نتیجه فعالیت در بخش سلول های بنیادی مرز خاصی ندارد اما مسیر آن به سوی درمان سوق می یابد. در غرب هنوز در بخش سلول های بنیادی با احتیاط به سوی درمان حرکت می کنند و بیشتر بر روی متدولوژی تکنیک (روش های کاربردی) تأکید می شود.
دکتر "سید جواد مولی" استادیار گروه ژنتیک دانشگاه تربیت مدرس در گفتگو با خبرنگار دانشگاهی مهر افزود: درست است که سلول های بنیادی کاربرد کلینیکی وسیعی دارند اما تا زمانی که تحقیقات کاربردی نشود، نمی توان نتیجه آن را براحتی مشاهده کرد. زمانی تحقیقات یک زمینه خاص در کشور در معرض خطر قرار می گیرند که بخواهیم خیلی سریع به نتیجه برسیم .
وی اظهار داشت: برای پیشرفت موثر در زمینه سلول های بنیادی باید در بخش هایی از جمله جنین شناسی و بیولوژی مولکولی فعالیت های بیشتری انجام شود و سپس بر کاربردی کردن آن تأکید کرد.
استادیار گروه ژنتیک دانشگاه تربیت مدرس افزود: بدن انسان در حدود 10 به توان 14 سلول دارد، این سلول ها در بدن انسان به صورت اجتماع قرار گرفته اند و با استفاده از منابع مختلف رشد می کنند. سلول ها تولید می شوند و می میرند و این روند طبیعی زندگی سلولی است. نکته مهم این است که همه این مجموعه سلولی از سلول تخم اولیه بدست آمده است.
بدن انسان در حدود 10 به توان 14 سلول دارد، که همه این مجموعه سلولی از سلول تخم اولیه بدست آمده است
وی یاد آور شد: سلول اولیه این ویژگی را دارد که می تواند به انواع سلول های بدن تبدیل شود و به مرور پس از تقسیمات، رده های مختلف را شکل دهد. در واقع این سلول ها دارای دو ویژگی تقسیم و تمایز هستند و به دو نوع سلول های بنیادی جنینی و سلولهای بنیادی بالغ تقسیم می شوند.
"مولی" افزود: سلول های بنیادی بالغ مسئول جایگزینی سلول ها هستند و در همه اندام ها کار ترمیم و جایگزینی را انجام می دهند. در این میان سلول های ماهیچه قلب، سیستم عصبی مرکزی مغز و نخاع از توانایی خود ترمیمی کمتری برخوردارند و در نتیجه برای ترمیم این گونه ضایعات به پیوند احتیاج داریم.
وی در خصوص نحوه پیوند برای ترمیم سلول هایی که قدرت خود ترمیمی را از دست داده اند، گفت: برای انجام عمل پیوند‏ به یک مخزن سلولی احتیاج است تا کشت سلولی در محیط آزمایشگاهی انجام شود. از این مخزن سلولی می توان برای تمایز دهندگی به سلول هایی خاص، ترمیم و تعویض بافت هایی که یا قدرت ترمیم ندارند و یا بر اثر نوعی ضایعه این قدرت خود را از دست داده اند، استفاد کرد.

