با تقدير از پديدآورندگان كتاب‌هاي شايسته‌ي تقدير در بيست و چهارمين دوره‌ي كتاب سال جمهوري اسلامي ايران و برگزيدگان علمي خادمان نشر كشور، پانزدهمين دوره‌ي هفته‌ي كتاب ويژه‌ي كتاب و پديدآورندگان و خادمان نشر افتتاح شد.
به گزارش خبرنگار بخش كتاب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در ابتداي اين مراسم با يادي از قيصر امين‌پور، منوچهر آتشي و گليجاني، علي شجاعي صائين گفت: اميدوارم در هفته‌ي كتاب گام‌هاي كوچكي براي رونق كتاب برداريم.
محسن پرويز - معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي - نيز با اشاره به تقدير از شايستگان و پديدآورندگان كتاب، اين موضوع را يكي از ضرورت‌ها دانست و يادآور شد: ‌يكي از مسائل اصلي كه در سياست‌هاي كلان به آن توجه كرده‌ايم، اين بوده و هست كه تا جايي كه ممكن است، پديدآورندگان آثار و كساني كه در پديد آوردن و نوشتن آثار فاخر تلاش مي‌كنند، به‌نوعي تقدير شوند. اين باعث شد كه خانه‌ي كتاب مكلف به تأسيس جايزه‌اي به اسم كتاب فصل شد. در كتاب فصل ممكن است فاصله‌اي را كه بين آثار به وجود مي‌آيد، بپوشانيم. گاهي در مراحل آخر داوري آدم حيفش مي‌آيد كه كتابي را كنار بگذارد. اثري كه محصول زحمت چندساله‌ي كسي است و به خاطر اندك اختلافي كنار گذاشته مي‌شود، آزاردهنده است. براي اين كه اين موضوع را بپوشانيم، خانه كتاب جايزه كتاب فصل را برگزار مي‌كند. در جايزه كتاب سال بعضي آثار برگزيده نمي‌شوند و در چنين روزي از اين‌گونه آثار در هفته‌ي كتاب تقدير مي‌شود.
وي يكي ديگر از سياست‌هاي كلان معاونت امور فرهنگي وزارت ارشاد را در سال‌هاي 85 و 86 كمك به ترويج كتابخواني دانست و ادامه داد:‌ آن‌چه به ذهن ما رسيد كه بتواند مشكل كتابخواني را برطرف كند، در دسترس قرار گرفتن كتاب در جاهايي مانند اتوبوس، هواپيما و بعضي جاهاي ديگر بود كه اين امر بعضي جاها به وسيله‌ي ما و بعضي جاها توسط كسان ديگري انجام شد. عادت به مطالعه در صورتي ايجاد مي‌شود كه بچه‌هاي ما از كودكي با كتاب مانوس شوند.
پرويز گفت: در بازديدهايي كه از بعضي كتابخانه‌هاي بزرگ داشتيم، ديديم ظاهر كتب مستعمل است. شكل كتاب در جذب مخاطب مؤثر است. كتابخانه مملو از كتاب‌هاي اين‌چنيني است كه احتياج به نو شدن دارند. بر تكميل منابع كتابخانه‌يي و احداث كتابخانه‌هايي كه نزديك محل زندگي افراد باشد و يا كتابفروشي‌هاي بزرگ و ايجاد كتابخانه در مدارس تاكيد داريم. امسال يكي از برنامه‌هاي اصلي ما اين است كه در مدارس حتما كتابخانه‌هايي را تاسيس كنيم. خيلي‌ها سعي مي‌كنند مجموعه‌ي ما را با حرف‌هاي خود دلسرد كنند؛ اما كار نشدني وجود ندارد. اگر عقل و تدبير در كار باشد، انجام دادنش در نهايت اين است كه با فداكاري صورت بگيرد. برنامه ما براي تجهيز كتابخانه‌ها جدي است.
