نامه هاي الكترونيكي ناخواسته كه در فضاي مجازي از آن تحت عنوان Spam نام برده مي شود، فضاي آشفته و چشم انداز وحشت انگيزي را در دنياي مجازي به وجود آورده است ، چنانكه برخي از كارشناسان براين اعتقادند در صورتي كه راهكارهاي فني و حقوقي براي جلوگيري از Spam انديشيده نشود در آينده نزديك اينترنت توسط اين هيولاي بي سرو صدا قرباني مي شود .
طبق برآوردهاي صورت گرفته نامه هاي ناخواسته الكترونيكي سالانه حدود 87 ميليارد دلار زيان به اقتصاد آمريكا وارد مي سازد . چنانكه اين زيان از طريق هدر دادن ساعات كاري هر كاربر اينترنت اتفاق مي افتد .
حساسيت و ميزان تاثير Spam در دنياي مجازي با رشد تعداد كاربران اينترنت و مجازي شدن فعاليت ها نمود پيدا مي كند ، اگرچه در حال حاضر به دليل فقدان كاربردهاي واقعي الكترونيكي درايران ، پرداختن به موضوع Spam و ميزان تاثير آن بر ساعات كاري كارمندان غيرضروري و بدون اهميت است اما در آينده اي نزديك با رشد تعداد كاربران اينترنت در ايران و همچنين بهره مندي تمامي كارمندان از شبكه جهاني اينترنت قطعا تاثيرات اقتصادي Spam در ايران نيز آشكار خواهد شد . □
نامه الكترونيكي (E-mail)  ، اينترنت را به عنوان تعاملي ترين رسانه از نظر اجتماعي در طول تاريخ ساخته است ، اما Spam در حال تبديل آن به محيطي آشفته است . هم اكنون 65 درصد ترافيك E-mail در سرتاسر جهان به Spam تعلق دارد و حتي اين درصد در برخي كشورها (80 درصد در كره ) بالاتر است .
براساس تحقيق مركز بين المللي ديتا، حجم Spam، روزانه به 5/8 ميليارد پيام در سال 2004 ميلادي رسيد كه اگر رشد Spam با همين نرخ ادامه داشته باشد به زودي اينترنت غيرمفيد خواهد شد .
هزينه هاي Spam براي فعاليت هاي تجاري بسيار زياد است چرا كه منابع شبكه صرف ميلياردها ايميل ناخواسته مي شود و وقت افراد نيز براي آن تلف خواهد شد . گروه گارتنر (Gartner Group) ، تخمين زده است ، 35 درصد از پيام هاي الكترونيكي تجاري كه دريافت كرده ، Spam بوده و اين رقم به 50 درصد در سال 2005 رسيده است . بخش اعظمي از Spam ها ، از عنواني در خط موضوع الكترونيكي (Subjec line) استفاده مي كنند كه مقصود اصلي پيام ها را مخفي خواهد كرد . بيشتر پيام ها تنها چند ثانيه وقت دريافت كننده پيام را براي حذف كردن (delete) به خود اختصاص مي دهند اما برخي از پيام ها از عنواني در ابتداي پيام استفاده مي كنند كه گيرندگان اينگونه پيام ها نياز دارند آن را به سرعت بخوانند چرا كه شايد با ارزش باشند .
براساس تحقيق " Nacleus"، در ايالات متحده كاربران اينترنت به طور متوسط روزانه 3/13 پيام Spam  دريافت مي‌كنند كه براي مرور و پردازش آن 5/6 دقيقه زمان صرف مي شود و اين م

براساس تحقيق مركز بين المللي ديتا، حجم Spam، روزانه به 5/8 ميليارد پيام در سال 2004 ميلادي رسيد كه اگر رشد Spam با همين نرخ ادامه داشته باشد به زودي اينترنت غيرمفيد خواهد شد .