کاربرد سلول های بنیادی در ژن درمانی

این پژوهشگر سلول های بنیادی کاربرد دیگر سلول های بنیادی را در ژن درمانی ذکر کرد و گفت: سلول بنیادی می تواند در درمان ژن های ناقص بدن موثر واقع شود. به طور مثال؛ اگر ژنی که در تولید انسولین در بدن نقش دارد ناقص باشد فرد به بیماری دیابت مبتلا می شود. در روش های رایج ژن درمانی ژن سالم را وارد سلول می کنند و پس از جواب دادن، آن سلول به بدن فرد پیوند زده می شود تا ضمن تکثیر سلولی، فرد درمان شود.
سلول های بنیادی جنینی ویژگی تمایز و تکثیر دارند اما به دلیل دریافت از فرد بیگانه با مشکل اخلاقی مواجه است، سلول های بنیادی بالغ قدرت ترمیم و تمایز پائین تری نسبت به سلول های بنیادی جنینی دارد اما از خود فرد گرفته می شود و می توان به میزان لازم آن را تکثیر کرده و تمایز داد
وی تأکید کرد: درست است که سلول های بنیادی ویژگی تمایز و تکثیر دارند اما در مورد استفاده از سلول های بنیادی جنینی به دلیل اینکه از جنین یا یک فرد بیگانه کسب می شود، مشکل اخلاقی وجود دارد و نمی توان براحتی از آن برای درمان بیماری ها استفاده کرد.  "مولی" با اشاره به خصوصیات سلول های بنیادی بالغ نیز گفت: از سوی دیگر سلول های بنیادی بالغ که در مغز استخوان وجود دارد قدرت ترمیم و تمایز پائین تری نسبت به سلول های بنیادی جنینی دارد اما حسن آن این است که از خود فرد گرفته می شود و می توان به میزان لازم آن را تکثیر کرده و تمایز داد.  وی افزود: یک نوع دیگر هم  از سلول های بنیادی وجود دارد که به آن سلول های بنیادی خون گفته می شود، این سلول ها از مغز استخوان گرفته می شود و دارای کارکرد ها و توانایی های مختلفی است.

سهم ناچیز ایران در تحقیقات سلول های بنیادی

استادیار گروه ژنتیک دانشگاه تربیت مدرس در خصوص تحقیقات پایه در زمینه سلول های بنیادی گفت: کشورهایی که بر روی سلول های بنیادی فعالیت می کنند، در ابتدا سرمایه گذاری های گسترده ای انجام داده و تحقیقات را به صورت پایه ای دنبال کرده اند و پس از آن برنامه های آینده خود را بر روی کاربردهای کلینیکی سلول های بنیادی استوار کردند.

10 سال از سیر تحقیقاتی دنیا عقب تر هستیم

محقق سلول های بنیادی سهم ایران را در تحقیقات پایه بسیار ناچیز برشمرد و گفت: در مورد سلول های بنیادی هم مانند دیگر تحقیقات پایه ای کشور به دلیل اینکه حدود 10 سال از سیر تحقیقاتی دنیا عقب تر هستیم برای رسیدن به جایگاه مناسب باید تلاش بیشتری به خرج دهیم. اگر می خواهیم در زمینه سلول های بنیادی در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم نباید تصور کنیم با جدا کردن یک سلول می توانیم جزء 10 کشور اول جهان باشیم بلکه باید بستر سازی و سرمایه گذاری کرد.
"مولی" تحقیقات بیشتر و سرمایه گذاری بهتر در بخش های پایه ای سلول های بنیادی را نیاز کشور خواند و گفت: یکی از راه هایی که می تواند در تحقیقات پایه ای سلول های بنیادی ما را یاری کند، همکاری های مشترک با ایرانیان خارج از کشور است که تجربه بیشتری در این زمینه دارند. این همکاری ها موجب تسریع مسیر تحقیقات می شود.
وی تأکید کرد: باید موقعیت خود را در جهان در مورد سلول های بنیادی مشخص کنیم . در حال حاضر در بسیاری از کشورهای جهان موضوع سلول های بنیادی مورد توجه قرار دارد و مراکز متعدد تخصصی تحقیقات این بخش را دنبال می کنند. اگر ما هم می خواهیم ایران در حد تولید علم هم سطح جهان باشد باید نقش موثرتری در تحقیقات داشته باشیم.
همکاری های مشترک با ایرانیان خارج از کشور یکی از راه هایی است که می تواند در تحقیقات پایه ای سلول های بنیادی کشور را یاری دهد 
این پژوهشگر ضرورت رعایت ملاک های تولید علم در زمینه سلول های بنیادی را یادآور شد و گفت: از جمله این ملاک ها می توان به میزان مستندات علمی عرضه شده در جهان اشاره کرد. ارزیابی این مستندات می تواند نقش واقعی ما را در حیطه تولید علم نشان دهد و به ما بگوید در کجای جهان قرار گرفته ایم.