او همچنين افزود: دغدغه‌ي اصلي من در اين موضوع اين است كه آيا اين حجم توليد كتاب در كشور داريم. خيلي از پديدآورندگان ما كتاب‌هاي‌شان را نمي‌توانند چاپ كنند. ما بايد اين حلقه‌ها را پر كنيم تا بچه‌هاي‌مان از كودكي با كتاب مانوس شوند. جاي خوشحالي است كه جايزه‌هاي ادبي در كشور برگزار مي‌شود. هر چقدر داوري‌ها محكم‌تر باشد، براي ما جاي خوشحالي دارد. اميدواريم زمينه‌اي فراهم كنيم كه زمينه‌ي تبليغ اين كتاب‌ها در صدا و سيما صورت گيرد.
سپس سيدعبدالله انوار - نسخه‌شناس - در سخناني گفت: بايد بگويم من كه در پايان حيات هستم، برخوردي را كه امروز با كتاب و بخصوص با نسخ خطي مي‌بينم، حيرت‌آور است. پنجاه سال پيش به حكم استخدامي در كتابخانه‌ي ملي مشغول به كار شدم. در آن زمان به نسخ خطي اصلا توجهي نمي‌شد و نسخ خطي را نوشتاري مي‌دانستند كه زندگي آن‌ها تمام شده و حتا مدير كل اداره‌ي فرهنگ آن زمان كه كتابخانه‌ي ملي را زير نظر داشت، در جلسه‌اي گفته بود هر گونه توجه به نسخ خطي مانند توجه به مردار است و باعث خسران خواهد بود.
او در ادامه گفت: در آن روزگار كتابخانه‌ي ملي تحت رياست كسي قرار گرفت كه با كتاب بزرگ شده بود و مي‌دانست چه گنجينه‌اي زير نگين آورده است و پس از رسيدن به اين مقام خواست اين سازمان را به حركت درآورد و عجيب اين كه توانست اين كار را انجام دهد. آن روز فهرست‌نويسي برگه‌ي شناسايي مشخصي نداشت و فهرست‌نگار نمي‌دانست از چه روشي استفاده كند. در آن زمان با كارهايي كه انجام دادم، توانستم نياز مخاطب را برآورده كنم. اين كارها را درون كتابخانه انجام دادم و چون به فضاي بيروني راه يافت كه در يك نسخه چاپ شود، باز مسأله‌ي حمل بر مردار مطرح شد و چاپ آن هشت سال معلق ماند.
انوار افزود: بالأخره تا روزي كه با بازنشستگي كتابخانه ملي را ترك كردم، تمام نسخ خطي كتابخانه چاپ شده بودند و امروز همه موانع رفع شده و ارزش نسخ خطي شناخته شده است.
سپس علي‌اكبر رنجبر كرماني درباره‌ي كتاب ترجمه‌ي «دايره‌المعارف يهود و يهوديت و صهيونيسم» كه سرويراستاري آن را برعهده داشته است، سخن گفت و يادآور شد: آشنا كردن محققان ايراني با فرهنگ و اديان و يهوديت كه يكي از اديان ابراهيمي بود، هدف ترجمه اين كتاب بوده است. زماني كه در قرن‌هاي اخير يهوديت و مسأله صهيونيست مطرح شد، نگارنده‌ي كتاب با تحقيقي كه انجام داد، يهودستيزي در كارش نبود. اين اثر حاوي نگاهي علمي و غير متعصبانه و غير يهودي است.
وي افزود: مساله يهودستيزي هرگز در ايران نبوده و به اعتراف خود بزرگان يهودي، در ايران آن‌چه به عنوان يهود ستيزي مطرح بوده، چيزي است كه در اروپاست و اين كتاب اين حقايق را بازگو مي‌كند.
