و مصرف بيش از معمول سوخت در كشور شده است.
قيمت بالاي برخي محصولات بهعلت نابهساماني مكانيزاسيون در كشور است
به گزارش ايسنا، دكتر اسدالله اكرم - عضو هيات علمي دانشگاه - اظهار داشت: قيمت بالاي سيبزميني كه سالهاي زيادي سابقه توليد در كشور دارد، به علت نابهساماني مكانيزاسيون در كشور است.
وي ادامه داد: در تمام حيطههاي كار مكانيزاسيون سلسله مشكلاتي وجود دارد كه براي حل اين مشكلات به تشكيل شورايي با اعتبار كلان و اختيار اجرايي نياز است كه با اجبار وضعيت را از حالت موردي و دموكراسي خارج كند؛ تا مكانيزاسيون در حد اعلا رشد داشته باشد.
براي رسيدن به اهداف توسعه مكانيزاسيون بايد بخش خصوصي مجري باشد
دكتر عليمحمد برقعي - عضو هيات علمي دانشگاه تهران - نيز در اين زمينه ميگويد: براي رسيدن به اهداف برنامه چهارم توسعه در بخش مكانيزاسيون بايد سياستي اتخاذ شود كه بخش خصوصي مجري و دولت ناظر باشد.
وي مشكلات اين بخش را، آموزش ندادن چگونگي استفاده از ماشين آلات كشاورزي، نبود خدمات پس از فروش و نداشتن گواهي تست و كنترل كيفي ماشينآلات، متناسب نبودن قيمت بين محصولات و ماشينآلات كشاورزي عنوان كرد.
برقعي اظهار داشت: در ايران به علت تبديل يكباره از مرحله نيروي انساني و دامي به مرحله نيروي موتوري و مكانيزه، مراحل آموزش، تعميرات و ايجاد يك ساختار منظم از نظر فرهنگي انجام نشده، كه ترويج فرهنگ ساخت و كاربرد اين ماشين آلات بايد توسط بخش ترويج جهاد كشاورزي صورت گيرد.
حال با توجه به شرايط موجود و گذشت بيش از نيمي از برنامه چهارم توسعه، اين پرسش به وجود آمده است كه اهداف در نظر گرفته شده بخش مكانيزاسيون تا چه حد اجرا خواهد شد؟
به نظر ميرسد ايجاد نگرش تخصصي در بخش ترويج، كنترل كيفي ماشينآلات و سازگار كردن آن با شرايط مختلف كشور، آموزش به كشاورزان براي كاربرد ماشينآلات پيشرفته، جلب اعتماد كشاورزان براي خريد ماشينآلات مناسب با زمينهاي كشت و هماهنگي وزارت صنايع و وزارت جهاد كشاورزي براي افزايش بازده مكانيزاسيون و همچنين رسيدن به سطح جهاني مؤثر باشد.
١٢:٥٧ ٢٦/٠١/١٣٨٦