بخش نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران یکی از غنی ترین مکانهای نگهداری نسخ خطی در ایران است.
به گزارش خبرنگار کتاب مهر، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران مجموعه کم نظیری از 20 هزار نسخه خطی ایرانی ، اسلامی ، عربی و لاتین را در خود جای داده است که این گنجینه در تمام ایران بی نظیر است.
قدمت برخی از نسخه های موجود در این کتابخانه به بیش از یکهزار سال قبل باز می گردد ، نسخه های قدیمی  قرآن کریم ، شاهنامه فردوسی ، دیوان شعرای نامدار فارسی و عربی ، کتابهای علمی ، فلسفی ، پزشکی ، نجوم تنها بخشی از گنجینه خطی کتابخانه ملی را تشکیل می دهد.
قدیمی ترین نسخه خطی موجود در کتابخانه ملی کتاب " الخلاص " است که بیش از یک هزار سال قبل نوشته شده و لغتنامه عربی فارسی است که توسط ادیب نطنزی  در قرن پنجم تالیف شده است .
این کتاب در حدود 150 برگ و در حدود 300 صفحه است که یکی از اولین فرهنگ های زبان فارسی و عربی است که تاکنون باقی مانده است.
جام جهان نمای کاتبی کتابی در علم جغرافیا که به زبان ترکی نوشته شده و حاوی بیش از50 تصویر و نقشه جغرافیایی است که حدود عالم را بر اساس مقیاس های چندین سده قبل نشان می دهد یکی از گنجینه های نفیس این کتابخانه است.
کتاب " التفهیم " ابوریحان بیرونی به همراه تصاویر متععد نجومی، شرح "اشارات" بوعلی که توسط خواجه نصیرالدین طوسی تحریر شده ، دست نویس کتاب "فصوص ابن عربی" و شرح و حاشیه آن از شیخ بهایی ، نسخه بی نظیری از قرآن بایسنقری ( منسوب به بایسنقر میرزا ، فرزند شاهرخ تیموری ) در قرن نهم هجری قمری ، نمونه قرآن به خط دختر فتحعلی شاه قاجار، نسخه ای از ذخیره خوارزمشاهی در طب تالیف جرجانی در قرن هفتم قمری ( این کتاب به صورت مصور تمامی بخش های بدن انسان و برخی از حیوانات را با تصاویری دقیق شرح داده است) تنها بخشی از این کتابها را تشکیل می دهد.
نسخه های خطی انجیل در ایران بسیار نادر و کمیاب است و اکثر این نسخ از این خارج شده و کتابخانه ملی بعد از سالها تلاش نسخه ای از کتاب انجیل مربوط به 250 سال قبل را که حاوی چندین مینیاتور نفیس است را خریداری کرده است و نسخه خطی دیگری از انجیل را هم نیز به زودی خریداری می کند.
در این بخش ز کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در کناب به نمایش گذاشتن نسخ خطی در یک نمایشگاه ویژه ، بخشی نیز به نمایش شاهکارهای هنر نگارگری ایرانی در کتابهایی مانند قرآن کریم ، شاهنامه و دیگر دوادین شعرای گذشته اختصاص دارد.
مرقعات نفیس از شعر ، فرامین سلاطین و دیگر متون کهن هم دراین کتاخانه به نمایش گذاشته شده است .
در کنار آن بخشی نیز به هنر جلد سازی و صافی ایرانی اختصاص یافته است که در آن می توان قدیمی ترین جلدهای کتابهای نفیس خطی را مشاهده کرد.
یکی از مهمترین بخش های این مجموعه ضد عفونی ، مرمت ، فهرست نویسی نسخ خطی است که به صورت مستمر در حال انجام است و با توجه به خرید مداوم نسخ خطی برای کتابخانه ملی و ورود این کتابها به کتابخانه این کارها همیشه در حال انجام است.
در بخش دیگری از این مجموعه از نسخ خطی اسکن دیجیتالی تهیه می شود که کار اسکن کردن نیمی از کتابها با "رزلوشن" بالا به پایان رسیده و بقیه هم در حال انجام است.
پروژه تهیه میکروفیلم ، درکتابخانه ملی با تهیه میکروفیلم از نیمی از کتابهای خطی نیمه کاره مانده و به دلیل سهولت استفاده و کیفیت بهتر اسکن دیجیتالی نسبت به میکروفیلم و همچنین استقبال روز افزون از شیوه اسکن دیجیتالی از این پس تنها از روی اسناد نسخه دیجیتالس تهیه می شود.