پروفسور كريم نيرنيا دانشمند و رييس ايراني دپارتمان بيولوژي سلول‌هاي بنيادي دانشگاه نيوكاسل انگلستان كه براي نخستين بار موفق به توليد اسپرم (سلول‌هاي جنسي مردانه) نابالغ از سلول‌هاي بنيادي مغز استخوان انسان شده در گفت‌و‌گويي با سرويس علمي - پژوهشي ايسنا با تشريح اين دستاورد بي‌سابقه علمي از طرح بلندپروازانه خود و همكارانش براي توليد سلول‌هاي خون‌ساز مغز استخوان از سلول‌هاي جنسي براي درمان بيماران مبتلا به سرطان خون خبر داد.
با پيگيري تحقيقات پروفسور كريم نيرنيا و همكارانش كه براي نخستين بار به توليد اسپرم(سلول‌هاي جنسي مردانه) نابالغ از سلول‌هاي بنيادي مغز استخوان موفق شده‌اند مي‌توان به مرداني كه‌ به دلايل مختلف از جمله ابتلا به سرطان توان‌ توليد اسپرم و باروري را از دست‌ داده‌ اند، امكان داد تا با اسپرم خود صاحب فرزند شوند.
اين دانشمند برجسته سلول‌هاي بنيادي در شيراز متولد شده و پي از گذراندن دبستان و دبيرستان در زادگاهش،  تحصيلات خود را در رشته بيولوژي ملكولي و سلول‌هاي بنيادي در دانشگاه گوتنگن آلمان پي گرفته و حدود دو سال بعد به عنوان پژوهشگر در اين دانشگاه شروع به فعاليت كرد و هم‌اكنون يك سالي است كه در دانشگاه نيوكاسل به عنوان مسوول دپارتمان بيولوژي سلول‌هاي بنيادي فعاليت دارد.
پروفسور كريم نيرنيا در گفت‌و‌گوي اختصاصي با خبرنگار پژوهشي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) درباره اين دستاورد علمي خود و همكارانش در توليد اسپرم از سلولهاي مغز استخوان انسان گفت: ما در تحقيقاتمان كه نتايج آن در مقاله‌اي كه چند ماه پيش در مجله «وست اينوستيگيشن» چاپ شد، ارائه شده پس از انجام آزمايشاتي بر روي موش‌هاي آزمايشگاهي نشان داديم كه اگر سلول‌هاي مغز استخوان اين موش‌ها را جدا كنيم مي‌توانيم از اين سلولهاي مغز استخوان سلولهاي بنيادي قابل تمايز (mesenchymal stemcells) به دست بياوريم كه اين سلولها اگر در يك محيط مناسب كه براي اسپرم مناسب است، كشت داده شوند چند درصد از آنها قادر هستند كه به سمت سلول‌هاي جنسي تمايز پيدا كنند.
وي خاطرنشان كرد: ما اين سلولهاي جنسي را پيدا كرديم و ديديم كه اين سلولها به سمت سلولهاي بنيادي جنسي تبديل مي‌شوند، اما وارد مرحله تبديل به اسپرم كامل و بالغ نمي‌شوند و در همان مرحله ميوز اوليه متوقف مي‌شوند البته هم اكنون بر روي اين مساله مشغول به كار هستيم تا دريابيم كه چطور مي‌توانيم تمايل اين سلولها را به سمت تبديل شدن به اسپرم كامل پشتيباني كرده و بتوانيم محيط بهتري را براي اين سلولهاي جنسي فراهم بياوريم.
دانشمند ايراني دانشگاه نيوكاسل انگلستان در توضيح كاربردهاي احتمالي اين روش توليد اسپرم افزود: در مقاله‌اي كه اخيرا انتشار پيدا كرده اعلام كرده‌ايم كه همين آزمايشات هم‌اكنون بر روي انسان انجام شده به طوري كه ما سلولهاي مغز استخوان انسان را جدا كرديم و براي اولين بار نشان داديم كه اين سلولهاي مغز استخوان قادر هستند كه به سمت سلولهاي اوليه و بنيادي جنسي تمايز پيدا كنند. اين روش مسلما كاربردهاي زيادي در آينده مي‌تواند داشته باشد. براي مثال بعضي از مردها اصلا داراي اسپرم نيستند بنابراين يكي از كاربردهاي اين روش اين است كه توليد اسپرم را براي اين گروه از بيماران امكان‌پذير كنيم.