سپس نصرالله حكمت كه به خاطر كتاب «حكمت و هنر در عرفان ابن عربي» تقدير شد، توضيح داد: درباره ابن عربي مي‌توان گفت كه ما در آغاز شناخت ابن عربي هستيم و كارهايي كه درباره‌ي او در ايران انجام شده، گام‌هايي است كه هنوز ما را با جوانب مختلف او آشنا نكرده است. اثر برجسته‌ي اين حوزه كتاب محسن جهانگيري است و كساني كه در اين حوزه مطالعه مي‌كنند، هيچ‌گاه از اين كتاب بي‌نياز نيستند. ما درباره‌ي شناخت ابن عربي تقريبا يك فضاي از پيش تعيين‌شده نداريم و پاي مستشرقان هنوز به طور وسيع به حوزه ابن عربي باز نشده است و اين جاي خوشحالي است؛ چرا كه در حوزه انديشه اسلامي و بخصوص در مورد فيلسوفان نخستين اسلامي مانند ابن سينا، كندي و فارابي، اكثر مطالعات توسط مستشرقان صورت گرفته است.
او يادآور شد: امروز با بي‌مهري دانشجويان به فلسفه‌ي اسلامي مواجهيم. اكثر دانشجويان به فلسفه‌ي غرب گرايش دارند؛ پس كتب فلسفه‌ي اسلامي استقبال نمي‌شوند و درباره اكثر فيلسوفان اسلامي گام‌هاي اساسي برنداشته‌اند. حتا درباره‌ي ابن سينا كه كارهاي زيادي شده، وقتي به متون اصلي مراجعه مي‌كنيم، مي‌بينيم كه هنوز خيلي از افكارش را نمي‌شناسيم؛ در واقع ما هنوز ابن سيناي فيلسوف نداريم. در مورد فارابي هم مطالعات گسترده انجام نداده‌ايم.
حكمت با بيان اين كه فلاسفه‌ي اسلام در غربت هستند، متذكر شد: درباره‌ي ابن عربي اين فضاي مسمومي كه مستشرقان به وجود آورده‌اند، وجود ندارد و زمينه كار و تحقيق در حوزه فلسفه اسلامي و بخصوص نخستين فيلسوفان مسلمان حوزه‌ي بكري است كه كسي درباره‌ي آن كار نكرده است.
در ادامه، كريم مجتهدي متذكر شد: مسأله اين نيست كه ما كانت مي‌خوانيم و ابن عربي نمي‌خوانيم؛ مسأله اين است كه نه كانت مي‌خوانيم نه ابن عربي. آن‌چه بر سر ما آمده، سطحي‌نگري است. اگر با تعمق نخوانيم، بهتر است كه اصلا نخوانيم. ما در دوره‌اي در اين كشور زندگي كرده‌ايم كه مسؤولان امور گنجينه‌هاي ناشناخته و نسخ خطي را به مقدار زيادي برده بودند و آن‌چه مانده بود، بسيار ناچيز بود، كه آن را هم مرداب مي‌دانستند. به نظرم، اصول نادرست در عرض اين 100 سال بر ذهن ما ايراني‌ها حاكم شده و ما به يك جهل مركب رسيده‌ايم.
او افزود: ما تصور كرده‌ايم هر چه نوست و از غرب مي‌آيد، خوب است و بقيه را بايد دور بريزيم. اين درست مثل وباست كه ما گرفتارش هستيم. نمي‌گويم كه تجدد نبايد باشد؛ ولي بايد گفت اگر قديم نباشد، جديد هم نخواهد بود. هويت ما هم گذشته و هم آينده ماست. هويت، فعليت و صرف فعل است و فعل بودن به عنوان يك ايراني نشان دادن تاريخ گذشته در وجود حاضر است؛ در نتيجه قبول اين كه تجدد به درد نمي‌خورد، مي‌تواند اشتباه باشد. عكس آن هم اشتباه است.
مجتهدي متذكر شد: اگر من ايراني مي‌خواهم متجدد شوم، نبايد تيشه به ريشه‌ام بزنم. بايد واقع‌بين باشيم. به ضعف‌ها و قدرت‌ها پي ببريم و بتوانيم بر اساس تبادل فكر با هم مشورت كنيم و آينده را بر اساس گذشته‌مان بسازيم.
