با دستيابي محققان ايراني به تكنيك پيشرفته تشخيص ژنتيكي جنسيت جنين قبل از انتقال و تولد نخستين نوزاد تعيين جنسيت شده در ايران، امكان انتخاب جنسيت جنيني‌هاي انتقالي به روش IVF-PGD فراهم و گامي تازه در توسعه تكنيك‌هاي تشخيص ژنتيكي بيماري‌هاي پيش از انتقال جنين در كشور برداشته شد.
دكتر ملك منصور اقصي، عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران و متخصص زنان و زايمان و عضو تيم IVF بيمارستان مهر تهران كه با موفقيت از اين تكنيك بهره گرفته‌اند با اعلام اين مطلب به خبرنگار پژوهشي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) گفت: نخستين نوزاد تعيين جنسيت شده با روش IVF-PGD يك سال پيش متولد شده كه با وجود اين كه تجارب 10 ساله استفاده از اين تكنيك در خارج كشور، ايمني كامل آن را اثبات كرده است ولي با توجه به پيچيدگي و حساسيت بالاي اين روش، حدود يك سال صبر كرديم تا از سلامت كامل نوزاد مطمئن شويم كه خوشبختانه اين اطمينان حاصل شد.
وي خاطرنشان كرد: علاوه بر اين نوزاد يك ساله كه پسر است، دو نوزاد دختر و پسر ديگر هم به اين روش متولد شده‌اند و هفت مادر باردار نيز كه از اين تكنيك استفاده كرده‌اند در انتظار تولد فرزندانشان هستند.
دكتر اقصي با اشاره به اين كه هيچ يك از مادراني كه از تكنيك تعيين جنسيت با روش IVF-PGD استفاده‌ كرده‌اند، مشكل ناباروري نداشته‌اند درباره علت استفاده از چنين روشي اظهار داشت: اين تكنيك كه از حدود 10 سال پيش در برخي كشورهاي پيشرفته استفاده مي‌شود، عمدتا با هدف انتخاب جنسيت فرزندان زوج‌هايي كه در معرض بيماري‌هاي ژنتيكي وابسته به جنس - نظير هموفيلي كه در پسران بروز مي‌كند – به كار مي‌رود و تعيين جنسيت جنين به صرف تمايل زوج‌ها به داشتن نوزاد پسر يا دختر در بسياري از كشورها معمول نيست و با مخالفت‌هايي مواجه است.
وي خاطر نشان كرد: البته درنقطه مقابل، كساني هم با انتخاب جنسيت جنين حسب علاقه زوجين در شرايط خاص موافقند و معتقدند در شرايطي كه برخي زوج‌ها به دليل علاقه به داشتن دختر يا پسر، بارها صاحب فرزند مي‌شوند ولي موفق به داشتن فرزند با جنسيت دلخواه نمي‌شوند، استفاده از چنين شيوه‌اي مي‌تواند در جلوگيري از افزايش جمعيت به اين دليل، موثر باشد.
دكتر اقصي درباره نحوه تعيين جنسيت جنيني به شيوه PGD به ايسنا گفت: در اين روش به دليل نياز به بررسي جنين ناچاريم علي‌رغم بارور بودن زوجين از روش IVF در آنها استفاده كنيم؛ به اين ترتيب كه جنين هشت سلولي از لقاح آزمايشگاهي حاصل شده و سپس، پيش از انتقال آن به رحم يكي از سلول‌ها را جدا كرده و توسط يك متخصص ژنتيك كه در اين زمينه مهارت دارد، بررسي و تشخيص جنسيت مي‌كنيم و سپس جنين مناسب را به رحم مادر انتقال مي‌دهيم.
وي در عين حال خاطرنشان كرد كه اين روش به هيچ وجه ساده نبوده و در هر يك از مراحل متعدد انجام آن، ممكن است مشكلات مختلفي بروز كند كه مانع از حصول نتيجه مي‌شود لذا اين تصور كه با دستيابي به تكنيك تشخيص جنسيت به روش PGD زوج‌ها مي‌توانند به سهولت جنسيت نوزاد خود را انتخاب كنند درست نيست.