قدار معادل 4/1 درصد از ساعات كار مفيد كاربران است .
با فرض اينكه نرخ هر ساعت معادل 30 دلار باشد و 2080 ساعت مجموع ساعت كاري يك كاربر در اداره باشد ، هزينه هاي تجاري Spam براي هر كاربر در اداره ، معادل 874 دلار در هر سال است .
ضرب اين عدد در 100 ميليون كاربر ، رقمي معادل 87 ميليارد دلار مي شود كه تنها در ايالات متحده آمريكا به هدر مي رود . براساس مطالعات شركت مشاوره اي mi2g كه روي مديريت ريسك كار مي كند ، Spam در سرتاسر جهان باعث خسارت بيشتري نسبت به كرم ها و ويروس هاي كامپيوتري مي شود (5/8 ميليارد دلار ) .
Spam به مبارزه خود با تلاش هاي فني و قانوني كه به دنبال حذف آن هستند ، ادامه مي دهد . آنهايي كه پيام هاي بي ارزش را مي فرستند (Spammer) مي توانند به آساني از طريق نامه هاي الكترونيكي كه رايگان ايجاد مي شود (Free e-mail accounts) پيام هاي خود را منتشر و آدرس صحيح نامه الكترونيكي خود را مخفي كنند . بسياري پيام هاي Spam از يك كشور ارسال مي شود در حاليكه كشور ديگري وب گاه (web site) Spam مورد نظر را ميزباني مي كند .
امروزه استفاده هاي فراوان تجاري و قانوني و مشخصي از ايميل مي شود و بسياري از فعاليت هاي تجاري كه از بازاريابي مستقيم (Direct marketing) استفاده مي كنند كه علاقه اي به بازاريابي از طريق ايميل ندارند .
بيشتر شبكه هاي مربوط به شركت ها از فيلترهاي مخصوص Spam استفاده مي كنند همچنانكه فراهم كنندگان خدمات اينترنتي (ISP) نيز از اين فيلترها استفاده مي كنند .
افراد مي توانند (نرم افزار) فيلترينگ را از شركت هايي همچون "برايت ميل" (Bright mail) ، "ميل فرانتير" (Mail Frontier) ، يا "سند ميل" (Sendmail) خريداري كنند و يا از توانمندي هاي فيلترينگ نرم افزار E-mail استفاده كنند. اين ابزارها ، نامه هاي الكترونيكي مشكوك را قبل از آنكه وارد صندوق پست الكترونيكي گيرنده شوند ، مسدود (block) مي كنند . روش ديگر براي اجتناب از Spam، جلوگيري از ورود پيام هايي است كه از كامپيوتر و يا آدرس نامه هاي الكترونيكي ارسال مي شود كه Spammer ها از آن آدرس ها استفاده مي كنند .
به هر حال فيلترهاي Spam مي توانند مانع پيام هاي قانوني نيز شوند و بسياري از Spammer ها با تغيير مداوم مشخصات ورودي خود ، ايجاد آدرس هاي غلط و با استفاده از عبارات مرموز كه بيشتر فيلترها نمي توانند آنها را شناسايي كنند ، از فيلترها عبور مي كنند . با اين وجود ، نصب سيستم هاي ضداسپم (Anti spam) يك سرمايه‌گذاري خوب به شمار مي رود . مطالعه يك مركز بين المللي ديتا نشان داد ، سيستم هاي ضداسپم دو شركتي با 5 هزار كاربر اينترنت ، مقدار زمان مصرفي كارمندان براي نامه هاي الكترونيكي را به نصف كاهش داد و موجب 783 هزار دلار صرفه جويي براي شركت شد .
دستورالعمل CAN-SPAM ايالات متحده آمريكا كه از ابتداي سال 2004 ميلادي اجرا شد، ارسال Spam‌را غيرقانوني ندانسته ولي براي ارسال آنها محدوديت ايجاد كرده است ، به اين ترتيب كه در هر ايميل بايد موضوع   Spam  در خط موضوع ، درج و مشخصات دقيق فرستنده مشخص شود و محيط پيشنهادي را براي گيرنده پيام ايجاد كند كه وي به آساني بتواند آدرس پست الكترونيكي خود را از ليست آدرس ارسال كننده Spam حذف كند . كارشناسان معتقدند دستورالعمل CAN-SPAM تاثير زيادي نخواهد داشت . اگرچه براساس اين دستورالعمل ، شناسايي فرستنده  Spam را آسان تر مي كند ولي قوانين دولتي كه Spam را خارج از قانون مي دانند، اين دستورالعمل را به شدت تضعيف مي كنند ، همچنين دستورالعمل CAN- SPAM بر فرستنده هاي Spam كه در خارج ايالات متحده هستند تاثيري نخواهد داشت .
براساس نظر "جان موزنا" (John Mozena) معاون اول گروه مدافع ضداسپم ، نامه هاي الكترونيكي ناخواسته را نمي‌توان به همان روش سرويس نامه پستي يا روش هاي فروش كالا يا خدمات از طريق تلفن (Telemarketing) كنترل كرد زيرا هزينه اضافي براي بازارياب جهت ارسال ايميل به مردم وجود ندارد .
تاكنون تعدادي از افراد تحت تعقيب قانون قرار گرفته اند ، اما جريان ايميل هاي بي ارزش ناخواسته با توجه به سيستم پيام فوري (Message Instant) به عنوان كانال جديدي براي فرستندگان Spam ، قوي تر شده است .
يك مطالعه روي 2 هزار كاربر ايميل نشان داد كه دريافت Spam پس از سه ماه از اجراي اين دستورالعمل ، 47درصد نسبت به قبل افزايش يافت.
اما همچنان اين سوال بي پاسخ مانده است كه چگونه مي توان استفاده هاي نادرستSpamming  را متوقف كرد و يا كاربران اينترنت به عنوان قرباني هيولاي Spammimg  باقي خواهند ماند .

ترجمه: محمد درزي
منبع :کتاب  "Mangement Information Systems" 
این مقاله در هفته نامه "عصر ارتباط"در تاریخ شنبه 29 مهر 1385 به چاپ رسیده است.