پژوهشگر ايراني فعال در پروژه شتابگر عظيم LHC مركز تحقيقات هسته‌يي اروپا با اشاره به منافع فراوان توسعه همكاري‌هاي علمي ايران در اين بزرگترين پروژه تحقيقاتي دنيا، توجه به اهميت اين طرح و اختصاص بودجه كافي به آن را جدي‌ترين لازمه تحقق اين امر عنوان كرد.
عبيده جعفري، دانشجوي دکتري فيزيک كه براي مشاركت در تحقيقات پروژه LHC در ژنو به سر مي‌برد در گفت‌وگو با خبرنگار «فن‌اوري» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) درباره روند فعاليت شتابگر سرن پس از آغاز فعاليت آن در 20 شهريورماه گفت: بعد از فعال شدن برخورددهنده بزرگ هادروني(LHC) براي نخستين بار، به علت پيچيدگي و عظمت سيستم بايد مدت زماني براي رفع مشكلات و مشخص شدن ايرادات در نظر گرفته شود. دانشمندان در صددند كه تا چند هفته آينده پروتون‌ها را با هم برخورد بدهند تا شاهد نواقص دستگاه باشند و بايد مدت زماني حدود يك سال صرف شود تا دستگاه به حد نهايي كاركرد خود برسد.
وي خاطرنشان كرد: طبق برنامه‌ريزي‌ها برخورد پروتون‌ها كه در حال چرخش در تونل عظيم LHC هستند به يكي، دو هفته آينده موكول شده است.
جعفري با بيان اين كه برخورد پروتون‌ها در تونل كاملا كنترل شده است، يادآورشد: در موقعيت‌هاي خاصي از تونل آشكارسازهايي مانند اطلس قرار دارند كه برخورد پروتون‌ها در آن محل‌ها انجام مي‌شود تا بتوان نتايج آن را آشكارسازي و داده‌هاي حاصل را دريافت و بررسي كرد.
وي در ادامه درباره محققان ايراني فعال در پروژه شتابگر عظيم سرن گفت: در حال حاضر چهار دانشجوي ايراني در محل LHC حضور دارند تا بر روي داده‌هاي حاصل از آزمايش CMS، تحقيق و بررسي كنند. فعاليت ما در حوزه كارهاي نرم افزاري و به صورت تحليل داده‌ها است كه البته پژوهشگراني هم در بخش سخت افزاري و توليد قطعه‌ها فعاليت مي‌كنند.
جعفري با تاكيد بر اين كه فعاليت در چنين پروژه عظيم بين‌المللي مي‌تواند، زمينه يادگيري و انتقال پيشرفته‌ترين تكنيك‌ها و فن‌آوري‌هاي مرتبط را به كشور فراهم كند، تصريح كرد: كارهايي كه در اينجا انجام مي‌شود چه از نظر علم فيزيك و چه از نظر مهندسي ابزارهايي كه استفاده مي‌شود، در بالاترين سطح علم و تكنولوژي است كه مشاركت در چنين فرايندي باعث مي‌شود كه در آينده براي انجام دادن چنين تحقيقاتي در كشور خود، علم و تكنولوژي آن را داشته باشيم و ديگر در بسياري از موارد لازم نيست كه خريدار تكنولوژي از خارج باشيم.
وي افزود: به عنوان مثال، فعاليت‌هايي در زمينه ساخت شتابگر در آينده نه چندان دور در كشور آغاز مي‌شود كه در حال حاضر به دو دانشجو در بخش شتابگر آموزش داده مي‌شود تا از توانايي آنها در ايران استفاده شود، بدين ترتيب ما مي‌توانيم هم در تحقيقاتي در سطح علم و تكنولوژي روز دنيا سهيم باشيم و هم در آينده از اين آموخته‌ها و تجارب در كشورمان استفاده كنيم.
