رييس مركز تحقيقات فيزيك پلاسما دانشگاه آزاد اسلامي با اشاره به اهميت فن‌آوري جوش هسته‌يي و اقبال فزاينده كشورهاي پيشرفته به تحقيقات در اين حوزه اعلام كرد: دانشگاه آزاد اسلامي نيز با پيوستن به كشورهاي پيشرو در اين حوزه، رسما تحقيقات مرتبط با همجوشي هسته‌يي را با عزمي جدي آغاز كرده است.
به گزارش خبرنگار «پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) ، دكتر محمود قرآن نويس، رييس مركز تحقيقات فيزيك پلاسما واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد اسلامي كه در تشريح تحقيقات مرتبط با همجوشي هسته‌يي در دانشگاه آزاد اسلامي با خبرنگاران سخن مي‌گفت، اظهار داشت: پژوهش‌ها و تحقيقات مرتبط با همجوشي هسته‌يي به روش محصور سازي مغناطيسي در دانشگاه آزاد اسلامي از سال 1373 با نصب و راه‌اندازي توكامك IR-T1 در مركز تحقيقات فيزيك پلاسما، واحد علوم و تحقيقات آغاز شد.
در مدت بيش از 12 سال گذشته اين پژوهش‌ها به دليل فن آوري بالاي توكامك با روند آهسته‌اي دنبال مي‌شده است.اما در سال‌هاي اخير تلاش‌هاي بسياري براي دستيابي به فن آوري توليد پلاسما در توكامك و آزمايش‌هاي مرتبط در اين مركز انجام شده است.
وي خاطرنشان كرد: در حال حاضر تقريبا بسياري از تجهيزات آن در دست بازسازي است به نحوي كه سعي مي‌شود عمده تجهيزات جانبي و اساسي آن در داخل كشور ساخته شده و برخي از تجهيزات جانبي آن نيز از منابع خارجي تامين شود.
دكتر قرآن‌نويس تصريح كرد: توكامك IR-T1 از گروه توكامك‌هاي با اندازه كوچك است كه البته مرزبندي براي اندازه اين ماشين‌ها تنها وابسته به ابعاد آن نيست، بلكه پارامترهاي پلاسماي توليدي آن نيز از اهميت زيادي برخوردار است.
به دليل دماي نسبتا پايين پلاسماي توكامك‌هاي كوچك همانند IR-T1 كه حدود 200 الكترون ولت (در حدود دو ميليون كلوين) است، برخي آزمايش‌ها را مي‌توان در كل حجم پلاسماي توليدي در توكامك‌هايي از اين نوع انجام داد، اما در توكامك‌هاي بزرگ به دليل دماي بسيار بالاي پلاسماي آن اين آزمايش‌ها قابل انجام نيستند؛ لذا راكتورهاي توكامك كوچك هميشه مورد توجه هستند.
به گفته اين پژوهشگر، راكتورهاي بزرگ، مي‌توانند روزانه تعداد محدودي مرحله آزمايشي را كه اصطلاحا به هر مرحله آن يك «شات» مي‌گويند، انجام دهند كه هزينه هر مرحله آن بالغ بر چند 10 هزار دلار است، اما مراحل آزمايش بر روي توكامك‌هاي كوچك با هزينه پاييني انجام مي‌شود.
بسياري از تحقيقات مرتبط با همجوشي هسته‌يي به روش محصور سازي مغناطيسي با آزمايش‌هايي براي توليد، نگهداري و محصور سازي پلاسما در توكامك‌ها انجام مي‌شوند؛ لذا براي دستيابي به دانش مرتبط با همجوشي هسته‌اي، آشنايي با هر نوع پديده فيزيكي مرتبط با پلاسما در توكامك ضروري است.
به گزارش ايسنا، وي تصريح كرد: در حال حاضر بسياري از مراكز تحقيقاتي مرتبط با ماشين‌هاي توكامك، با مسايل گوناگوني براي محصور سازي پلاسماي توكامك مواجه هستند كه نياز به تعريف و انجام آزمايش‌هاي مختلف و نيز اجراي برخي مدل‌هاي نظري فيزيك پلاسما به صورت تجربي است.
دكتر قرآن‌نويس با بيان اين كه بسياري از پديده‌هاي فيزيكي در توكامك‌هاي بزرگ و كوچك مشابه هستند، اظهار داشت: از آنجا كه انجام آزمايش‌هاي متوالي براي درك بهتر پديده‌ها با راكتورهاي بزرگ پر هزينه هستند، لذا در يك دسته‌بندي و كار كارشناسي، آن موضوعات تحقيقاتي كه در راكتورهاي كوچك مي‌تواند انجام شود، به طوري كه نتايج آن در روند توسعه و پيشرفت دانش همجوشي هسته‌يي قابليت كاربرد دارد، به عهده توكامك‌هاي كوچك گذاشته مي‌شود.
