با شناسايي و ثبت جهاني گونه جديد ريزجلبك‌
محققان ايراني موفق به توليد «سوخت سبز» از جلبك شدند

محققان زيست فن‌آوري دانشكده داروسازي دانشگاه علوم پزشكي شيراز موفق به توليد سوخت سبز (بيوديزل) از گونه بومي ريزجلبك «كلاميدوموناس» استان فارس و ثبت توالي ژني آن در پايگاه داده‌هاي جهاني ژن‌ها (NCBI) شدند.
دكتر محمد حسين مروت ــ مجري طرح ــ با اعلام اين مطلب به خبرنگار «پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) خاطرنشان كرد: بيوديزل نوعي سوخت پاك است كه از منابع طبيعي و قابل تجديد مانند روغن‌هاي گياهي يا چربي هاي حيواني ساخته مي‌شود توليد بيوديزل در اين طرح از طريق مشتق سازي اسيدهاي چرب بلند زنجير استحصالي از گونه بومي ريز جلبك كلاميدوموناس استان فارس انجام شده است از ويژگي‌هاي بيوديزل مي‌توان به تجديد پذيري، غير سمي بودن، قابليت تجزيه به وسيله محيط زيست و توليد ذرات جامد سرطان زاي كمتر در مقايسه با سوخت‌هاي معمولي اشاره كرد.
وي با اشاره به اين كه عمده سوخت مورد استفاده در صنعت و مصارف خانگي سوخت‌هاي فسيلي هستند، تصريح كرد: منابع سوخت‌هاي فسيلي در دهه هاي آينده رو به اتمام است لذا كشورهاي زيادي از جمله ايران به دنبال يافتن منابع جديد براي تهيه انرژي هستند كه يكي از ايده‌هاي مطرح شده استفاده از سوخت‌هاي زيستي (Biofuel) از منابع طبيعي تجديدپذير از قبيل دانه‌هاي برخي گياهان روغني، چربي‌هاي حيواني، جانداران تك سلولي مانند باكتري‌ها، ريزجلبك‌ها و ديگر موجودات فتوسنتزكننده تك سلولي است.
مروت خاطر نشان كرد: سوخت‌هاي زيستي انواع مختلفي دارند از جمله بيواتانول يا الكل زيستي، بيوگاز و بيوديزل كه ما در اين پروژه از ريز جلبك‌هاي بومي استان فارس براي تهيه بيوديزل يا سوخت سبز استفاده كرديم.
وي در ادامه افزود: از ميان منابع بسيار براي تهيه بيوديزل، امروزه ميكروالگ‌ها (ريزجلبك‌ها) به دليل توانايي رشد سريع تر، قابليت انجام فتوسنتز، نياز به محيط كشتي ارزان‌تر، بازدهي توليد بيشتر و قابليت صنعتي شدن راحت تر تنها منبعي هستند كه بشر اميد دارد بتواند تا چند دهه ديگر از آن ها براي توليد بيوديزل استفاده كند. كشور ما نيز منابع وسيع و ناشناخته اي از ريز جلبك ها را داراست كه با استفاده از آن، ايران مي تواند يكي از كشور هاي پيشرو در زمينه توليد بيوديزل باشد. در اين پروژه كه توسط دكتر يونس قاسمي، دكتر سارا رسول اميني و بنده در مركز تحقيقات دارويي دانشگاه علوم پزشكي شيراز انجام شد، براي نخستين بار در كشور از ميكروالگ‌ها (ميكروجلبك‌ها) بومي استان فارس در توليد سوخت سبز استفاده شد.
مروت خاطرنشان كرد: شناسايي گونه بر اساس ويژگي‌هاي مورفولوژيك، فيزيولوژيك و استفاده از ماركرهاي مولكولي انجام گرفت يكي از كارهاي مهمي كه در خلال اين پروژه انجام شد تكثير و تعيين توالي يكي از ژن‌هاي اين سويه به روش PCR بود كه اين ژن در طبقه بندي و تاكسونومي اين گونه اهميت زيادي دارد و توالي اين ژن نيز براي نخستين بار در دنيا در پايگاه داده‌هاي جهاني ژني به نام ايران ثبت شد.
وي با اشاره به اين كه ثبت توالي ژني اين گونه از كليدي‌ترين كارهاي انجام شده در پروژه بود، اظهار كرد: پس از كشت دادن اين گونه در مقياس آزمايشگاهي به جداسازي اسيدهاي چرب آن پرداختيم و پس از مشتق‌سازي آنها وجود حداقل 9گونه تركيب بيوديزل را كه هر كدام مي‌توانند به عنوان يك سوخت جايگزين در موتور ها به كار روند را اثبات كرديم.
مروت در خصوص كاهش آلودگي هوا در صورت استفاده از سوخت سبز گفت: پديده گازهاي گلخانه‌يي يكي از آلودگي‌هاي مطرح در محيط زيست است كه خود موجب بروز تغييرات آب و هوايي و گرمايش زمين مي شود. عمده گاز خطرناك موجود در اين پديده CO2 يا دي اكسيد كربن است كه در صورت تهيه سوخت‌هاي بيوديزلي از ريزجلبك‌ها امكان بروز اين پديده وجود ندارد، زيرا كه ريزجلبك ها براي فتوسنتز كردن از گاز CO2 موجود در اتمسفراستفاده مي‌كنند و لذا مي توانند در كاهش آلودگي هوا نيز نقش مهمي را ايفا كنند.
مروت در ادامه خاطر نشان كرد: سوخت‌هاي سبز مزبور را در مقياس آزمايشگاهي توليد كرده ايم و در صورت در اختيار داشتن ابزارهايي همچون بيوراكتور و برخورداري از حمايت مراكز مربوطه توانايي توليد اين محصول در مقياس بيشتر را هم داريم و در اين راستا مهمترين هدف ما اثبات تكرار پذيري، آناليز بيوديزل توليد شده، بررسي امكان توليد بيوديزل از ساير منابع ريز جلبكي بومي ايران، اندازه گيري بازده توليد بيوديزل و بررسي ميزان هزينه مصرفي در توليد بيوديزل است.
وي در پايان با اشاره به اين كه مراكزي براي حمايت از توليد اين سوخت در كشور وجود دارند، افزود: اميدواريم با سرمايه‌گذاري‌ بر روي اين طرح بتوانيم آن را در مقياس نيمه صنعتي و صنعتي توليد كنيم.
به گزارش ايسنا، شرح كامل اين مطالعه در قالب مقاله اي در مجله Bioresource Technology، شماره 101، صفحات 2059 تا 2062 آمده و توالي ژني اين سويه نيز با شماره دسترسي FJ864686.1 در پايگاه داده‌هاي جهاني ژن‌ها (NCBI) موجود مي باشد.

١٠:٣٥ ١٣/١٠/١٣٨٨