نتیجه فعالیت در بخش سلول های بنیادی مرز خاصی ندارد

"مولی" یاد آور شد: نتیجه فعالیت در بخش سلول های بنیادی مرز خاصی ندارد اما مسیر آن به سوی درمان سوق می یابد، اما در غرب هنوز در بخش سلول های بنیادی با احتیاط به سوی درمان حرکت می کنند و بیشتر بر روی متدولوژی تکنیک ( روش های کاربردی ) تأکید می شود.
وی مهمترین مشکل کشور در بخش تحقیقات را بودجه ناکافی این بخش دانست و افزود: با وجود این کمبود بودجه، از محققان انتظارات بسیاری وجود دارد. مسئولان انتظار دارند که محیط های علمی کارهای فوق العاده ای انجام دهند در حالیکه نمی خواهند هزینه آن را بپردازند.

ابراز تأسف از قرار گرفتن گرنت های تحقیقاتی در مسیرهای خاص

"مولی" با ابراز تأسف از قرار گرفتن گرنت های تحقیقاتی در مسیرهای خاص گفت: متاسفانه افراد تصمیم گیرنده در برخی مواقع گرنت های تحقیقاتی را در مسیرهای خاصی مصرف می کنند. به این معنی که در برخی مواقع مدیران غیر علمی قدرت تشخیص نیازهای کشور را ندارند و متوجه اولویت های تحقیقاتی، افراد محقق و بودجه های مورد نیاز این بخش نیستند.
وی تحقیقات کشور را در تأمین حداقل ها با مشکل مواجه دانست و گفت: متاسفانه سیاست علمی کشور به گونه ای است که بودجه های تحقیقاتی کم می شود اما از سوی دیگر توقع می رود دانشمندان جوان با معجزه یک نکته علمی را کشف کنند. در حالی که باید برای دستیابی به یک دانش و تولیدعلم، باید دانشگاهها تجهیز، آموزش بهبود و پژوهش ساماندهی شود.
این پژوهشگر تأکید کرد : تا زمانی که سرمایه گذاری و برنامه ریزی مناسبی وجود نداشته باشد، دانش نیز رشد نخواهد داشت. وجود بینش علمی در برنامه ریزی علمی موثر است.
رعایت ملاک های تولید علم در زمینه سلول های بنیادی ضرورت دارد. میزان مستندات علمی عرضه شده در جهان و ارزیابی این مستندات می تواند نقش واقعی ما را در حیطه تولید علم سلول های بنیادی نشان دهد و به ما بگوید در کجای جهان قرار گرفته ایم
وی با ابراز تأسف از عدم تعادل میان علم و جامعه در خصوص اعلام نتایج تحقیقات گفت : متاسفانه در برخی از تحقیقات و زمینه های علمی پیش از به نتیجه رسیدن، مراحل کار اعلام می شود، در حالیکه علم همیشه عرصه آزمون و خطا است. "مولی" با تأکید بر لزوم پرهیز از ارائه اطلاعات نادرست علمی به جامعه خاطرنشان کرد: برخی تکنیک های بخش سلول های بنیادی تنها بر روی مدل های جانوری مورد بررسی قرار گرفته و این گونه تحقیقات نباید به شکلی عنوان شود که جامعه دچار یک انتظار خوشبینانه شود.
وی اضافه کرد: همچنین باید به گونه ای رفتار کرد که جامعه نسبت به علم دچار سرخوردگی و بی اعتمادی نشود. نتایج واقعی یک موضوع علمی در بهترین شرایط تحقیقاتی و بازده آزمایشات، پس از  15 سال می تواند عنوان شود و باید در تبلیغات علم بسیار دقیق بود.م/د