دانشگاه آزاد اسلامي نيز با هماهنگي و ارتباط با مراكز تحقيقاتي فعال همجوشي هسته‌يي، در يك برنامه‌ريزي پانزده ساله كه به سه بخش پنج ساله تقسيم مي‌شود، تحقيقات مرتبط با همجوشي هسته‌يي را جهت‌دار كرده است.
وي تصريح كرد: تحقيقات مربوط به گداخت هسته‌يي از سال 1960 در دنيا آغاز شده كه اولين تحقيقات آن در شوروي انجام شد. سپس كشورهاي ديگر از جمله آمريكا و كشورهاي اروپايي نيز اين تحقيقات را آغاز كردند و در حال حاضر گداخت هسته‌يي در راكتورهاي بزرگ در دنيا انجام مي‌شود كه البته زمان عملكرد آن‌ها حداكثر چند دقيقه است كه براي مقرون به صرفه شدن اين راكتورها و بهره‌گيري از انرژي توليدي آنها بايد عملكرد بايد عملكرد راكتورها به صورت پيوسته باشد.
به گزارش ايسنا، رييس مركز تحقيقات فيزيك پلاسما واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد اسلامي در ادامه به پروژه راكتور آزمايشي گرما هسته‌يي بين‌المللي ITER كه در كشور فرانسه در حال ساخت است، اشاره و از آن به عنوان قلب تحقيقات همجوشي هسته‌يي ياد كرد كه اطلاعات و دانش مرتبط با اين راكتور توسط مراكز تحقيقاتي فيزيك پلاسما در اروپا، ژاپن، چين، روسيه، آمريكا و بسياري كشورهاي ديگر در يك جا (ITER) جمع مي‌شوند و هر يك از اين مراكز تحقيقاتي نقشي از اين پروژه را بر عهده خواهد گرفت.
وي تصريح كرد: برخي كشورها با توجه به سابقه و توانمندي‌هاي علمي و اقتصادي خود عضو رسمي پروژه ITER هستند و برخي نيز در آينده به ميزان سرمايه‌گذاري علمي و اقتصادي كه در اين زمينه هزينه خواهند كرد به صورت مستقيم و يا غير مستقيم به ITER مي‌پيوندند.
رييس مركز تحقيقات فيزيك پلاسما واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد اسلامي در ادامه با بين اين كه در توكامك‌هاي كوچك، گداخت هسته‌يي انجام نمي‌شود، اظهار داشت: از آنجا كه هماهنگي بين مراكز تحقيقاتي تمام كشورها براي پيشبرد امر دستيابي به فن آوري جوش هسته‌يي اهميت اساسي دارد، تحقيقات مشترك و بين‌المللي در زمينه همجوشي هسته‌يي مستلزم ارتباط قوي بين مراكز تحقيقاتي مربوطه است، لذا دانشگاه آزاد اسلامي نيز با پيوستن به كشورهاي پيشرو در اين مهم، رسما تحقيقات مرتبط با همجوشي هسته‌يي را با عزمي جدي آغاز كرده است.
دكتر قرآن‌نويس خاطرنشان كرد: در برنامه تحقيقاتي تدوين شده دانشگاه آزاد اسلامي، توجه به بخش آموزش نيروي انساني، مبادله دانشجو و استاد با ديگر مراكز تحقيقاتي و پژوهشي در سراسر جهان، شناسايي امكانات موجود بالقوه و بالفعل، توسعه و تجهيز راكتور توكامك IR-T1 و نيز پژوهش‌ها و آزمايش‌هاي مشترك بين‌المللي از جمله فعاليت‌هاي سال‌هاي نخست برنامه در اين مركز خواهد بود.
رييس مركز تحقيقات فيزيك پلاسما دانشگاه علوم و تحقيقات در ادامه با ابراز تاسف از انتشار خبري مبني بر دستيابي ايران به گداخت هسته‌يي كه در برخي منابع خبري داخلي انعكاس يافته و برخي رسانه‌هاي خارجي نيز اين خبر را بازتاب دادند، خاطرنشان كرد: خبرگزاري دانشجويان ايران تنها رسانه‌يي بود كه صحت اين خبر را از مركز جويا شد و از انتشار آن خودداري كرد و بهتر بود ساير خبرگزاري‌ها نيز با مركز فيزيك پلاسما و كارشناسان تماس مي‌گرفتند و گزارش واقعي را تهيه مي‌كردند.
وي در پايان با تاكيد بر اين كه محققان كشورمان گداخت هسته‌يي را انجام نداده و در حال حاضر در زمينه پلاسماي داغ و كاربرد پلاسما در صنعت تحقيق مي‌كنند، افزود: انتشار بدون تحقيق اين قبيل خبرها، وجهه رسانه‌ها و جامعه علمي كشور را مخدوش كرده و باعث مايوس شدن محققان مي‌شود.م/د