محققان پژوهشكده تحقيقات كشاورزي پزشكي و صنعتي پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ايي سازمان انرژي اتمي ايران در پژوهشي «ايجاد تنوع ژنتيكي به وسيله تابش پرتو گاما بر روي جوانه‌هاي نارس بنه زعفران» را بررسي كردند.
به گزارش سرويس «پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، هدف از اين تحقيق ايجاد تغييرات مطلوب در كيفيت و كميت محصول بنه‌هاي زعفران با استفاده از تغييرات ژنتيكي در آن است كه بدين منظور از دوزهاي مختلف تابش گاما استفاده و تلاش شده دوز و شرايط مناسب براي اثربخشي اين تكنيك مشخص شود.
به زعم محققان و بر اساس آمارهاي موجود، به رغم افزايش سطح زير كشت زعفران در 10 سال گذشته زراعي ميزان عملكرد در هكتار تقليل يافته و با توجه به اين كه 60 درصد توليد جهاني زعفران مربوط به ايران است هر كوشي در جهت افزايش ميزان توليد اين گياه كمك ارزشمندي به زعفران كاران كشور است.
زعفران ايران علاوه بر اين كه از نظر كمي درصد بالايي از توليد جهاني را تشكيل مي‌دهد ، از لحاظ كيفي هم از مرغوبيت زيادي برخوردار است .
همچنين جهش سوماتيكي يك تغيير ژنتيكي است كه به وسيله مواد جهش‌زا در يك ياخته يا مجموعه از ياخته‌هاي يك بافت اتفاق مي‌افتد و اگر در مراحل اوليه تقسيم ياخته‌يي از بين نرود، ممكن است در ياخته‌هاي نسل آينده هم بروز كند.
براين اساس، استفاده از مواد جهش‌زاي فيزيكي و شيميايي ميزان جهش‌هاي سوماتيكي را تا چندين برابر افزايش مي‌دهد.همچنين استفاده از اين مواد به عنوان يك روش مناسب براي ايجاد تغييرات جزئي بدون بر هم زدن كل گياه به كار مي‌آيد.
در اين طرح پژوهشي كه با همكاري محققان پژوهشگاه علوم و فن‌آوري هسته‌يي و مركز تحقيقات بيوشيمي بيوفيزيك انجام شده از پنج سطح وزي 6، 8، 10 ، 12 و 14 گرمي بنه زعفران و پنج سطح ، 0، 5/2، 5، 5/7 و 10 گري پرتوگاما استفاده شده است.
پس از تكميل اطلاعات سال اول تحقيق با استفاده از تجزيه و اريانس وضعيت بوته‌هاي سبز شده طول گلپوش‌ها و طول كلاله‌ها در مورد بنه‌هاي شاهد و تيمار شده مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت ، از نظر آماري با انتخاب سطح معني دار 50 درصد سطوح مختلف وزن پيازها و سطوح مختلف پرتودهي گاما به بوته‌هاي سبز شده و طول گلپوش‌ها و كلاله‌ها تاثير معني‌داري نداشتند.
بررسي كروموزوم‌ها در تقسيم ميتوزي انتهاي ريشه نشان داد كه ناهنجاري‌هاي كروموزومي در تيمارهاي مربوط به بنه‌هاي 8 و 10 گرمي و در سطح 5/7 و 10 گري تابش پرتوگاما به وفور ديده مي‌شوند ، بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه پرتوتابي بيش از 10 گري باعث توقف جوانه زني در اين گياه مي‌شود و بهترين دز پرتوتابي از 5 تا 10 گري است.