جفایی که در مورد امام خمینی صورت گرفته ، این بوده است که همیشه جنبه های سیاسی و فقاهتی ایشان را مورد توجه قرار داده ایم و کار را به جایی رسانده ایم که شعر و عارفانه های او برای کمتر کسی واجد اهمیت است.
به گزارش خبرنگار فرهنگ و ادب مهر، در نشست هفتگی کتاب ماه ادبیات و فلسفه که به بررسی اشعار امام خمینی(ره) اختصاص داشت، علی تاجدینی - نویسنده و محقق - ضمن بیان این مطلب افزود: نکته ای که ایشان در پایان عمر خود مطرح می کردند این بود که نگذاشتند علی(ع) حکومت کند و از شیوه حکومت داری اش الگویی برای آیندگان تعیین کند و نیز شهادت ایشان باعث شد تا معارف و علوم نهفته در ایشان نیز دفن شود. در مورد امام نیز چنین جفایی صورت گرفت.
وی به تمجید استاد سیدجلال آشتیانی از آثار امام اشاره کرد و ادامه داد: جامعه به دلیل مشکلات سیاسی و اجتماعی نتوانست بسیاری از نگاه ها و تعصبات و تحجرات را کنار بگذارد و اندیشه های امام را چراغ راه نسل آینده قرار دهد. ما موهبت بزرگی را از دست دادیم. در خصوص شعر و عارفانه های امام بخش های مغفول مانده ای داریم که باید جبران شود.
تاجدینی با تاکید بر جنبه های عارفانه شعر امام خمینی گفت: به اعتقاد من جنبه های عرفانی امام از مباحث سیاسی و فقاهتی ایشان برای دنیا جذاب تر است. زمانی که دیدگاه ایشان را راجع به توسعه مطرح می کنیم باید به این نکته توجه داشته باشیم که غرب خود سرآمد توسعه است اما باید بینیم چرا غرب به مولانا این قدر اهمیت می دهد. متاسفانه رایزنان ما هم در این باره کوتاهی کرده اند.
نویسنده کتاب "بذر مشاهده" به علاقه مندی و اهتمام امام به شعرخوانی و سرایندگی از دوران نوجوانی و جوانی اشاره کرد و افزود: شعر امام در روزگار خودش از سوی فضلا مورد استقبال واقع می شد. احساس می شود که شعر او بسیار به حافظ نزدیک است. ضمن این که برخی کارشناسان، شعر ایشان را تحت تاثیر سعدی دانسته اند.
وی با تقسیم بندی گونه ها و قالب ها و همچنین دوره های زمانی سروده های امام خمینی، اضافه کرد: این که امام چه تاثیری از زمانه خودش گرفته، چندان روشن نیست. ملک الشعرای بهار و نسیم شمال شعرایی بوده اند که امام شعر آنها را می خوانده ولی این که دیدگاه شان درباره نوسرایانی مثل نیما و ابتهاج و سپانلو و ... چه بوده، بر من پوشیده است.
این محقق ادبی به گفتار دکتر علی شریعتی مبنی بر این که " گاهی اوقات انسان از کلمه مست می شود " اشاره و تصریح کرد: تحقیقی در دوره شهید آوینی در حوزه هنری پیرامون نثر و ترکیبات واژگانی حضرت امام انجام دادیم که ما را به نمونه های زیبا و مبدعانه ای رساند. ایشان حتی در سخنانرانی های سیاسی و بیانیه های خود هم از ترکیبات بدیعی استفاده می کرد که مثال زدنی است. ضمن این که در نثر متاثر از شریعتی هم بوده اند.
تاجدینی گرایش های عرفانی امام را موجب شعرخوانی های گسترده ایشان دانست و ادامه داد: امام با شعرای قدیم بسیار مانوس بوده است. شعر خود ایشان نیز از لحاظ مضمون بسیار متنوع است ولی محور غالب اشعارشان عرفان است. موضوع عشق در شعر امام پررنگ است و از فلسفه و عرفان و زهد و سلوک و حجاب های ظلمانی و مقامات روحانی هم می توان در اشعار او سراغ گرفت.