اين متخصص زنان و زايمان در ادامه در پاسخ به اين سوال كه آيا با جدا كردن يك سلول از جنيني كه تنها هشت سلول دارد، احتمال صدمه ديدن به آن وجود نخواهد داشت به ايسنا گفت: مطالعات 10 ساله نشان داده كه جدا كردن يك سلول لطمه‌اي به جنين نمي‌زند چون كل سلول‌هاي جنيني، يك شكل و تمايز نيافته هستند؛ با اين حال دقت و حساسيت اين كار بسيار بالاست و جاي هيچ خطايي وجود ندارد چون ما تنها مجاز به جدا كردن يك سلول هستيم و حتي اگر سلول جدا شده دچارمشكل شود به هيچ عنوان نمي‌توانيم سلول ديگري را از جنين جدا كنيم.
وي خاطر نشان كرد: البته ممكن است هنگام جدا كردن همان يك سلول نيز كل جنين خراب شود و همين ظرافت و حساسيت است كه دستيابي به جنين تكنيكي را با اهميت كرده و راه را براي كارهاي پيشرفته‌تر به ويژه در زمينه تشخيص ژنتيكي بيمار‌ي‌هاي مختلف پيش از انتقال جنين - همچنان كه در بسيار كشورها مرسوم است - هموار مي‌كند.
دكتر اقصي در ادامه با بيان اين كه دستيابي به روش تعيين جنسيت جنين قبل از انتقال به رحم، حاصل تلاشي گروهي بوده است، اظهار داشت: تيم فعال در اين زمينه شامل سه متخصص زنان – دكتر ملك منصور اقصي، دكتر مهرا كتابي و دكتر شهرزاد انصاري - يك متخصص جنين شناسي - ليلا باجلان - و يك متخصص ژنتيك - دكتر سعيد رضا غفاري - بوده است.
اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران در ادامه درباره جنبه‌هاي اخلاقي كاربرد اين روش به ايسنا گفت: اين مساله هم مثل موضوعاتي چون تحقيقات سلول‌هاي بنيادي جنيني از مقولات مورد مناقشه در دنيا است كه در برخي كشورها آزاد و در برخي ديگر ممنوع است. مخالفان تعيين جنسيت آن‌را مقدمه ايجاد نوعي تبعيض جنسي در جامعه مي‌دانند و در مقابل موافقان، انتخاب فرزند را از حقوق طبيعي والدين دانسته، مضافا اين كه آن را در تنظيم خانواده كمك كننده مي‌دانند. به اعتقاد من بايد در هر جامعه بر حسب شرايط و خواست عمومي به اين قضيه نگاه كرد همان طور كه نمي‌توان در مورد كاربرد سلول‌هاي بنيادي حكم واحدي براي تمام دنيا صادر كرد.
وي در ادامه در پاسخ به اين سوال كه استفاده از اين روش كه مبتني بر IVF است، تا چه حد مشكلات ناشي از آن از جمله افزايش احتمال دو يا چندقلوزايي را نيز در پي خواهد داشت،تصريح كرد: از آنجا كه در مركز ما مثل مراكز معتبر دنيا، در IVF بيش از دو جنين منتقل نمي‌شود و اساسا احتمال اين كه در بين جنين‌هاي انگشت‌شمار گرفته شده، دو يا چند جنين با جنسيت دلخواه داشته باشيم، بسيار اندك است، لذا احتمال دوقلوزايي در اين روش بسيار اندك است.
دكتر اقصي در پايان با اشاره به اين كه اهميت دستيابي به اين روش كه بخشي از تكنيك‌هاي روز PGD است، در همگامي علمي ما در اين حوزه با پيشرفت‌هاي صورت گرفته دنياست، اظهار داشت: اهميت اين روش صرفا در انتخاب جنسيت نوزاد از سوي والدين كه البته از لحاظ پيش‌گيري از تولد نوزادان مبتلا به بيماري‌هاي وابسته به جنس مهم است نيست بلكه فراتر از آن مي‌تواند گامي در جهت دستيابي به تكنيك هاي پيشرفته‌تر تشخيص ژنتيكي بيماري‌هاي كروموزومي قبل از انتقال جنين باشد.