با هدف تامين نياز پالايشگاه‌هاي كشور
مبدل حراتي راكتورهاي واحد ايزوماكس به همت محققان ايراني ساخته شد

پژوهشگران كشورمان موفق به ساخت مبدل حرارتي راكتور ايزوماكس شدند كه با توجه به توان توليد برج‌هاي تقطير و ويژگي‌هاي اين نوع راكتور در سرويس‌هاي حساس تحت فشار و دماي بالا مانند واحدهاي هيدروكركينگ، ايزوماكس، فشرده‌سازي گاز، استخراج آمونياك و بخش‌هاي متعدد ديگر صنايع نفت، گاز و پتروشيمي كاربرد دارد.
مهندس علي ورمزيار، طراح مبدل حرارتي راكتور ايزوماكس در گفت‌وگو با خبرنگار فن‌آوري خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، با بيان يان كه «ايزوماكس» يكي از واحد‏هاي موجود در پالايشگاه نفت است كه در آن هيدروكربور‏هاي سنگين و نامرغوب باقيمانده از فرايند تقطير نفت (مانند نفت كوره و گازوئيل) به هيدروكربورهاي سبك‌تر و با ارزش افزوده بيشتر (مثل گاز مايع و بنزين) تبديل مي‏شود، اظهار كرد: مواد ورودي به اين واحد در واقع ته‏مانده برج تقطير است كه به علت سنگيني ، قابل تفكيك و جداسازي نيستند. در اين واحد محصولات خروجي نه تنها داراي ارزش افزوده بيشتر بوده ، بلكه از نظر حجمي نيزتا 15 درصد افزايش حجم پيدا مي‏كنند.
وي افزود: ته مانده‏هاي برج تقطير در هنگام خروج با يكديگر‏تركيب شده و محصولي بلا استفاده به نام ايزوفيد توليد مي‏كنند. اين محصول پس از ورود به «راكتور ايزوماكس» در اثر دو فرايند شيميايي، نيتروژن و گوگرد آن با هيدروژن، به‏ ترتيب به گاز آمونياك و سولفيد هيدروژن تبديل مي‏شود. البته محصولات اين دو واكنش نيز پس از خروج از راكتور به قسمت تفكيك ارسال مي‏شوند. محصولات پالايش شده در اين قسمت از مرغوبيت بسيار بالائي نسبت به برج تقطير برخودار است.
ورمزيار تصريح كرد: خنك شدن محصولات خروجي راكتور، جهت ارسال به واحد تفكيك و پيشگرم خروجي برج تقطير جهت ورود به راكتور دو فرآيند اين مبدل به شمار مي‌رود.
وي ادامه داد: در اين مبـدل از يك طرف هيدروكربن و هيـدروژن با دماي 272 درجه سانتي‏گراد و فشار 194.63 barg وارد شده و در طرف ديگر باعث گرم شدن هيدرو كربور‏هاي اوليه تا دماي 211 درجه سانتي گراد و فشار 116.78 barg مي‌شود.
وي با اشاره به اين كه مهم‏ترين و متمايز‏ترين ويژگي و تكنولوژي به كار رفته در اين مبدل استفاده از يك رينگ رزوه شده ويژه (Lock-Ring يا Thread-Ring ) جهت نگه داشتن در پوش چنل (Channel Cover) و در نهايت حفظ فشار داخلي چنل است، افزود: اين تكنولوژي خلاقانه موجب حذف استفاده از فلنج و پيچ - مهره ( Stud Bolts ) جهت نگه داشتن در پوش چنل شده است.
ورمزيار درباره مزاياي اين مبدل توضيح داد: حذف مشكل هميشگي مبدل‏هاي رايج در تغيير شكل نامطلوب بولت‏هاي داخلي، جلوگيـري از ايجاد تنـش‏هـاي اضـافي ( Over Stressing) روي بولت‏هـاي فشــار دهنـده (Push Bolts)، هماهنگي گسكت آب بندي (محدود شده به ديافراگم ) در حركت‏هاي نسبي ديافراگم نسبت به چنل ، به علت انبساط حرارتي و در نتيجه تضمين آب بندي در طول شرايط نا پايدار حرارتي (Transient Condition) از مزاياي اين طرح محسوب مي‌شوند.
وي ادامه داد: در واقع در اين مبدل، بار ناشي از فشار هيدروستاتيكي توسط بدنه چنل تحمل مي شود، اين موضوع موجب طراحي چنلي نازك‏ تر، به علت نداشتن ممان‏هاي خمشي ناشي از سيستم پيچي در لبه‏هاي در پوش (فلنج) و در نتيجه كاهش قابل ملاحظه اندازه و وزن مبدل مي‏شود.
به گفته اين محقق، از ويژگي‏هاي منحصر به فرد اين مبدل، يكپارچه بودن تيوب شيت و چنل با هم است كه در واقع هيچ‌گونه جوشي بين دو قطعه وجود نداشته و اين دو بخش مهم در مبدل در قالب يك قطعه ساخته شده است و همين امر به لحاظ شكل و ابعاد مشكلات زيادي را در حين توليد بوجود مي آورد.
ورمزيار در گفت‌و‌گو با ايسنا تصريح كرد: با توجـه به نياز كشور به توسعه پالايشـگاه‏هاي بنزين و استفاده قابل توجه از تجهيزات تحت فشار بالا( نظير مبدل ساخته شده در اين طرح )، شايسته است موضوع بررسي صرفه‌جويي اقتصادي ساخت اين مبدل را علاوه بر مساله خودكفائي مورد توجه قرار گيرد. همچنين از نظر اقتصادي قيمت ساخت كامل نمونه طرح 512 ميليون تومان است اين در حالـي است كه قيمت تمام شده نمونه مشابه خارجي آن بيش از يك ميليارد و 428 ميليون تومان است. به عبارت ديگر نمونه ساخته شده داراي قيمتي تقريبا معادل يك سوم نمونه خارجي آن مي‏باشد.
وي خاطر نشان كرد: از آنجا که تا کنون اين گونه مبدل‏ها با توجه به حجم، اندازه، وزن، فشار کاري، دما و نوع سرويس آن در داخل کشور ساخته نشده و نمونه‏هاي موجود تماماً ساخت کشور‏هاي پيشرفته و داراي سابقه چندين ساله در اين زمينه است و از طرف ديگر در شرايط کنوني کشـور و تحريم‏هـاي اعمال شده در اين بخش، ساخت اين مبدل در داخل کشور علاوه بر جلو گيري از خروج مقدار بسيار زيادي ارز از کشور، موجب‏ ترويج نوآوري و شکوفايي هر چه بيشتر در صنعت كشور و موجب افتخار در بومي سازي آن است.
گفتني است، طرح مهندسي و ساخت مبدل حرارتي راكتور ايزوماكس با همكاري شركت پالايش نفت اراك در شركت ماشين سازي اراك اجرا شده است.

١٢:٢٨ ٢٤/٠٤/١٣٨٨