در ادامه، منوچهر اكبري - دبير علمي جايزه كتاب سال - با بيان اين كه داوري كتاب سال آغاز شده و فصل دوم كتاب فصل نيز در حال داوري است، بيانيه‌ي جايزه را خواند و يادآور شد: با تكيه بر منابع و دستاوردهاي پژوهشگران مي‌توان گفت هيچ دين و آيين و فرهنگي به اندازه‌ي دين اسلام به كتاب و كتابخواني و ساخت و پرداخت به كتابخانه‌ها ارج و اهميت نداده است. نگاهي به تاريخ كتاب‌نويسي و ساخت كتابخانه‌هاي همگاني و نيمه‌همگاني اين ادعا را اثبات مي‌كند. در فرهنگ اسلامي بعد از اعتقادات بنيادي هيچ چيز به گستردگي كتاب وارد زندگي مسلمانان نشده است. آن‌ها از سده‌هاي آغازين با ديدي شكوهمندانه و دقيق به كتاب مي‌نگريستند و برايش احترام قائل بودند. ايرانيان مسلمان در نگارش رساله‌ها و كتاب‌ها پيشگام بودند و نگاهي به نويسندگان مسلمان و عنوان‌هاي رنگارنگ كتاب‌هايي كه در سده‌هاي پيشين نوشتند، همه را شگفت‌زده مي‌كند.
او در ادامه افزود: بايد به كتاب‌دوستي با همان التزامي كه گذشتگان ما نگاه مي‌كردند، نگاه كنيم و براي فرهنگ‌سازي اين امر بايد به جهادي پيگير برخاست.
در ادامه اين بيانيه آمده بود: در بيست و چهار دوره كتاب سال همانند دوره‌هاي پيش، داوري آثار در دو مرحله انجام شد و در اين دوره سعي كرديم از چهار داور استفاده كنيم. از 7866 اثري كه به دبيرخانه رسيده، 7495 اثر حذف و 371 اثر به مرحله‌ي دوم راه يافت و 33 اثر شايسته تقدير شد. در مرحله‌ي دوم آثار توسط 4 داور خبره امتيازبندي و شايسته تقدير شدند. در اين دوره 700 نفر از اساتيد دانشگاه‌ها، حوزه‌ها و مراكز علمي و پژوهشي در كار داوري شركت داشتند. در بخش جنبي نيز جايزه‌ي سال پيامبر اعظم (ص) را داشتيم كه 7 كتاب در نهايت در اين حوزه تقدير شدند. در بخش قيام مردم مظلوم فلسطين كه در ارزيابي سال 81، سال آغاز انتفاضه‌ي دوم تا امسال را تخصيص داديم، 220 اثر رسيد كه 4 اثر تقدير و يك اثر برگزيده شد.
در پايان با حضور مجيد حميدزاده، عبدالله انوار، محسن پرويز، كريم مجتهدي و منوچهر اكبري از آثار شايسته تقدير بيست و چهارمين دوره كتاب سال جمهوري اسلامي ايران تقدير شد.
در بخش ادبيات «با كاروان نيزه» سروده عليرضا قزوه، «غزل غزل‌هاي سورنا» اثر مرحوم منوچهر آتشي و «چراغاني بي‌دليل» اثر حميدرضا شكارسري تقدير شدند.
در بخش ادبيات كودك، «كفش‌هاي پولكي» نوشته‌ي شكوه قاسم‌نيا و عطيه سهرابي، «آي زنگوله، آي زنگوله» اثر افسانه شعبان‌نژاد، «زمين ما دل ما» اثر آسدالله شعباني، «آقا رنگي و گربه ناقلا» (يا اين جوري بود كه اون جوري شد) نوشته‌ي فرهاد حسن‌زاده، «به سوي زندگي، به سوي زندگي» ترجمه نيلوفر باقرزاده اكبري و «زير درخت زالزالك» (سال‌هاي قحطي ايرلند) ترجمه محبوبه نجف‌خاني تقدير شدند.
در بخش علوم و فنون از كتاب «آموزش رايانه» اولين سري كتاب‌هاي رايانه با تاليف هما ملك تقدير شد.
«از حمورابي تا امپراتوري وحشت» نگاهي به تاريخ سياسي عراق تا سقوط صدام اثر سيروس غفاريان هم جزو تقديري‌ها بود.
