گرايش باستان شناسان جهان براي مطالعه درباره تاريخ، فرهنگ و تمدن ايران زمين افزايش يافته است.
دكتر "مهدي مرتضوي" استاد باستان شناسي پيش از تاريخ جنوب شرق ايران در دانشگاه سيستان و بلوچستان كه براي شركت در پنجمين همايش بين‌المللي "باستان شناسي خاور نزديك" به اسپانيا سفر كرده است، به خبرنگار ايرنا گفت: امروز نه تنها محققان جهان به ويژه محققان غربي براي مطالعات باستان شناسي در ايران تمايل زيادي نشان مي‌دهند، بلكه توجه به ايران در همايش هاي علمي جهاني نيز افزايش يافته است.
وي افزود: به همين دليل، چند تن از باستان شناسان برجسته جهان از كشورهاي اروپايي، آمريكا و استراليا در پنجمين همايش بين‌المللي باستان شناسي در دانشگاه آئوتوناماي مادريد، به موضوع ايران پرداخته و بررسي فرهنگ و تمدن آن را به عنوان محور اصلي سخنراني‌ها و مطالب خود برگزيده بودند.
مرتضوي گفت: اين توجه به اندازه‌اي بالا بود كه در سخنراني مراسم گشايش اين كنگره پنج روزه، يك استاد آمريكايي، مطالب خود را به تشريح موضوعاتي مانند "شهرهاي گمشده هخامنشي"، "دهانه غلامان" در سيستان و بناهاي دوره هخامنشي در جنوب شرق ايران اختصاص داد.
وي خاطرنشان كرد: توجه باستانشناسان غربي به اين موضوعات در حالي رو به افزايش است كه تا كنون حتي در خود ايران، مطالعات و تحقيقات لازم در اين زمينه‌ها انجام نشده است.
استاد باستانشناسي دانشگاه سيستان و بلوچستان، در اين راستا از آنچه كه آن را "حضور ضعيف و كمرنگ" ايران در همايش بين‌المللي باستان شناسي خاور نزديك در اسپانيا خواند، انتقاد كرد و اظهار داشت: اگرچه در اين همايش، هفت تن از محققان و كارشناسان ايراني حضور داشتند، اما اين ميزان نسبت به شركت حدود ‪ ۵۰۰‬باستانشناس براي بحث درباره خاورميانه آنهم با محوريت ايران بسيار اندك بود.
مرتضوي كه سخنراني‌اش را در اين همايش به تشريح پيشرفت‌هاي تاريخي در باره باستانشناسي منطقه "بمپور" بلوچستان اختصاص داده بود، تاكيد كرد كه براي دستيابي به اطلاعات بيشتر درباره فرهنگ و تمدن ايران باستان و ارتقاي سطح علمي و تحقيقاتي دانشگاه‌ها و موسسات ايراني ، همكاري با متخصصان خارجي بسيار مهم و ضروري است.
اين استاد دانشگاه گفت: علم باستاشناسي در ايران با وجود پيشرفت‌هايي كه در سال‌هاي اخير داشته، همچنان يك دانش سنتي است و براي ايجاد تحول و مدرنيزه كردن آن، بايد با كارشناسان خارجي به صورت مشترك همكاري كرد.
وي با يادآوري اين نكته كه تحقيقات و حفاري‌هاي باستانشناسي در ايران پس از پيروزي انقلاب اسلامي براي حدود دو دهه با ركود و وقفه روبه رو شده بود، گفت: بر اثر اين وضعيت، تنگناهاي بسياري براي تحقيقات باستانشناسي در ايران رخ داد و اكنون نياز است تا در گروه‌هاي مطالعات باستانشناسي از متخصصان خارجي نيز استفاده شود تا ضمن تكميل شدن اين گروه ها، دانش ايرانيان نيز ارتقا يابد.
اين استاد دانشگاه خاطرنشان كرد: ايران اكنون بسياري از دستگاه‌هاي پيشرفته باستانشناسي را در اختيار دارد، اما مشكل اين است كه بسياري از متخصصان ايراني، نحوه كاربرد بهينه آن را نمي‌دانند و نمي‌توانند از دستگاه‌هاي ياد شده بهره لازم را ببرند.
مرتضوي اطمينان داد، به دليل مديريت گروه‌هاي مطالعاتي باستانشناسي از سوي كارشناسان ايراني و سازمان ميراث فرهنگي، هيچگونه نگراني نسبت به احتمال انتقال كشفيات گروه‌هاي مذكور به خارج از كشور وجود ندارد.
اين استاد دانشگاه در اين زمينه خواستار آن شد تا تسهيلات بيشتري براي حضور باستان شناسان خارجي براي همكاري با گروه‌هاي علمي ايران فراهم شود.
مرتضوي كه موسس گروه باستانشناسي دانشگاه سيستان و بلوچستان در سال ‪ ۱۳۷۲‬بود، همچنين بر لزوم ايجاد يك دانشكده باستانشناسي در زاهدان به منظور پرورش دانشجويان و تربيت متخصصان لازم براي علم باستان شناسي در كشور به ويژه مناطق تاريخي مانند شهر سوخته، دره بمپور و محوطه‌هاي باستاني اين استان جنوب شرقي ايران تاكيد كرد.