كاربرد ديگر در مورد بيماراني است كه تحت شيمي درماني قرار گرفته‌اند. شيمي درماني مي‌تواند باعث از بين رفتن سلولهاي جنسي شود كه با اين روش مي‌توان قدرت باروري اين مردان را بازگرداند.
وي همچنين اضافه كرد: ما در آزمايشات بعدي تلاش مي‌كنيم كه اين سلولهاي بنيادي اوليه را به سلولهاي بالغ تبديل كنيم.
پروفسور نيرنيا در ادامه گفت‌و‌گو با ايسنا از اجراي طرح فوق‌العاده و بي‌سابقه ديگري در زمينه سلول‌هاي بنيادي در ادامه اين تحقيقات خبر داد و اظهار داشت: يك اقدام مهم ديگر مسير برعكس اين روش فعلي است به اين ترتيب كه تلاش مي‌كنيم دريابيم كه آيا از سلولهاي جنسي مي‌توان سلولهاي مغز استخوان بدست آورد؟ در آزمايشات اوليه‌اي كه هنوز انتشار پيدا نكرده ما قصد داريم ببينيم كه آيا مي‌توانيم از سلولهاي جنسي، سلولهاي بنيادي خون يعني سلولهاي مغز استخوان را توليد كنيم كه اين روش در صورت تكميل شدن، كاربردهاي زيادي در آينده خواهد داشت، مخصوصا در درمان برخي از سرطانهاي خون كه يك حالت جهش در سلولهاي بنيادي مغز استخوان بروز مي‌كند. اين امكان وجود دارد كه سلولهاي جنسي در اين بيماران هنوز سالم و قابل استفاده باشند و به اين ترتيب مي‌توانيم امكان خونسازي سالم را براي اين قبيل بيماران فراهم كنيم.
اين استاد ايراني تصريح كرد: در مقاله‌اي كه سال گذشته در مجله نيچر چاپ شد نشان داديم كه سلولهاي جنسي قادر هستند كه به سمت سلولهاي بنيادي بقيه اعضاء به خصوص سلولهاي اعصاب، سلولهاي قلب، ماهيچه و سلولهاي ديگر تمايز پيدا كنند. اين آزمايشات را هم اكنون بر روي انسانها انجام مي‌دهيم و مي‌خواهيم ببينيم كه آيا واقعا سلولهاي جنسي انسان هم قادر به چنين تمايزي هستند يا خير؟ مهمترين كاربرد اين روش در پزشكي ترميمي و نه تنها در معالجه ناباروري بلكه در معالجه بسياري از بيماريهاي ديگر است.
پروفسور نيرنيا در پايان در پاسخ به اين سؤال كه چرا مليت و بعضا حتي اسم محققان و دانشمندان ايراني در اخبار منتشر شده درباره دستاوردهاي با ارزش علمي آنها در سايت‌ها و خبرگزاريهاي مهم خارجي مطرح نمي‌شود، خاطر نشان كرد: روشن است كه اين مساله جنبه سياسي دارد در مورد اين تحقيقات تقريبا تمام مجلات و خبرگزاريهاي مهم دنيا اين خبر را منتشر كردند و اگر قرار باشد كنار هر كدام از اين اخبار اسم يك محقق ايراني هم مطرح شود اين اقدام به لحاظ سياسي براي آنها مفيد نخواهد بود. خيلي جالب است كه بدانيد اخبار ما را در آلمان با عنوان German scientists و در انگليس با عنوان British scientists منتشر مي‌شود.
گفت‌و‌گو: معصومه انصاري