این پژوهشگر، آشنایی امام خمینی را با دستگاه ها، گوشه ها و ردیف های موسیقی برای کارشناسان موسیقی بسیار تعجب انگیز خواند و تصریح کرد: این که انتشار دیوان شعر امام بجا بوده است یا خیر، پاسخی اجتماعی و فضایی را برای گفتگو می طلبد و عقیده من این است که بزرگترین خدمتی که چاپ و نشر شعر امام کرد این بود که برخی موانع موجود بر سر حوزه های شعر و موسیقی و ادبیات را از سر راه برداشت.
وی افزود: همیشه در تفسیرهای مذهبیون، موسیقی با اسلام، شعر با اسلام، ادبیات با اسلام و سایر هنرها با اسلام در تعارض تعریف می شدند. تعاریفی که نشانگر تحجر است. بیماری انسان های مذهبی تحجر است. امام یک بار اعتراض آقای جنتی را در نماز جمعه نسبت به یک سریال تلویزیونی با اطلاعیه ای نرم پاسخ داد؛ این اطلاعیه از جنس همان حرکت هایی بود که ایشان درباره شطرنج انجام دادند.
تاجدینی تصریح کرد: انجام این دست اقدام ها و دفاع ها و موضعگیری ها بسیاری از یخ های موجود درافراد مذهبی را آب می کرد. امام موهبت عشق را از طریق هنرورزی اش به ما مذهبی ها ارزانی داشت و ما را از حالت خشونت به لطافت دعوت کرد.
این نویسنده و محقق ، با انتقاد از رویه صدا و سیما در عدم بسط ویژگی های عرفانی امام اظهار داشت: سیدجلال آشتیانی کتاب مصباح الهدایه امام را در طول تاریخ عرفان بی نظیر توصیف کرد حال آن که اگر از علمای حوزه و دانشگاه بپرسیم می بینیم که اصلا آن را نخوانده اند.
تاجدینی ادامه داد: همین ها باعث شد تا آشتیانی از برخی جهات امام را با علامه طباطبایی مقایسه کند. جامعه ما امروز چقدر با جنبه های فلسفی و عرفانی امام آشناست؟ این که امام را در فقه و اصول محدود کنیم، خود را از شور و حال عرفانی او محروم کرده ایم. خط قرمزی کشیده ایم و نه آنها را تدریس می کنیم و نه می خوانیم و لذت شخصی می بریم.
وی در ذکر دلایل مغفول ماندن شخصیت فکری امام گفت: متاسفانه برای امام متولی رسمی و دولتی درست کرده ایم. امثال دفتر نشر آثار امام و ... کارکردهای واقعی را به مسیرهای دیگر می کشانند. اینان باعث می شوند بسیاری از محققانی که می خواهند دراین باره کاری انجام دهند، به خاطر وجود نهادهای رسمی منصرف شوند. این نهادها به جای ترویج اندیشه های امام، مانع بر سر این راه ایجاد کرده اند.
علی تاجدینی چنین روندی را موجب دولتی شدن شخصیت امام قلمداد و تصریح کرد: این که متفکری بخواهد درباره اندیشه های امام کار کند لزوما نباید سراغ جنبه مرجعیت او برود. چرا باید برای پرداختن به هر موضوعی راجع به امام خود را با سلیقه های دولتی منطبق کنیم؟ شاید کسی تمایل داشته باشد درباره فلسفه و عرفان امام خمینی قضاوت کند و مثلا طبق دلایل خودش، شعر ایشان را نیز سست و ضعیف بشمارد اما بنا به دلیلی که عنوان شد ترجیح می دهد وارد گود نشود و همین مساله موجب دفن حقایق و اندیشه ها می شود.
وی در پایان سه نگره فلسفه و عرفان و عشق را تشکیل دهنده مکاتب امام خمینی دانست و عبور از مراتب اول و دوم و رسیدن به مرتبه عشق را بنیانی ترین تکیه گاه انسان عنوان کرد.
به گزارش مهر، در این نشست عبدالجبار کاکایی - مدیر واحد ادبیات موسسه تنظیم نشر آثار امام خمینی ، که قرار بود موضوع امام خمینی و شعر معاصر ایران را بررسی کند، حضور نیافت .