جعفري در عين حال سهم ايران را در پروژه شتابگر عظيم سرن در مقايسه با كشورهاي خارجي بسيار اندك دانست و به ايسنا گفت: با اين كه محققان ايراني از نظر توانايي بالقوه بسيار خوب هستند، تيم پژوهشگران ايراني فعال در پروژه به علت شرايط و بودجه اندك تخصيص داده شده بسيار كوچك است و تيم هفت نفره محققان ايراني در مقايسه با تيم‌هاي خارجي كه بعضا بالغ بر 100 نفر هستند امكان ايفاي نقش چنداني در اين پروژه را ندارند.
وي مساله كمبود بودجه را از مشكلات اساسي دانشجويان، محققان و فارغ التحصيلان دانست و بيان كرد: تعدادي از دانشجويان فارغ التحصيل دكتري كه در پژوهشكده دانشهاي بنيادي فعاليت مي‌كنند، اولين نيازشان اين است كه يك شبكه رايانه‌يي بسيار قوي داشته باشند تا بتوانند از داده هاي CMS استفاده كنند و تا وقتي كه بودجه‌اي نباشد كه اين شبكه را ايجاد و تقويت كند، عملا به اين معني است كه دانشجوياني كه در اينجا آموزش داده شده در ايران امكان فعاليت چنداني ندارند.
جعفري با اشاره به اين كه هدف عمده فيزيكدانان ذرات از ساخت شتابگر عظيم سرن، بررسي وجود ذره‌اي موسوم به هيگز بوده است، خاطرنشان كرد: البته به مرور كه ساخت اين ماشين شكل گرفت، متوجه شدند كه خيلي از پديده‌هاي فيزيكي را نيز مي‌توانند با كمك آن بررسي كنند، به عنوان مثال سوالات بزرگي مانند وجود ذره تاريك و منشاء آن يا اتفاقات لحظات اوليه پيدايش جهان و ... براي فيزيكدان‌ها مطرح است كه مي‌توانند با استفاده از اين دستگاه به آن جواب بدهند.
وي درباره مباحثي كه درباره خطرات احتمالي فعاليت اين شتابگر عظيم ذرات از جمله تشكيل سياهچاله در درون آن مطرح است به ايسنا گفت: در خصوص موضوع سياه چاله كه بحث‌هايي را ايجاد كرده بود، در سال 2003، تيمي از دانشمندان سرن تحقيقاتي كردند تا با اطمينان نشان دهند ماشين LHC هيچ خطري براي سياره ما ندارد. طبق بررسي‌هايي كه دانشمندان انجام دادند بنابر نسبيت آلبرت انيشتين، اساسا احتمال ايجاد همچنين سياه چاله‌هايي منتفي است، با اين وجود بعضي از تئوري‌ها معتقد به ايجاد سياه چاله‌اي در ابعاد ميكروسكوپيك هستند كه البته همان سياه چاله‌هاي احتمالي هم بعد از به وجود آمدن واپاشي شده و از بين مي‌رود و اساسا فرصتي براي بلعيدن جهان ندارد.
جعفري در پايان با اشاره به اين كه همكاري‌هاي ايران در ارتباط با سرن و شتابگر LHC از هفت، هشت سال پيش با هدايت پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادي آغاز شده و در طول اين مدت اساتيد و محققان مختلفي براي ايجاد و بسط اين همكاري‌ علمي تلاش كرده‌اند، خاطر نشان كرد: تجربه كاري ما نشان داده است كه ما از نظر توانايي‌هاي بالقوه مشكلي نداريم به خصوص اين كه در سال 2004 قطعاتي كه ايران براي CMS ساخت توانست لوح زرين كيفيت ساخت و مديريت پروژه مركز تحقيقات هسته‌يي اروپا(CERN) را كسب كند با اين حال مشكل بودجه و كمبود نفرات، كار را سخت كرده كه اگر اين مساله پيگيري و رفع شود، مي‌تواند در آينده دستاوردهاي فراواني براي كشورمان داشته باشد.