در بخش دين «مباني الاحكام في اصول شرائع الاسلام» با تصحيح جامعه مدرسين حوزه علميه قم، « تذكرالفقها» تصحيح موسسه آل البيت (ع)، «امر به معروف و نهي از منكر از انديشه اسلامي» ترجمه احمد نمايي تقدير شد.
«حكمت و هنر در عرفان ابن عربي» (عشق، زيبايي و حيرت) نوشته‌ي نصرالله حكمت هم تقدير شد.
در بخش روانشناسي، «شناخت اجتماعي» ترجمه حسين كاوياني تقدير شد و در بخش علوم اجتماعي «دگرگوني ساختار حوزه‌ي عمومي» ترجمه جمال محمدي و «فهم علم اجتماعي» ترجمه شهناز مسمي‌پرست تقدير شدند.
در بخش علوم خالص، «مقدمه‌اي بر ذرات بنيادي» ترجمه‌ي نادر قهرماني، «زمين ساخت جهاني» ترجمه مشترك جمشيد حسن‌زاده و سروش مدبري، در بخش زيست‌شناسي، «سوسيوبيولوژي» ترجمه عبدالحسين وهاب‌زاده، در بخش علوم كاربردي، «كاربرد سراميك‌ها در مهندسي پزشكي» نوشته فتح‌الله مضطرزاده و ژامك نورمحمدي، «روش‌هاي استخراج معادن سطحي» نوشته‌ي مرتضي اصانلو، و در بخش كامپيوتر «اصول طراحي شبكه‌هاي كامپيوتري، طراحي و پياده‌سازي شبكه‌هاي محلي، بين شهري، بي‌سيم و پرديس» نوشته دكتر احسان ملكيان تقدير شدند.
در بخش مكانيك، «طراحي اجزاي ماشين» نوشته غلامرضا زارع‌پور و «اصول ترموديناميك» ترجمه‌ي محمدعلي رمضاني با محسن حسنوند، در بخش شيمي، «مهندسي شيمي» ترجمه محسن عدالت و سودابه دليل و در بخش اقتصاد، «استراتژي رقابتي» ترجمه جهانگير مجيدي و عباس مهرپويا، در بخش كشاورزي، « اكولوژي گياهان خاكروي» نوشته محمدرضا مقدم، «زهكشي جديد» ترجمه و تدوين امين عليزاده و در بخش تاريخ، «تاريخ‌شناسي معماري ايران» نوشته نسرين گليجاني مقدم تقدير شدند.
در بخش مديريت، «مديريت ريسك خشكسالي» نوشته جواد بداق جمالي و مهدي آسيايي فريماني، سينا صمدي نقاب و سهيلا جوانمرد و «مژده‌اي در كوهستان، انسان‌ها پاي ترازو بايستند، از شما به سوي شما براي شما» نوشته‌ي سعيد روح‌افزا تقدير شدند.
همچنين در بخش ديگري از اين مراسم از آثار شايسته‌ي تقدير بيست و چهارمين دوره كتاب سال جمهوري اسلامي ايران در بخش فلسطين‌پژوهشي نيز تقدير به عمل آمد.
كتاب «دايره‌المعارف يهود، يهوديت و صهيونيسم» با ترجمه‌ي علي‌اكبر رنجبر كرماني، «يهود بين‌الملل» ترجمه علي آرش، «يهوديان و حيات اقتصادي مدرن» ترجمه رحيم قاسميان و «وضعيت آوارگان فلسطيني در حقوق بين‌الملل» ترجمه محمد حبيبي مجنده و مصطفي فضائلي تقدير شدند.
همچنين از كريم مجتهدي به پاس سال‌ها پژوهش، تحقيق و تأليف در حوزه‌ي فلسفه تقدير شد.
عبدالله انوار هم به پاس سال‌ها تلاش در حوزه‌ي كتابشناسي و نسخ خطي، حسين كچوئيان به دليل سال‌ها ترجمه، سيدعلي آل داود به دليل نگارش بيش از يكصد مقاله در حوزه‌ي نقد كتاب و بهروز ايماني به‌دليل تصحيح «كليله و دمنه» تقدير شدند.